ALEV RİGEL Dünya turizmi yavaş yavaş kendine geliyor. Turizmcilere göre henüz yeterli değil. Çünkü 2023'ün ilk üç ayındaki turizm hareketliliği, pandemi öncesindeki dönemin yüzde 80'ine ulaştı. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü'nün verilerine göre, ocak-şubat-mart döneminde 235 milyon turist seyahat etti. Henüz tatmin edici bir düzeyde değil. 20 puan açık, çok büyük bir oran değilmiş gibi görünüyor. Ama pandemiyle geçen üç yılda, yıllık yüzde 15-20'lik artışlar göz önüne alındığında hâlâ çok büyük açık var. Biz bu yaz, turizmcilerin yeni ilgi alanları olacak ülke ve bölgelere bakalım:
Polonya
Bu ülke, son yıllarda turizme çok iyi hazırlandı. Başkent Varşova'nın yanı sıra Krakow, Gdansk, Wroclaw, Poznan, Lublin, Torun, Zakopane gibi kentlerinde onlarca eski bina, turistik otele dönüştürüldü. 2004'te Avrupa Birliği'ne üye olduğundan beri turist sayısı her yıl kayda değer oranlarda artıyor. Bir zamanlar çok değerli olan tuz madenleri, bugün turistik birer merkez olmuş. Madenlerde tuzdan yapılmış heykeller, ziyaret edenleri büyülüyor. Daha önce bu ülkeye gitmekte tereddüt eden turistler bile, şimdi heyecan olsun diye bu toprakları ziyaret ediyor. Çünkü Polonya'nın, Ukrayna ile 450 km'ye varan bir sınırı bulunuyor.
Batı Avustralya
Geçtiğimiz nisan ayında binlerce yerli ve yabancı turist, Avustralya'nın kuzeybatı topraklarına akın etti. Sebebi, güneş tutulmasını seyretmekti. Bunun hesabı çok önceden yapılmıştı. Turistler de rahat rahat seyahat edip, otel rezervasyonlarını yaptıracak zamanı buldular. 60 saniye süren tam güneş tutulması, tam bir görsel şölendi. Böyle tutulmalarda gökyüzü tam kararmıyor ama beş metre uzağınızdaki arkadaşınızı göremiyorsunuz. Organizatörler bununla da yetinmediler. Üç günlük festival ve konserler düzenlediler. Astronomi bilgisi verecek eğitim fırsatları sundular. Burası ülkenin en geniş eyaleti. Başkent Perth, güneş tutulmasının olmadığı zamanların da gözdesi.
Liverpool (İngiltere)
İlk serferinde batan dev transatlantik Titanic'in kayıtlı olduğu liman kenti Liverpool, tersanelerinde yaptığı birkaç bin yolcu kapasiteli gemilerin yanı sıra yetiştirdiği müzisyenleriyle de tanınıyor. 1960'larda dünyayı kasıp kavuran müzik topluluğu Beatles, burada ortaya çıktı. Eurovision Şarkı Yarışması burada düzenlendi. Haziran ayından itibaren de eylüle kadar sürecek bir görsel sanat festivaline ev sahipliği yapacak. Yaz aylarında ister Yiyecek Festivali'ne katılın, ister sanatçı Antony Gormley'nin denize bakan yüz kadar metal heykelini inceleyin. Bu kent, turist çekmeyi iyi biliyor.
Charleston (Güney Carolina / ABD)
Charleston, sadece günümüzün değil, 1920'lerden beri bütün dünyanın tanıdığı bir kent. 1960'larda Türkiye'de bile sergilenen "Çarliston" dansının kökeni burası. Tamamı tarih kokan bir liman. Afrika'dan getirilen siyahların, Kuzey Amerika'da ilk karaya çıktığı liman. Yine Amerika'nın, tren işletilen ilk kasabası. Bütün bunlar, turistler için ilginç konular. Ayrıca Charleston'ın büyük bölümü, 19'uncu yüzyıldan kalma evleriyle tam bir tarih dersi veriyor. Turistler, Haziran'daki dünyaca ünlü opera, tiyatro, dans ve müzik festivali Spoleto'yu da kaçırmak istemiyorlar.
Vilnius (Litvanya)
Turistler arasında yapılan bir anket, Vilnius'un tanınan bir kent olmadığını gösteriyor. Oysa 700 yıllık bir kentin ilgi çekmemesi mümkün değil. Bu yıl, Litvanya'nın 700'üncü kuruluş yıldönümü. Etkinliklerin yoğunlaştığı nokta ise elbette ki başkent Vilnius. Bunun için yıl boyu değişik etkinlikler organize ediliyor. En rağbet göreni, müzik festivalleri. Nereye giderseniz gidin, yıl boyu düzenlenecek müzik festivallerinden birine mutlaka rastlarsınız. Vilnius, UNESCO Dünya Mirası'nın bir parçası olarak da seçildi. Ayrıca kolay akılda kalması için "3V" kentinden biri olarak gösteriliyor (Diğerleri Venedik ve Viyana. Almanlar "Wien", yabancı turistler "Vienna" derler).
