PARA ARAŞTIRMA/ MERVE YILMAZ GERGİN Sektöründe devrim yaratan elektrikli otomobillerin satışı, dünyada olduğu gibi Türkiye'de de giderek artıyor. İklim değişikliği ve fosil yakıtlarda yaşanan maliyet artışı, tüketicileri elektrikli ve hibrit otomobillere yönlendiriyor. Şarj istasyonları işletmeciliği sektörü ise çok hareketli. (Dördüncü Bölüm)
2025'E DAİR ÜÇ SENARYODA ELEKTRİKLİ ARAÇ PROJEKSİYONU
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Milli Teknoloji Genel Müdürlüğü tarafından ilgili kamu kurumları ve sektör aktörlerinin katkısıyla hazırlanan Mobilite Araç ve Teknolojileri Yol Haritası'nda, Türkiye'de elektrikli araçların gelişimine dair düşük, orta ve yüksek olmak üzere 3 farklı senaryoyu içeren projeksiyon oluşturuldu. Buna göre, 2025'te yüksek senaryoda yıllık elektrikli araç satışının 180 bin, elektrikli araç stokunun 400 bin olacağı tahmin edildi. Orta senaryoda yıllık elektrikli araç satışının 120 bin, elektrikli araç stokunun 270 bin olacağı öngörüldü. Düşük senaryoda ise yıllık elektrikli araç satışının 65 bin, elektrikli araç stokunun 160 bin civarında olacağı tahmini yapıldı. 2030 yılı projeksiyonuna göre ise yüksek senaryoda yıllık elektrikli araç satışı 580 bin, elektrikli araç stoku 2,5 milyon, orta senaryoda yıllık elektrikli araç satışı 420 bin, elektrikle araç stoku 1,6 milyon, düşük senaryoda yıllık elektrikli araç satışı 200 bin, elektrikli araç stoku 880 bin olarak öngörüldü.
"AVM'LERİMİZDE ŞARJ KAPASİTELERİNİ ARTIRACAĞIZ"
Elektrikli otomobiller için şarj istasyonları lokasyonu ile şarj süreleri ve menzil kapasiteleri, en büyük soru işareti olarak karşımıza çıkıyor. Pek çok sürücü, şehir içinde bataryayı haftada bir kez şarj etmenin yeterli olacağını gözlemliyor, ancak uzun yola çıkıldığı zaman bataryayı yeniden şarj etmek için molalara ihtiyaç oluyor. Alışveriş merkezleri (AVM), bu noktada önemli bir lokasyon olarak ortaya çıkıyor. Görünen o ki; AVM'ler de bu konuda büyük bir rekabete hazırlanıyor.
Akasya Alışveriş Merkezi Müdürü Hüseyin Yıldırım, Akasya AVM olarak EPDK'nın şarj hizmetleri yönetmeliğinde belirtilen özellikleri taşıyan, güçlü, teknolojik ve kullanıcı dostu firmalarla iş birliği yaptıklarını belirtiyor. Akasya AVM'de, AC üniteleriyle beraber DC olarak adlandırılan şarj akım üniteleri bulunuyor. Müdür Yıldırım, bu ünitelerin "hızlı şarj" olarak adlandırıldığını belirtiyor ve "Örneğin, ziyaretçiler AVM'ye geldiğinde bir kahve içebilecek kadar kısa sürede DC şarj istasyonu aracılığıyla elektrikli aracının şarj kapasitesinin yarısından çok daha fazlasının dolduğunu görebilir" diyor. Ziyaretçiler, AVM'ye gelmeden önce dijital platformlar ile şarj ünitelerinin kapasite ve doluluk oranlarını da kolaylıkla izleyebiliyor. Ayrıca yapılan iş birliği anlaşmalarıyla elektrikli araç kullanıcılarına Akasya ve Akbatı'ya gelmeleri halinde tüm elektrikli/hybrid araç modelleri için özel fırsatlar ve indirimli şarj imkanı sağlanıyor. Akasya ve Akbatı AVM'lerin şarj kapasitelerini daha da artırmayı hedeflediklerini kaydeden Yıldırım, "Tüm dünya ülkelerinin 2050'ye kadar sıfır karbon emisyonu hedefine odaklandığı bir ortamda, Akasya ve Akbatı Alışveriş Merkezlerimizde şarj kapasitemizi artırarak ilerlemeyi sürdürüyoruz" diyor. Yıldırım, pprojeksiyonların 2030'a kadar satılan her iki araçtan birinin elektrikli olacağına işaret ettiğini belirterek "Bizler de sürdürülebilirlik raporumuzda taahhüt ettiğimiz gibi şirket araçlarımızın 2025'e kadar tamamen elektrikli/hibrit araç olması konusunda gerekli hazırlıkları altyapılarıyla beraber tamamlıyoruz" diye konuşuyor.
