PARA FİNANS/ BARIŞ ERGİN Alışverişte kasada 0.0002 bitcoin'e domates ya da 0.13 ethereum'a yarım kilo kuşbaşı et aldığınızı düşünün. Bu gelecek çok da uzak değil. Yakın zaman önce bu konuda iki önemli gelişme yaşandı. Biri dünyada ilk kez 'sadece kripto kartının' çıkması, ikincisi ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) dijital TL'yi pilot proje olarak piyasaya süreceğini açıklaması.
4 MİLYON TÜRK'ÜN KRİPTO PARASI VAR
Dünyada 2021 itibarıyla 300 milyondan fazla kripto para kullanıcısı var ve 18 binden fazla işletme, kripto para birimi ödemelerini kabul ediyor. Türkiye'de ise kripto para borsalarında 4 milyona yakın kişinin yaklaşık 1 milyar dolar civarında parası var. Bu paranın harcanabilir şekilde sisteme girdiğini hayal edin.
Türkiye'de bu alandaki büyük potansiyeli ortaya çıkarmak, şu an için imkansız. Çünkü 2021'de yayınlanan bir yönetmelikle kripto paraların -dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi- Türkiye'de ödeme aracı olarak kullanılması yasaklandı.
Dünyada kripto para düzenlemesi bulunan bazı ülkelerde ise şimdiye kadar yapılan alışverişlerde kripto para kullanımı genellikle ön ödemeli kartlarda sunuluyordu. Ancak önceki hafta Mastercard, 'sadece kripto para' özelliği olan ilk kartı çıkaracağını açıkladı. Mastercard, kripto kredi kuruluşu Nexo ile işbirliğiyle bu kartı piyasaya sürecek.
DİJİTAL TL PİLOT UYGULAMADA
TCMB de kısa süre önce Merkez Bankası dijital para biriminin (CBDC) müjdesini verdi. HAVELSAN, ASELSAN ve TÜBİTAK BİLGEM ortaklığıyla yaratılan ilk Dijital Türk Lirası Sistemi Geliştirme Projesi, kapalı bir sistemle testlere başladı. Mobil cüzdan uygulamasının hazırlanması görevini yerine getiren HAVELSAN, ayrıca dijital paranın ihraç, dağıtım, online ödeme/aktarım ve itfa senaryolarının test edilmesi, pilot uygulama sürecinin yürütülmesi, sistem performans ve kullanıcı deneyimi ölçümlerinin raporlanması gibi konuları da test edecek. Dijital Türk lirası kullanımı, önce projedeki firmaların çalışanları tarafından pilot uygulama olarak denenecek. Çalışanlara, kendilerine tanımlanacak dijital cüzdan aracılığıyla alışveriş yapma imkanı sağlanacak.
BANKA KARTI DAHA POPÜLER
Dünyada kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılmasının yasak olmadığı yerlerde belli başlı kart ürünlerinin çıkmaya başladığını söyleyen Mastercard'ın Türkiye ve Azerbaycan'dan Sorumlu Yeni Genel Müdürü Avşar Gürdal, "Fakat tahmin edilenin aksine bu ürünler daha çok kredi kartı olarak değil, banka kartı veya ön ödemeli kart olarak pazara sunuldu. Bu kartlarda müşterilerin kripto paraları alışveriş anında sabit kura çevriliyor ve ödeme, çevrilen tutar üzerinden gerçekleşiyor. Zira, POS cihazlarının da ödemeyi sabit kurlar üzerinden kabul ettiğini görüyoruz" değerlendirmesinde bulunuyor.
ÇİN'DE 10 KİŞİDEN BİRİ E-YUAN'I KULLANDI
Çin, dijital para biriminde en hızlı giden ülkelerden. Ülkede iki yıl önce teste başlayan ve ardından bir buçuk yıldır kullanımda olan dijital para e-Yuan (e-CYN) ödeme tarafında hızla benimsendi. Çin Merkez Bankası'nın yayınladığı verilere göre vatandaşların yüzde 10'u e-CNY kullandı. Geçen yıl sistem, 10 milyar doların üzerinde işlem gerçekleştirdi.
