Tropikal meyvenin yeni yıldızı

İREM GÜL/ Düşük yağ oranı, portakaldan katbekat fazla C vitamini içeriği ve kansere karşı koruyucu etkileriyle öne çıkan guava, sadece sağlıklı yaşamın değil, aynı zamanda birçok sektörün de gözdesi oldu. Dışı soluk yeşilden sarıya, içi ise beyaz, pembe ve kırmızı tonlarına çalan bu tropik ürün, meyve suyu, dondurma, smoothie, tatlı, maden suyu, şarap, duş jeli, parfüm ve cilt bakım ürünlerinde kendine yer buldu. Bu yaz güzellik dünyasında "Guava Girl" trendiyle makyajlara da ilham veren guava, yalnızca meyvesiyle değil, yapraklarıyla da şifa kaynağı. Özellikle Hindistan, Çin ve Japonya'da yaygın şekilde tüketilen guava yaprağı çayı; ishal tedavisinden kan şekeri dengesine, kilo kontrolünden adet sancılarına kadar pek çok sağlık sorununa da fayda sağlıyor.

TÜRKİYE'DE ÜRETİLMESİNE ÖNCÜLÜK ETTİ

Türkiye'de ilk ticari guava bahçesini kuran emekli Ziraat Mühendisi Mustafa Levent, üretime 15 yıl önce Mersin'in Silifke ilçesinde başladığını belirtiyor. Dünyada 110 çeşidi bulunan guavadan ilk olarak, dışı sarı içi beyaz olan türünü denediğini ancak Uzak Doğu'da tercih edilen bu çeşidin aromasını ağır bulduğunu ve damak tadına uymadığını ifade ediyor. Şimdi ise 20 farklı guava çeşidi yetiştiren Levent, en çok dışı sarı, içi pembe olan türü sevdiğini ve bu meyvenin tadını çilek ile kavun karışımına benzettiğini söylüyor.

Levent, guava meyvesinin anavatanının Güney Amerika ve Batı Hindistan olduğunu, ancak Pakistan, Hindistan, Yeni Zelanda ve Afrika gibi tropikal bölgelerde de yetiştirildiğini belirtiyor. Ülkemizde iklimi uygun olan bölgelerde guava yetiştiriciliğinin mümkün olduğunu ifade eden Levent, özellikle Ege Bölgesi'nin bu meyve için uygun bir iklime sahip olduğunu vurguluyor. Guavanın bol su alan yerlerde yetiştiğini hatırlatan Levent, ancak tropikal bir tür olduğu için eksi beş dereceye kadar dayanabildiğine işaret ediyor. Levent, guava üretimine yönelme sebebinin, narenciye üretiminde artan maliyetler nedeniyle bir alternatif arayışından kaynaklandığını da hatırlatıyor.

Üretime başladığı ilk yıllarda guavanın Türkiye'de tanınmayan bir meyve olması sebebiyle satışta zorlandığını anlatan Levent, o dönemde ürettiği ürünleri daha çok hediye ettiğini, ancak şimdi siparişlere yetişemediğini söylüyor. Yılda ortalama 6-7 ton guava üretimi yaptığını belirten Levent, mevcut iklim koşulları nedeniyle üretimde düşüş yaşanacağını düşünse de bu sezon en az 4 ton ürün almayı beklediğini ifade ediyor.

"SİPARİŞLERE YETİŞEMİYORUM"