Fiji
Parlak mavi sular, göz alabildiğine uzanan mercan resifleri, huzur dolu yüzlerce ada. Turistler yeni mi keşfetti? Hayır. Pandeminin sıfırlandığını ilk kez 2001'de duyuran Fiji, bu konuda güvence veriyor. Bu güneybatı Pasifik cennetinin, turizmde tekrar eski güzel günlerine dönmesi çok kolay. Sualtı güzellikleriyle de ünlü adaların eski başkenti Levuka da Dünya Mirası listesinde. Adalarda İngiliz koloni döneminin izlerini görmek mümkün. Mango ve Hindistan cevizi ağaçları, bütün adaları sarmış. Oldukça uzak bir belde olduğu için turistik tanıtım faaliyetlerini ve kültürlerini, Kanada, Çin gibi ülkelerdeki sergilerde tanıtmaya çalışıyorlar.
Manaus (Brezilya)
Amazonas eyaletinin başkenti. Turistlerin adını hiç duymadığı bir başka kent. Ama şu sıralarda oldukça ilgi görüyor. Çünkü bu kent, Amazon nehrinin ağzında. Amazon ve suladığı zengin topraklar, ormanlar, sadece Brezilyalıları değil, bütün dünyayı ilgilendiriyor. Hiç kimse, dünyanın öbür ucundaki topraklarda neler olup bittiğine kayıtsız kalmamalı. Çünkü Amazon havzası, tüm dünyanın iklimini etkiliyor. Olumlu ya da olumsuz. Brezilyalılar, Manaus'ta 400 bin dolara mal olan bir güneş santrali kurmuşlar. Bunu da gururla bütün dünyaya göstermek istiyorlar. Yeterli mi? Değil. Ama güzel bir başlangıç.
Selanik (Yunanistan)
Yunanistan'ın ikinci büyük kenti Selanik için UNESCO'nun onayladığı Modiano Pazarı turizm için çok önemli. Napolyon "Ordu midesi üzerinde yürür" demişti. Bunu bugün, turistler için de söyleyebiliriz. Onun içindir ki dünyanın her yerinde turistler önce tanınmış marketlere, pazarlara, çarşılara ilgi gösterir. Son derece yaygın modern bir metro ağı kurmuşlar. Vatmanları olmayan trenler, yerel halktan daha fazla turist taşıyor. Arkeolojik bulguların sergilendiği müzeleri, tarihseverlerin uğrak yeri. Bizim için önemi ise Atatürk evi.
Ruanda
Yabancı maçları seyreden futbolseverler, saha kenarındaki reklam panolarında "Visit Rwanda" (Ruanda'yı ziyaret edin) yazılarını görmüştür. Afrika'nın en geniş göllerinden biri olan Kivu Gölü üzerindeki küçük adacıklarda geleneksel tarzda yapılmış turistik kulübelerin tanıtımını, turizm faaliyetlerinin bir parçası haline getirmeye çalışıyorlar. Başkent Kigali'ye doğrudan uçak seferleri konmasını sağladılar.Afrika'nın sadece vahşi habitatı, kabile savaşları, yoksulluk ve açlıkla hatırlanmasını istemeyen ülkeler, turizme her geçen yıl daha fazla önem veriyor. "Dian Fossey Goril Kampüsü" bile kurdular (Dian Fossey, 1985 yılında 53 yaşındayken gorilleri koruduğu gerekçesiyle kaldığı çadırda yerliler tarafından maşet adlı uzun bir bıçakla hunharca öldürülmüştü).
Göteborg (İsveç)
İsveç'in ikinci büyük kenti. Altı yıl arka arkaya dünyanın en istikrarlı sayıda turist alan kenti seçildi. Başkent Stockholm'un gölgesinden doğdu. Bir zamanlar tacirlerin ve gemicilerin kenti olan Göteborg, aynı zamanda dünyanın kişi başına en geniş yeşil alan düşen kenti olarak da biliniyor. Her vatandaşına düşen yeşil alan 274 metrekare. Otellerinin yüzde 95'i çevre dostu. 2021'de 400'üncü kuruluş yıldönümünü kutlayacaktı ama olmadı. Bildiniz. Sebep, pandemiydi. Bu yıla kadar ertelenen konser ve kültürel etkinlikler, artık serbest. Spora meraklı olanlar, bu yaz düzenlenecek maratona katılabilir.
Gruyeres (İsviçre)
Fribourg kantonunda ünlü gravyer peynirinin yapıldığı, 2 bin 200 kişilik bir kasaba. Halkı, süt işlemede usta. Dünyanın en iyi peyniri olarak bilinen gravyer (Gruyeres), burada yapılıyor. Marka, kayıt altına alınarak korunmuş. Peynir imalathaneleri turistlere açık. Tarifi öğrenir, yapabilirsiniz ama satamazsınız. Burada çikolata da yapılıyor, sığır eti de işleniyor. Malum, İsviçre'nin çikolatası da meşhur, sığırları da.
