ALEV RİGEL/ En uzun çalışma saatleri bakımından küresel olarak dördüncü sırada yer alan ve "gwarosa" (aşırı çalışma nedeniyle ölüm) olgusunun her yıl çok sayıda can aldığı düşünülen bir ülke Güney Kore. 2023'te Güney Kore hükümeti, Y ve Z kuşağı çalışanlarının tepkisi üzerine maksimum haftalık çalışma süresini 52'den 69 saate çıkarma planından vazgeçmek zorunda kaldı. Hükümetin planı, azalan doğum oranı ve yaşlanan nüfustan kaynaklanan işgücü açığını gidermeyi amaçlıyordu. Başkan Yoon Suk Yeol bunun, "aşırı çalışma toplumundan uzaklaşıp ailelerle vakit geçirilen bir topluma doğru ilerlemek için önemli bir fırsat" olduğunu söyledi.
Aşırı çalışma nedeniyle kocası Chae'yi kaybeden Park Hyun-suk, CNN'e verdiği demeçte, "Şirkete ilk girdiğinde yaklaşık 30 çalışanı vardı. Öldüğünde şirket 80 çalışana ulaşmıştı ancak buna rağmen görevleri artmaya devam etti" dedi. Şirket daha fazla iş aldıkça eve geldiğinde o kadar yorgun oluyordu ki, zamanının çoğunu uyuyarak geçiriyordu.
Chae, 2017'de öldü. Sabah, her hafta sonu olduğu gibi ofise gitmeye hazırlanırken kendisini yorgun hissettiğinden şikayet etmişti ama Park bunu pek önemsemedi. Çünkü her zaman yorgundu. Kendini hasta hissettiğine dair işareti görmeliydim" dedi. Chae'nin iş arkadaşları onu, ofisinin zemininde çökmüş halde buldular. Kesin ölüm nedeni asla belirlenemedi.
Hükümet verilerine göre, geçen yıl aşırı çalışma nedeniyle ölen yüzlerce kişiden biriydi. OECD ülkeleri arasında Güney Koreliler, Almanlar'dan neredeyse yüzde 50 oranında daha fazla çalışıyor.
Fazla çalışmanın bedelini ödemiş olan aileler için sefalet devam ediyor. Tazminat mücadeleleri sürüyor. Chae'nin ofiste ölmesi nedeniyle Park, onun ölümünün iş kazası olarak sınıflandırılacağını ve işçi tazminatı kapsamında karşılanacağını varsaydı. Kısa süre sonra bunun düşünüldüğünden çok daha karmaşık olacağını öğrendi. Hükümet organı olan Kore İşçi Tazminatı ve Refah Servisi, kendisinden Chae'nin iş başında öldüğünü kesin olarak kanıtlamasını istedi.
"Bu bir meydan okumaydı. Sabah 7'de evden çıkıyor ve akşam 10'da eve geliyordu. Ancak çalışma saatlerini gösteren bir iş kaydı yoktu" dedi Park.
Çığır açan gelişme, kocasının her gün geçtiği bir otoyol gişesinde zaman damgalı görüntülere sahip bir gözetleme kamerası olduğunu keşfettiğinde gerçekleşti. Ancak o zaman bile, Chae cumartesileri farklı bir ofiste çalıştığı için o güne ait görüntüleri bulamadı.
Cumartesi, çalışma saatlerine dair bir kanıt olmasa bile Park, kocasının ölümünden önceki haftalarda 180 saatten fazla çalıştığını gösterebildi ve gwarosa davasının onaylanmasını sağlayabilen şanslı azınlıktan biri oldu.
Chae'nin ölümünden bu yana ayda bir kez, Park ve bir düzine kadar kişi, Seul'deki en büyük balık pazarının yanında, Han Nehri'nin bir mil güneyindeki küçük bir sınıfta toplanıyor. Katılımcıların ortak pek bir yanı yok, sadece aşırı çalışmaktan bir aile üyesini -genellikle bir baba veya koca- kaybetmişler.