TAŞINABİLİR ŞARJ CİHAZI GELİŞTİRDİLER
Şarj prizi ve kablolu şarj setleri konusunda tek yerli üretici konumunda bulunduklarını belirten TP Elektrik'in Yönetim Kurulu Başkanı Sayim Tütüncü, Avrupa'da ise bu alanda faaliyet gösteren 10 firmadan biri olduklarını söylüyor. TOGG ile birlikte elektrikli araç konusuna ilginin arttığını düşünen Sayim Tütüncü'ye göre bu yoğun ilgiyle beraber satışlar da arttı. Dünyanın en büyüm üretim tesislerinden birine sahip olduklarını iddia eden Tütüncü, son yıllarda çalışan kadrosunun elektrikli araç şarjı konusu üzerine yoğunlaştıklarını dile getiriyor. TP Elektrik, direkt e-şarj noktasına satış yapmıyor. Daha çok üretici pozisyonunda bulunuyorlar. Ülkemizin önde gelen ve e-şarj alanında uzmanlaşmış kuruluşlarına ürün tedarik ediyorlar. Tütüncü, e-şarj konusunda ürün gamını günden güne büyüttüklerini de sözlerine eklerken, ilk olarak Tip 2 olarak adlandırılan Avrupa Normu Şarj Prizleri ile başladıklarını, ardından yine Tip 2 kablolu fiş setleri, kablolu fiş-uzatma setlerini ürettiklerini söylüyor. TP Elektrik, bu ürünleri güncel olarak Avrupa'nın tamamına ihraç ediyor. Avrupa ülkelerine yoğunlaşmalarının sebebi, kullanılan normun ülkemizde de kullanılıyor olması. Amerika, Japonya ve Doğu Asya'da farklı tiplerde şarj fiş ve prizleri kullanıldığından bu pazarlara henüz giriş yapmamışlar. Ancak bu pazarlar da hedefleri arasında. E-Şarj ürünlerinin; otopark ve şarj istasyonlarında yani ünitelerin toplu olarak kullanıma açık olduğu alanlarda kullanıldığını söyleyen Tütüncü, ancak ünitenin yapısına bağlı olarak şarj prizleri ve kablolu şarj setlerinin evlerde de kullanıma sunulduğunu belirtiyor. Tütüncü, üretim planlarına dahil ettikleri 'Taşınabilir Şarj Cihazları'nı ise hem evde hem de dış ortamlarda kullanılmak üzere tasarladıklarını, bu ürünlerin şebekeden aldıkları elektrikle rahatlıkla bir aracı şarj edebildiğini de hatırlatıyor. Her yeni teknolojide olduğu gibi bu alanda da bir boşluk olduğunu kaydeden Tütüncü, "Elektrikli araç kullanımının yaygınlaşmasıyla ülkelerin gelişmişlik düzeyleri arasında doğru orantı olduğunu düşünüyorum. Avrupa'nın büyük bir kısmı, bu noktada başı çekiyor. Dünyada ise yer yer bu konu üzerine eğilmiş ülkeler var. Ülkemize baktığımızda bu konuda iyi bir atılım olduğunu düşünüyorum. Hem üretim hem araç kullanımı bakımından özellikle TOGG ile birlikte bir artış söz konusu. Diğer ülkelere göre e-mobilite teknolojisini çabuk yakaladık" diyor.