"DÜNYANIN YÜZDE 4'ÜNDE VAR"
Avşar GÜRDAL / Mastercard Türkiye ve Azerbaycan'dan Sorumlu Genel Müdürü
2021 Kasım ayında kripto varlıkların piyasa büyüklüğü, ilk kez 3 trilyon doları aştı. O günden bugüne yaşanan değer kayıplarıyla yine 2-3 trilyon dolar arasında bir piyasa büyüklüğü var. Bundan üç sene önce, bu pazarın büyüklüğü 200 milyar dolardı. Yüzde binin üzerinde bir büyümeden bahsediyoruz. Yapılan araştırmalarda dünyada nüfusunun yaklaşık yüzde 4'ünün kripto para sahibi olduğu, bu rakamın Türkiye'de de benzer seviyelerde olduğu gözüküyor. Pazar trendlerine baktığımızda bu ölçeğin sadece büyük yatırımcılardan oluşmadığını, aynı zamanda genç ve ufak miktarlarda yatırım yapan kitlelerin de var olduğunu görüyoruz. Yatırım yapan bütün kitlelerin kafasındaki en büyük ve ortak soru işareti, güvenlik. Dünyanın her yerinde yasal düzenlemelerle oluşabilecek dolandırıcılık aktivitelerinin azaltılması için tedbirler alınmaya başlandı. Güvenlik konusunun bu tedbirlerle yönetilmesi ve giderek artan kripto platformlarına erişimin kolaylaşması durumunda yayılımın devam etmesi öngörülebilir. Zira, 2021 Aralık ayında TBMM'ne sunulan kripto para teklif taslağının kamuoyuna yansıyan bilgilerini ele aldığımızda, bu konuda somut adımların yakında atılabileceğini görüyoruz. Dünyaya baktığımız zaman birçok kripto kart olarak lanse edilen ürünün aslında, kripto ödeme değil, kripto sadakat programları sunan kartlar olduğunu görüyoruz. Ayrıca bu kartları çıkaran oyuncular, genellikle kripto platformları. Yakın zamanda Amerika'da Mastercard ve Gemini arasındaki işbirliğiyle çıkan Gemini kart, bunun en güzel örneklerinden. Alışagelmiş mil kazanımı, puan kazanımı gibi sadakat programlarının aksine bu kartlar normal harcamalarda belli oranlarda para iadesini kripto cinsinden Gemini platform üzerinden sağlıyor. Fakat belirttiğiniz gibi daha yenilikçi ürünler de piyasada yavaş yavaş baş gösteriyor. Yine yakın zamanda Mastercard olarak Nexo ile bir ortaklık kurduk. Nexo Kart, müşterilerine kripto para destekli bir kredi hattı sunacak ve varlıklarını satmak yerine teminat olarak kullanmalarına olanak verecek. Kripto para aktivitelerinin daha güvenli bir şekilde gerçekleşmesi için global ölçekte, yatırımlar yaptık ve devam ediyoruz. Bunun en iyi örneklerinden biri blokzincir ve kripto para güvenliği konusunda bankalara ve finansal kuruluşlara servisler veren CiphterTrace şirketinin satın alımı oldu. Dünyanın farklı ülkelerinde bankalar ve finansal kurumlara kripto varlıklar ile ilişkili riskleri yönetmek için, yasaların ve regülatörlerin belirlediği çerçevede yardım etmeye hazırız.
"KOLAY BİR ŞEKİLDE UYUM SAĞLARIZ"
Tarık TOMBUL / PayTR Genel Müdürü
Merkeziyetsiz finansal yapılar bir şekilde büyümeye devam ediyor ve bu merkeziyetsiz yapıların ethereum ya da bitcoin gibi kullanılmasının önünde teknik olarak hiçbir engel yok. Baktığımızda şu anda bu teknolojinin arkasında ya bir kredi mekanizması var ya da bir 'buy now pay later' sistemi ya da banka hesabı var. Ön ödemeli kartlar da geldi bu alanda. Türkiye'de düzenleme gereği şu anda alışveriş yapmak mümkün değil. Ama şöyle bir şey hayal edebiliriz. Bir borsada bu paralar hakkında bir alışveriş konusunda düzenleme çıkarsa da orada da belirli kurallar olur. Mevzuatta engeller mutlaka olacaktır. Tabii ne kadar müdahale olup olmayacağını o zaman göreceğiz. Bir yandan da şunu unutmamak lazım. Merkez bankalarının da kendi dijital para birimleri çıkıyor. Merkez bankalarının para birimleri de çıkınca aslında bu alanın daha hızlı büyüdüğünü görebiliriz. Bu konuda biz sektör olarak çok kolay bir şekilde uyum sağlarız. Yazılımı yapıp analiz edip kısa sürede gerekli altyapı hazırlanır. Sonuçta finansal teknoloji şirketleriyiz.
"ÖN ÖDEMELİ KARTIMIZ HAZIR, DÜZENLEMEYİ BEKLİYORUZ"
Yasin ORAL / Paribu CEO'su
Ödemelerde kripto para kullanılma yasağının geçici bir önlem olduğunu düşünüyor ve yasal düzenleme sonrasında kullanımların önünün açılmasını bekliyoruz. Regülasyon sonrasında ödemelerin önünün açılması, Türkiye'de kayıt dışılığın azalmasına ve inovasyonun gelişmesine önemli bir katkı sağlayacak. Kripto paraya özel veya içinde bir para birimi olarak kullanılması iki alternatif. Her ikisi de mümkün. Gelecekte her ikisinin de günlük hayatımızda olacağına inanıyorum. Visa ve Mastercard, bu konuda aktif çalışıyor ve bu da firma ve insanların artan ilgisinin göstergesi aslında. Önümüzdeki süreçte de bu alanda opsiyonların artması, ekonomik gelişime ivme katacak. Kural ve denetimleri açısından çok farklı olsa da son kullanıcının hayatının kolaylaştırması, bu yöntemlerin uyarlanmasına etki edecek güçte bir konu. Biz kredi kartı çıkarmadık, ama 2020 sonunda Visa ile Paribu arasındaki anlaşmaya istinaden 2021 başında lanse ettiğimiz Paribu Card'ın hazırlıklarını yaptık. Kullanıcılarımızın Paribu'daki kripto varlıklarıyla ödeme yapabilmesine olanak veren, ön ödemeli kart sınıflandırmasında bir harcama kartı olarak tasarladık. İşlevi gereği, ekonomik gelişime katkı sağlayarak kullanıcının hayatında değer yaratacak bir ürün. Ancak çalışmalarımızın devam ettiği sırada TCMB yönetmeliğinin açıklanmasıyla Paribu Card sürecini beklemeye aldık. Regülasyon sonrasında gelen yasal düzenlemelere göre, projeyi yeniden ele alacağız.