Aynı sorun, Japonya'da da var. Japonya, kendi ölümcül çalışma kültürüyle başa çıkmaya çalışırken, 1980'lerden bu yana bu olguyu inceliyor. Bugün hükümetin sorunu incelemesini ve çözmeye çalışmasını yasayla zorunlu kılan tek ülke.
Kore, aşırı çalışma talep eden bir toplum. Sizden uzun saatler çalışmanızı beklerler. Uzun çalışmanın iyi çalışmak ve üretken olmak anlamına geldiğini düşünürler.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) 36 üyesi arasında Güney Koreliler, Meksika ve şu anda gruba katılmak için başvuruda bulunan Kosta Rika hariç, diğer tüm üye ülkelerden daha fazla çalışıyor. Buna rağmen veriler, Güney Kore'nin, OECD ülkeleri arasında en az üretken ülke olduğunu gösteriyor.
İş hukuku avukatı Kim Woo-tark, aşırı çalışma kültürünün, Kore Savaşı'nın bir mirası olduğunu söylüyor. Bu savaş, Güney Kore toplumunun birçok yönünü şekillendiren, teknik olarak hala devam eden bir çatışma.
"Güney Kore, Kore Savaşı'ndan sonra hızla ayağa kalkmak zorunda olduğu için, her işçinin çok fazla şey yapmasını zorlayan bir yapı oluşturuldu" diyor ve şunu ekliyor Kim: "Bu yapı bir kültür, bir gelenek haline geldi." Şirketin halkla ilişkiler bölümünde çalışan Kim Jung-jun, amirinin her gün zili çalarak yüksek sesle, "Eve gitme zamanı, bu yüzden işini bitir" dediğini söylüyor.
Çalışma Bakanlığı, şirketlerin mevcut çalışanlarını ekstra mesai yapmaya zorlamak yerine daha fazla çalışanı işe almaya zorlanmasıyla, yaklaşık 43 bin iş yaratıldığını duyurdu.
-------------------------------------
Kimchi'nin anavatanı
* Güney Kore hakkında insanları sık sık şaşırtan en ilginç eğlenceli gerçeklerden biri, isimlerin veya unvanların ne zaman kullanılacağıdır. Güney Kore'deki kültür çok hiyerarşik ve çoğu yaşa dayanmakta.
* Sadece belirli durumlarda birine adıyla hitap etmenize izin verilir. Normalde onlara unvanlarıyla hitap etmelisiniz. Unvanları doğru almak kritik öneme sahiptir ve aile üyeleri rütbeyi tanımazlarsa bir zorluk çıkabilir.
* Güney Kore'de yeni doğan bir bebek, "bir yaşında" kabul edilir. Bunun sebebi, bebeğin dokuz ay boyunca annenin rahminde kalmasından kaynaklandığının düşünülmesi. Bu da yaklaşık bir yıl.
* Doğum tarihiniz; ay takvimine, güneş takvimine ve doğum gününüze göre değişebilir. Güney Kore'de yaş sorusunu yanıtlamanın en basit yolu, Korelilere doğduğunuz yılı söylemenizdir.
* Yaygın gerçeklerden biri, Korelilerin kan gruplarının bir önemi olduğunu düşünmeleridir. Diğer ülkelerdeki insanlar kan gruplarını bilmiyor olabilir. Ancak Güney Koreli için böyle bir şey söz konusu bile olamaz.
* Güney Kore'de yıllar önce ortaya çıkan bir şehir efsanesi, pencereleri ve kapısı kapalı bir odada uyurken açık bırakılan elektrikli vantilatörlerin ölüme yol açabileceğidir. Vantilatörün vücut sıcaklığını düşürebileceği ve hipotermiye (anormal derecede düşük vücut sıcaklığı) neden olabileceğine inanılır.
* Tetrafobi dört sayısından kaçınmak anlamına gelir. Güney Kore hakkında ilginç gerçeklerden biri de 4'ün uğursuz bir sayı olmasıdır. Bu nedenle asansörlerde genellikle 1, 2, 3 ve F katlarını görürsünüz. Bunun nedeni, Korece'deki 4 kelimesinin ölüm kelimesine benzemesidir.