Mustang Valley (Nepal)
Vadi, ülkeyi oluşturan 11 eyaletten biri. Kraliyet sarayı da burada. Nepal, her zaman için bir "trekking" ülkesi olarak tanındı. Burada yürüyüş yapan turistler, yol üzerindeki köyleri ve manastırları ziyaret edebiliyor. Artık Mustang Vadisi üzerinde lüks oteller de var. Yorgunluğunuzu, her tür imkânı olan otellerde giderebiliyorsunuz. Vadideki insan yapımı mağaralar da turistlerin ilgi alanında. Bu mağaralarda iki bin yıllık resim ve heykeller görebilirsiniz. Nepal, 1992 yılına kadar yabancılara kapalıydı. Ülkeye girmek isteyen turistler, artık kişi başı 50 dolar ödeyerek vize alabiliyor.
Tanzanya
Vahşi yaşamından ulusal parklara kadar her köşesinde görsel şölen sunan bir ülke. Dağcıların çok sevdiği Kilimanjaro Tepesi, UNESCO'nun dünya mirası listesine aldığı Serengeti Ulusal Parkı ve Zanzibar takımadaları, turistlerin en çok sevdiği yöreler. Tanzanya Havayolları bu yıl, Afrika ve Avrupa'nın önemli merkezleriyle uçuş rotaları belirledi. Amerika'nın ünlü otel zincirleri de burada turistlere hizmet veriyor.
Kahire (Mısır)
Turistlerin görmeye can attığı Büyük Mısır Müzesi, bu yıl ziyaretçilerine kapılarını açıyor. Müzedeki eserler, tek bir medeniyetin elinden çıkmış. Bir milyar dolara mal olan bu muazzam büyüklükteki müze, ülkeye giren turist sayısını patlatabilecek durumda. Açılmadan önce Kahire'ye gitseniz de aylarca gezip bitiremeyeceğiniz onlarca müze var. Özellikle Tahrir Meydanı çevresindeki müzeler, turistleri hayli yoracak kadar zengin bir koleksiyona sahip. Piramitler, en ünlü cazibe merkezleri olmaya devam ediyor. Çünkü dünyaca ünlü Keops, Kefren, Mikerinos piramitleri, kente çok yakın. El Ezher Camii, bin 50 yıllık bir maziye sahip. Kahire, İslam ve Hristiyan geleneklerinin tam bir sentezini sunuyor.
Naoshima (Japonya)
Sanatseverler, Naoshima'ya. Burayı çağdaş sanat adası haline getiren kişi de Yayoi Kusama adlı bir kadın sanatçı. Tadao Ando da devasa taş anıtlar yapmış. Japon hat sanatı ve klasik eserler görmeyi beklemeyin. Ahşap evlerin oluşturduğu yalın bir görünüme sahip. Burası, hareketli kent hayatı içinde olmak isteyen turistlere göre değil. Naoshima, 1890'da bir balıkçı köyü iken günümüzde kasaba statüsünde. Bu sessiz sakin adada, bir James Bond müzesi bile var. Fikir, 2002'de bir Bond romanı olan "The Man with the Red Tattoo"dan (Kırmızı Dövmeli Adam) çıkmış.
Oaxaca (Meksika)
Meksika, zengin bir mutfak mirasıyla ünlü. ABD'de nereye gitseniz, bir Meksika lokantasına rastlarsınız. Oaxaca eyaleti, damak tadının yanı sıra arkeolojik eserleriyle de görsel şölen sunuyor. Kenti birkaç yılda ünlü yapan kişi ise Eva Longoria. "Çaresiz Ev Kadınları" (Desperate Housewives) TV disizinin Gaby'si. En ünlü içeceği, agave bitkisinin öz suyu olan "mezcal". Oaxaca, bu üründen, dünyanın yarısının susuzluğunu giderecek kadar çok yapıyor. Tlayudas'ı da tatmalısınız. Bölgeye özgü pizza benzeri popüler bir atıştırmalık. Mısırdan yapılan "tortilla", içine istediğiniz malzemeyi koyabileceğiniz bir başka lezzet. Fasulye, peynir, avokado, domates, et, yedi çeşit sos, malzemelerinden bazıları. Bunları lüks restoranlarda bulamazsınız. Bunlar, sokak yemekleri.
Ottawa (Kanada)
Müzik aşıkları, başkentin caz festivallerini kaçırmıyor. Biri şubat, diğeri haziran ayında düzenleniyor. Buz hokeyi seviyorsanız, seçeneğiniz çok. Bilet fiyatlarını yüksek bulabilirsiniz. Çocukların oynadığı hokey, daha ucuz ve daha eğlenceli. Küçük yeteneklerin oyununu seyretmek size daha sevimli gelecektir. Ottawa'lılar zaten yürümeden önce kaymayı öğreniyor. Rideau Kanalı, ocak, şubat, mart aylarında donar. Yüzlerce Kanadalı burada estetik paten görüntüleri sergiler. Ücretsizdir ve haftanın yedi günü, günün 24 saati kayabilirsiniz. Hava ısındığında da kanal, küçük teknelerin şov yeri haline geliyor.