Ülkemizde guava meyvesine yoğun bir talep olduğunu belirten Levent, "Aylardır gelen telefonlardan yoruldum, siparişlere yetişemiyorum" diyerek talebin yoğunluğuna dikkat çekiyor. Guavanın çileğe alternatif bir meyve olduğunu belirten Levent, çileğin aksine guavanın masraflı olmadığını ve bu nedenle yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi gerektiğini vurguluyor. Narenciye üretiminde işçilik ve ilaçlama maliyetlerinin yüksek olduğunu hatırlatan Levent, guavanın ise su, gübre ve hasat dışında ekstra bir maliyetinin olmadığının altını çiziyor. Bir dekarlık bahçenin maliyetinin yaklaşık bin lira olduğunu ve iyi bakım yapılırsa üç yaşından itibaren hasada başlanabileceğini anlatıyor. Guavanın kilosunu 50 TL'den satışa sunduğunu kaydeden Levent, 100 TL'nin üzerinde fiyat belirleyenlere ise ürün vermediğini belirtiyor. Fiyatların ulaşılabilir olmasını sağlayarak meyvenin yaygınlaşmasını amaçladığını ifade eden Levent, herkesin guavayı tanımasını ve tatmasını istediğini söylüyor. Her yıl 400–500 adet guava fidanı üretip bu ürünü yetiştirmek isteyenlere hediye ettiğini de paylaşan Levent, bu meyvenin bakımının son derece kolay olduğunu vurguluyor. Levent, "Sadece suyunu eksik etmeyin, başka bir şey istemiyor" diyor. İlaçlama gerektirmeyen bir meyve olduğunu sıkça vurgulayan Levent, sadece çilek gibi hassas bir yapıya sahip olduğu için hasadının biraz zahmetli olduğunu dile getiriyor. Hasat sırasında meyvelerin ezilme riskini önlemek için kovalar yerine doğrudan plastik kutulara alındığını ve bu şekilde pazara sunulduğunu açıklıyor. Guava üretimini açık alanda gerçekleştirdiğini söyleyen Levent, fidanları eylül başında diktiğini, hasadını ise ekim sonunda tamamladığını sözlerine ekliyor.

MEYVE SUYU OLARAK DA TÜKETİMİ FAZLA

Guava üretiminin Türkiye'de yaygınlaşmasını istediğini dile getiren Levent, bu tropikal meyveyi Türkiye'nin hemen her iline gönderdiğini söylüyor. Guavanın birçok pazarda öne çıktığını belirten Levent, özellikle dünya meyve suyu sanayisinin en kıymetli ürünü olduğunu aktarıyor. Guava meyve suyunun, başta Mısır olmak üzere birçok ülkede en çok tercih edilen meyve suyu çeşidi olduğunu ifade eden Levent, bu ülkelerde üretimin yaygın olmasının da talebi artırdığını belirtiyor.

Guavanın hasat dönemini soran, hatta bir yıldır sipariş için takipte olan dondurmacılar olduğunu söyleyen Levent, İstanbul'daki dondurma ve reçel üreticilerinden yoğun talep aldığını anlatıyor. İzmir'de faaliyet gösteren bir meyve kurutma fabrikasından gelen talepleri karşılayamadığını ifade eden Levent, yine aynı şehirdeki bir şarap üreticisinden de talep aldığını ancak üretim kapasitesi yetmediği için bu siparişi geri çevirmek zorunda kaldığını belirtiyor. Dünyanın en kaliteli şarabının bu meyveden üretildiğini de kaydeden Levent, ancak tüm bu sanayi tipi taleplerin yanı sıra, taze guava meyvesine olan bireysel talebin de çok yoğun olduğunu dile getiriyor. Üretimi artırmayı hedeflediğini belirten Levent, "Kuruyan her limon fidanının yerine iki guava dikiyorum. Talebe başka türlü yetişmem mümkün değil," diyerek guavanın gelecekteki potansiyeline olan inancını ortaya koyuyor.

KANSERE KARŞI KORUYUCU

Levent, Türkiye'de tüketicilerin guava meyvesine genel olarak olumlu yaklaştığını, bazı kişilerin tadını çok sevdiğini, bazılarının ise damak zevkine hitap etmediğini belirtiyor. Özellikle şeker hastalarının, guava yapraklarından yapılan çayı aç karnına tüketmeyi tercih ettiğini dile getiriyor. Guavada, kemik, akciğer ve prostat kanserlerine karşı koruyucu olan bir antioksidan olan likopen oranının yüksek olduğunu ve Küba'da guavanın "kanserle mücadelede bir numaralı meyve" olarak görüldüğünü aktarıyor.

VERİMLİ BİR MEYVE

Ases Fidancılık'ın sahibi Duygu Çapar ise, guava fidanının halk tarafından daha çok tanınmasıyla birlikte talebin de arttığını söylüyor. Özellikle Akdeniz Bölgesi'nde, Adana, Hatay, Mersin ve Antalya'dan yoğun talep geldiğini belirten Çapar, Ege Bölgesi'nden de ilginin sürdüğünü ifade ediyor. Firma olarak elma guava, çilek guava ve armut guava çeşitlerini ürettiklerini aktaran Çapar, soğuğa en dayanıklı türün çilek guava olduğunu vurguluyor. Ancak en çok rağbet gören çeşidin ise elma guava olduğunu dile getiriyor.