* Kore Savaşı'ndan kısa bir süre sonra, çok az buzdolabı veya protein yoğun gıda vardı. Koreliler, konserve için Amerikan askerleriyle takas yapar ve "bujae jiggae" (ordu yahnisi) adı verilen bir tarif ortaya çıkarırlardı.
* Kore'nin Doğu Asya'da iki ülke arasında bölünmüş bir bölge olduğunu biliyorsunuz: Kuzey Kore, resmî adıyla "Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti" ve Güney Kore, resmî adıyla "Kore Cumhuriyeti."
* Kuzey Kore'den gelen olası tehditleri, çoğu Koreli pek önemsemez. İki Kore birbirleriyle savaşmıyor olabilir, ancak yine de barışmadılar.
* 1953 yılında iki taraf bir ateşkes anlaşmasına vardı. Ancak Güney Kore'deki DMZ'ye (Demilitarized Zone - Askerden Arındırılmış Bölge) doğru ilerlediğinizde orada hala oldukça fazla gerginlik olduğunu fark edersiniz. Askerden Arındırılmış Bölge, Kore Yarımadası'nda Kuzey Kore'yi Güney Kore'den ayıran 4 km genişliğinde ve 248 km uzunluğunda bir kara parçasıdır.
* DMZ'ye 70 yıldır dokunulmadı. Bu, benzersiz bitki ve vahşi hayvan türlerinin, insan eliyle zarar görmeden gelişebildiği anlamına geliyor. Fotoğrafçılar, yarımada yoğun bir şekilde insanlarla dolmadan çok önce DMZ'ye girip bitki örtüsü ve hayvan türlerinin fotoğraflarını çekebildiler.
* Kore mutfağı cesur lezzetleri, taze malzemeleri ve benzersiz yemekleriyle ünlü. Canlı ahtapot gibi macera dolu yemeklerden hızlı ve etkili yemek teslimatının rahatlığına ve ikonik "kimchi"ye kadar, Kore yemekleri herkese hitap eden bir şeyler sunuyor. Çiğ ahtapot ağzınızda kıpırdamıyorsa iyi değildir. Bu yüzden Koreliler pişirme kısmını atlar.
* Eğer yemeğin evinize ya da iş yerinize teslim edilmesini istiyorsanız, Güney Kore'nin yemek teslimatını ele alış biçimine aşık olacaksınız. Güney Kore, yemek dağıtım hizmetlerinin ne kadar verimli ve hızlı olduğuyla övünür.
* İster Kore barbekü restoranından, ister fast-food restoranından sipariş verin, yemeğiniz büyük ihtimalle motosikletli bir çalışan tarafından hızla ve özenle size teslim edilecektir.
* Güney Kore eve yemek teslimatının benzersiz gerçeklerinden biri, yemeğinizin tadını çıkardıktan sonra tabakları ön kapınızın dışına koyabilmeniz ve yemeğinizi getiren kişinin daha sonra gelip onları alabilmesidir. İşte buna harika hizmet denir.
* 250 farklı kimchi türü vardır. Kimchi, en ikonik geleneksel Kore yiyeceklerinden biri olarak kabul edilir. Kimchi, tercihe bağlı olarak çeşitli sebzelerin ve baharatların kullanılabileceği fermente bir yemektir. Kimchi ayrıca sindirim sağlığı için de mükemmeldir. Bu nedenle Koreliler onu her öğünün bir parçası haline getirmek ister.
* Kore yaşam tarzı; eski gelenekler ve modern yolların bir karışımıdır. İster dışarıda bir gece geçirin, ister kalabalık sokakları keşfedin. Bu alışkanlıkları bilmek ülkede geçirdiğiniz zamandan keyif almanıza yardımcı olacaktır.
* Güney Kore'de insanlara gece ne kadar uyuduklarını sorarsanız büyük olasılıkla "altı saat" cevabını alırsınız. Çoğu bilimsel kuruluş gecede sekiz ila dokuz saat uyumayı önerir. Bu yüzden Güney Koreliler teknik olarak uyku yoksunudur.