OTOJET MARKASI İLE HİZMET VERECEK
Fransa merkezli çok uluslu petrol şirketi TotalEnergies ve M Oil markalarını bünyesinde bulunduran Güzel Enerji, elektrikli araçlara yönelik altyapı yatırımlarını hızlandırdı. Sektör, yenilenebilir kaynaklar ve düşük karbon odaklı döngüsel ekonomi modelleri üzerine kurulu yeni bir sistem inşa ederken; Türkiye'de EPDK'dan elektrikli araç şarj işletmecisi lisansı alan ilk akaryakıt şirketi Güzel Enerji oldu. Elektrikli geleceğe yatırım yapan şirket, bu alanda "Otojet" markasıyla hizmet verecek. OtoJet üniteleri, yine bir Güzel Enerji markası olan TotalEnergies İstasyonlarında yer alacak. Ulusal bir şarj hizmet sağlayıcısına dönüşme hedefiyle yola çıkan OtoJet, 6 ayda 50 şarj ünitesiyle kurarak Güzel Enerji çatısı altında Türkiye'deki sürdürülebilirlik dönüşümüne katkı yapacak.
SCHNEIDER ELECTRIC TÜRKİYE İLE FULLCHARGER İŞ BİRLİĞİ YAPTI
Enerji yönetimi ve otomasyonunun dijital dönüşümü alanında çalışmalar yapan Schneider Electric; Türkiye'deki elektrikli araç şarj istasyonları kurulumu için, elektrikli araç şarj sektöründen FullCharger ile iş birliği anlaşması imzaladı. İmza töreninde konuşan Schneider Electric Türkiye Genel Müdürü İsmail Yamangil, 100'ü aşkın ülkede, 185 yıllık deneyime sahip bir şirket olan Schneider Electric olarak, bu alana liderlik etmek üzere güçlü hedeflerle operasyonlarımızı sürdürüyoruz" dedi. Schneider Electric Türkiye Kanal Yönetimi Genel Müdür Yardımcısı Gökhan İşbitiren ise Türkiye'deki elektrikli otomobiller konusunda sevindirici ve hızlı bir gelişme yaşandığı ancak şarj istasyonu ihtiyacının giderek öne çıktığını belirtti. İşbitiren, "Elbette sorun sadece yaygın istasyon ağı kurmak değil. Yapılan tüketici araştırmalarına göre, tüketiciler seyahat ederken 30 dakikanın altında şarj süreleri bekliyor. Buna karşın günümüzde hizmet veren şarj istasyonlarının büyük çoğunluğunda harcanan zaman 3 saati aşıyor. Bu iş birliğiyle tüketicinin elektrikli araçları için şarj istasyonu ihtiyacını karşılamak için çalışacağız" diye konuştu. FullCharger (fulçaaca) Yönetim Kurulu Başkan Vekili Begüm Dermancıoğlu da söz konusu iş birliğiyle gelecek 10 yıl içinde 70 bin şarj istasyonu kurmayı hedeflediklerini belirtti.
ÖTV DÜŞÜRÜLDÜ, FİYAT DAHA REKABETÇİ HALE GELDİ
Elektrikli otomobillerden alınan ÖTV oranlarının yeniden düzenlenmesini içeren kanun teklifi, TBMM Genel Kurulu'ndan geçti. Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdikten sonra geçerli olacak düzenlemeyle ilerde TOGG C-SUV'un da yer alacağı orta segmentteki elektrikli otomobillerden artık genellikle yüzde 10 ÖTV alınacak. Böylece, yalnızca TOGG değil, Türkiye'de satılan ve önümüzdeki dönemde satışa çıkacak olan birçok elektrikli model, benzinli veya dizel benzerlerine göre fiyat açısından rekabet edebilir hale gelecek. Bu durum Türkiye'nin sıfır karbon hedeflerine ulaşmasında da önemli bir rol oynayacak. Düzenlemeden ilk etapta Türkiye'de satışa sunulan 18 elektrikli otomobil modelinin beşi faydalanacak. Bu modellerde vergisiz fiyatı ve elektrikli motor gücüne (kW) göre yüzde 30'u aşan indirimler görülecek. Bazı modellerde indirim tutarı 380 bin TL'leri bulacak. Böylece fiyatların yüksek olması nedeniyle tercih edilmeyen elektrikli otomobillerde fiyatlar düşecek. Elektrikli otomobillerde ÖTV oranlarının değişmesi TOGG C-SUV'un da yer alacağı orta sınıftaki modelleri fiyat açısından daha rekabetçi hale getiriyor.
