Dünyanın en yürünebilir şehirleri

ALEV RİGEL/ Bir şehri gezmenin en iyi yolu, yürümektir. Zaten pek çok şehir de, motorlu araç trafiğini kent merkezine sokmuyor ya da kısıtlıyor. İtalya'nın tarihi kentleri Floransa ve Venedik gibi. Siz de rahat ayakkabılar giyin ve kendinizi kent sokaklarına atın. Turist gibi görünmemeye çalışın. Sırt çantanız olmasın. Yoksa yüzünüze bir bardak su yiyebilirsiniz. Şaka yapmıyoruz. Başta Barcelona olmak üzere pek çok kentte turistler, istenmeyen kişi ilan ediliyor ve yüzlerine su atılıyor. Yüze su atmak suç değil.

Tablomuza baktığınızda, 41 kent arasında sadece on kentin ABD'de olduğunu fark edeceksiniz. Çünkü ABD kentleri yürümeye elverişli değil. Fransız yazar, felsefeci, toplumbilimci ve kültür eleştirmeni Jean Baudrillard (1929-2007) ve Alman felsefeci, toplumbilimci, bestekar ve müzik bilimci Theodor Adorno (1903-1969), ABD kentleriyle ilgili gözlemlerinde şu ilginç noktaya dikkat çekmişti: "Mağazaların vitrini bulunmaz. Çünkü hiç kimse kenti yaya gezmez. Mutlaka otomobilini kullanır. Önünden otomobille geçilen bir mağazanın, vitrine ihtiyacı olmaz. Amerikalının ayak izi yoktur, araç izi vardır."

Aşağıda sıraladığımız kentlerin "vahşi tarafında" yürümekten mutlu olacaksınız. Korkmayın. Bu bir deyim."Çılgınca yaşamak, maceraya atılmak" demek.

(1) Floransa / İtalya

Sadece İtalya'nın değil, bütün dünyanın tarih dolu kenti Floransa'ya zaten motorlu araçla giremiyorsunuz. Bütün tarihi eserler, 800 metrelik mesafe içinde. Bu mesafeyi on dakikada yürüyebilirsiniz. Ama kentin tarihini anlamaya, her eser hakkında bilgi sahibi olmaya, müzelerindeki binlerce eseri öğrenmeye ömrünüz yetmeyebilir. Mimarlar Michelangelo ve Brunelleschi, şairler Dante, Machiavelli ve Boccaccio, heykeltıraş Donatello, fizikçi, astronom, filozof Galileo Galilei, telefonun mucidi Meucci, modern hemşireliğin öncüsü Florence Nightingale, ressamlar Rafael ve Vasari, kaşif Amerigo Vespucci, polimat Leonardo da Vinci, bu kentte doğmuş ve yaşamışsa, tarihi zenginlik açısından fazla söze gerek yok (Polimat; çok farklı alanlarda engin bilgi sahibi demek. Leonardo, Vinci komününde doğdu ama Floransalı sayılıyor).

(2) Venedik / İtalya

Buram buram tarih kokan bir başka kentteyiz. Burası da kanallar kenti olduğundan motorlu araçla giremiyorsunuz. 118 ada üzerine kurulmuş bir kentte zaten bu, pek mümkün değil. Venedik'in deniz seviyesinden yüksekliği sadece bir metre. Kentin pek çok adı var: Adriyatik Kraliçesi, Sular Şehri, Maskeler Şehri, Köprülerin Şehri (400 köprü var), Yüzen Şehir, Kanallar Şehri, Aşk Şehri gibi. Kent, Avrupa'da motorlu araç girişine kapalı en geniş alana sahip.

(3) Riga / Letonya

Ülkenin başkenti, en büyük, en kalabalık şehri. 1201 yılında kurulmuş olan Riga, UNESCO Dünya Mirası listesinde. 2014 yılında Avrupa'nın "Kültür Başkenti" olan Riga, troleybüs ve tramvay hatlarına sahip olmakla birlikte yaya dostu bir kent. Geniş kaldırımları, gezmeye elverişli. 1980'lerde nüfus bir milyona ulaşınca, bir metro ağı kurmaya karar vermişler. Günümüzde kent sakinlerinin yüzde 86'sı metro ağını kullanıyor. Turistler de, planlı bir şekilde geziyorlarsa, metrodan, en kısa zamanda en çok yer görecekleri araç olarak yararlanıyor.

(4) Atina / Yunanistan

Avrupa'nın en güneyindeki başkent ve en kalabalık kent. Aynı zamanda 3 bin 400 yıllık tarihiyle en eski yerleşim birimi. Batı medeniyetinin beşiği. Adını "bilgelik tanrıçası" Athena'dan aldığı söyleniyor. Fakat kent o kadar eski ki, bazı tarihçiler, tanrıçanın adını, kentten aldığını ileri sürüyor. Üç bine yakın otobüs ve troleybüs filosu olmakla birlikte, turistler kenti yaya gezmeyi seviyor. Müze zengini bir kent olarak Atina'da görmedik bir tarihi eser bırakmak, turistlerin en büyük kaygısı.