Çapar, guava fidanının üretim maliyetinin düşük, satış fiyatının ise tropikal bir meyveye göre oldukça uygun, ortalama 200 TL civarında olduğunu belirtiyor. Karlılık oranının yüksek olduğunu vurgulayan Çapar, buna rağmen satış adetlerinin diğer meyve türlerine kıyasla daha düşük kaldığını söylüyor. Guava fidanını genellikle hobi bahçesi sahiplerinin tercih ettiğini ifade eden Çapar, şu ana kadar büyük ölçekli yatırımcılardan bahçe kurulumları için talep gelmediğini dile getiriyor. Üretim kapasitelerinin şu anda yüksek olduğunu aktaran Çapar, ürünün yeterince tanınmaması nedeniyle satışların sınırlı kaldığını ve bu nedenle tanıtım çalışmalarına daha fazla ağırlık verilmesi gerektiğini vurguluyor. Guavanın Akdeniz ve Ege kıyılarında kolaylıkla yetişebileceğini belirten Çapar, bitkinin üç yaşından itibaren meyve vermeye başladığını ve oldukça verimli olduğunu da sözlerine ekliyor.

Selin YAVUZ / Okan Üniversitesi Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı

Doğal bir şifa kaynağı

Guava, sadece tropikal bir lezzet değil; bağışıklığı güçlendiren, metabolizmayı destekleyen ve kalp-damar ile sindirim sağlığına katkı sağlayan değerli bir doğal besin. Düzenli tüketimi, sağlıklı yaşam için değerli bir destek sağlayabilir ancak özellikle kronik hastalıkları olanların doktora danışmalarında fayda var.

Guavanın öne çıkan özellikleri ve sağlığa olan etkileri:

• Düşük kalori, yüksek c vitamini: 100 gramında sadece 68 kalori bulunmasına rağmen, günlük C vitamini ihtiyacının neredeyse iki katını karşılıyor. Portakaldan üç kat fazla C vitamini içeriyor. Bu özelliğiyle bağışıklık sistemini güçlendirmede önemli bir rol oynuyor.
• Zengin besin içeriği: Lif, potasyum, likopen ve flavonoidler bakımından zengin olan guava, kronik hastalıklara karşı koruyucu kalkan görevi görüyor.
• Kan şekeri ve kalp sağlığına destek: Guava yaprağı çayı, insülin duyarlılığını artırarak yemek sonrası kan şekeri dalgalanmalarını azaltıyor. Ayrıca, düzenli guava tüketimi LDL kolesterol ve trigliserid seviyelerini düşürerek kalp-damar sağlığını olumlu etkiliyor.
• Sindirim sisteminin dostu: Yüksek lif içeriği sayesinde bağırsak hareketlerini düzenleyen guava, kabızlığı önlüyor. Guava yaprağı ekstraktı ise ishal tedavisinde uzun süredir kullanılıyor ve bu etki klinik çalışmalarla da doğrulanıyor.
• Kadın sağlığına faydası: Adet döneminde yaşanan ağrıların hafifletilmesinde guava yaprağı çayı doğal bir alternatif olarak öne çıkıyor.
• Bağışıklık ve cilt sağlığına katkısı: Güçlü antioksidan etkisiyle bağışıklığı destekler, hücreleri serbest radikallere karşı korur. Likopen içeriği cilt sağlığını destekleyip yaşlanma etkilerini azaltıyor.
• Ağız ve diş eti sağlığına destek: Ağızdaki zararlı bakterilere karşı koruma sağlıyor ve diş eti sağlığını olumlu yönde etkiliyor.

Tüketim önerisi: Günlük 1 orta boy guava (100–150 gram) tüketmek, vitamin ve minerallerinden faydalanmak için yeterli. Meyve, çiğ yenebileceği gibi smoothie, salata, reçel ve bitkisel çay olarak da tüketilebiliyor.