* Kore'ye özgü normlar arasında; trafik kurallarına sıkı sıkıya uymak, eve taşınma hediyesi olarak benzersiz hediyeler vermek, internet sansürü uygulamak ve özel atık bertaraf uygulamaları yer alır.
* Güney Koreli yayalar, her seferinde caddeyi geçmelerine izin verildiğine dair görsel bir işaret gelene kadar beklerler, hatta sokak boş olsa bile. Neyse ki, Seul gibi aşırı kalabalık bir şehirde bu, daha güvenli sokaklar ve çok daha az trafik kazası anlamına geliyor.
* Güney Kore'de yeni bir eve mi taşınıyorsunuz? Taşındıktan sonra eve taşınma partisi (jipdeuri) yapmayı planlıyorsanız, tuvalet kağıdı veya çamaşır deterjanı satın almakla uğraşmayın. Hediye olarak bolca alacaksınız.
* Güney Kore bir demokrasi olmasına rağmen, Güney Kore hükümeti ülkede internet kullanırken neye bakıp neye bakamayacağınız konusunda söz sahibidir.
* Seul'ün büyük bir şehir olduğunu muhtemelen biliyorsunuzdur. Dünyanın üçüncü büyük şehri. Şehir sınırları içinde yaşayan 25 milyon insanın başkentidir. Bu kadar çok insanın tek bir yerde yaşaması, seyahatiniz sırasında keşfedebileceğiniz sayısız restoran, alışveriş merkezi ve mağaza anlamına gelir.
* Güney Kore, birçok etkileyici özellik ve kolaylık sunan, teknoloji alanında dünya lideridir. Süper hızlı internet ve benzersiz ısıtma sistemleriyle ülke, gelişmiş teknolojisini birçok şekilde gösterir.
* Güney Kore internet hızıyla övünüyor. Ortalama olarak, Güney Kore en hızlı internet bağlantı hızına sahip. Diğer tüm ülkelerin internet hızlarını önemli ölçüde geride bırakıyorlar.
* Güney Kore, kredi kartı kullanımının da en yüksek olduğu yerlerden biri. Taksiler, yemek teslimatı ve hemen hemen tüm restoranlar kredi kartı kabul edecek şekilde düzenlenmiştir. Güney Kore nüfusunun neredeyse tamamı ödeme yaparken kredi kartı kullanır.
* Güney Kore, kendine özgü avantajları olan farklı bir ısıtma sistemi kullanır. Evlerin çoğu yerden ısıtılır. Evlerde borular zeminin hemen altındadır ve ısı bu borulardan geçerek zeminden yukarıdaki daireye veya eve sıcaklık gönderir. Bu sistem, ayaklarınızın soğuk kış sabahlarında her zaman sıcak olacağı anlamına gelir.
* Güney Kore hakkında ilginç ve eğlenceli gerçeklerden biri, özellikle estetik cerrahi olmak üzere tıbbi turizm için popüler bir destinasyon olmasıdır. Sokakta yürürken bir "plastik cerrahi" tabelası görmemek imkansızdır.
* Daha az bilinen bir şey ise, Güney Kore'de hem erkeklerin hem de kadınların makyaj yapmasıdır. Herkes en iyi yüzünü ortaya çıkarmak ister ve makyaj bunda büyük rol oynar.
* Benzersiz enstrümanları ve sesleriyle geleneksel Kore müziği de kültürde önemli bir yere sahiptir. Ek olarak, K-Drama film müzikleri sıklıkla hit olur ve Kore müziğinin yaygın etkisine katkıda bulunur.
* Psy'nin "Gangnam Style" şarkısını mutlaka hatırlarsınız. O kadar popüler oldu ki, YouTube'da bir milyar izlenmeye ulaşan ilk şarkı oldu. "Gangnam Style" küresel bir sansasyon yarattı ve haklı olarak Psy'ye uluslararası ün kazandırdı. Şarkı, Seul'deki zengin bir mahalle olan Gangnam Bölgesi ile ilgilidir.