(5) Hamburg / Almanya

Ülkenin Berlin'den sonra ikinci büyük kenti. Resmi olarak "Hansa kenti" olarak anılıyor (Hansa, Almanya'nın kuzeyindeki kentlerin ve yabancı ülkelerde yaşayan Alman gruplarının çıkarlarını korumak amacıyla kurulmuş olan ticari örgütlenmedir. 1669'da dağılmış olmasına rağmen adı, günümüzde hala kullanılıyor). Kent, her yıl sekiz milyondan fazla ziyaretçi ağırlar. Ziyaretçiler de, kenti yürüyerek dolaşmayı tercih eder. Özellikle Avrupa'nın en lüks alışveriş merkezi olan Neuer Wall, turistlerin gözdesidir. Sadece yayalara açık 600 metre uzunluğundaki bu çarşıyı gezmek, genç turistler için bile çok yorucudur.

(6) Edinburgh / Birleşik Krallık

İskoçya'nın başkentindeyiz. Birleşik Krallığı oluşturan dört devletten biri. Burada başkentin adını "Edinburg" diye telaffuz ederseniz, size iyi gözle bakmazlar. "Edinbura" diyeceksiniz. Burası tam bir kültür merkezi. Eski kent de yeni kent de, UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'nde. Kent o kadar eski ki, Kuzey'in Atina'sı olarak da biliniyor. Gezerken yorulduğunuzda Lothian otobüslerine binebilirsiniz. Adını eski bir yerel yönetim bölgesinden alan bu otobüsler, birkaç tramvay hattı dışında tek seçeneğiniz. Her şehirde olduğu gibi burada da tur otobüslerine binebilirsiniz. Ama görmek istediğiniz bir müze karşınıza çıktığında büyük bir ihtimalle kaçıracaksınız.

(7) Madrid / İspanya

Manzanares Nehri üzerine kurulu olan bu başkent, yedi milyonu geçen nüfusuyla oldukça geniş bir alana yayılmış yerleşim birimi. Burayı neden listeye almışlar, bilmiyoruz ama yaya gezmek son derece zahmetli bir iş. Sebebi, 2018'de yabancı plakalı motorlu araçların kent merkezine girişinin yasaklanması olabilir. Eğitim, eğlence, medya, moda, bilim ve kültür merkezi. Ekonomik gücü sayesinde, yaşam standardı çok yüksek. İnovasyon açısından bakıldığında beş yüz kent içinde yedinci sırada (İnovasyon; yeni yaratıcı fikirlerin veya buluşların ticaret, endüstri, hizmet gibi ekonomik alanlara uygun hale getirilip uygulanması demek. Kısaca yenilik).

(8) Porto / Portekiz

Portekiz'in başkent Lizbon'dan sonra ikinci büyük kenti. "Oporto" olarak da biliniyor. Bir, "Küresel kent" (küresel ekonomi ağının bir düğümü iseniz küresel kent olarak anılırsınız. Bu tanımlamayı ilk kez, 1991'de yayınlanan kitabında, Hollanda asıllı Amerikalı sosyolog Saskia Sassen kullandı). Kenti yaya dolaşırsanız, karşınıza çıkan restoranlarda Portekiz mutfağının hiç bir yerde tadamayacağınız örneklerini deneyimleme şansınız olur. 2001'de Avrupa'nın Kültür Merkezi unvanını, Hollanda'nın Rotterdam kentiyle paylaşmıştı. Turistik tanıtım broşürlerinde ve kartpostallarda mutlaka bulunan Dom Luis I Köprüsü'nü de görmeden ya da üzerinden geçmeden kent turunuzu tamamlamayın. Dünyada benzeri olmayan bu çift katlı köprünün üstü de altı da yayalara açık.

(9) Roma / İtalya

Gelelim Lazio bölgesinin başkentine. Elbette İtalya'nın da başkentine. Tiber (İtalyanlar Tevere der) Nehri'nin iki yanına kurulmuş olan bu kent, Batı uygarlığının beşiği olarak bilinir. Roma aynı zamanda "Caput Mundi" (Dünyanın Başkenti)'dir. UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'nde olduğunu söylemeye gerek yok. Kentin her yerinde, hatta kanalizasyon kapaklarında bile SPQR kısaltmasını görürsünüz. Bu, "Senato ve Roma Halkı" (Senatus Populusque Romanus) demek. Roma Cumhuriyeti'nin hükümetini sembolize eder. Roma adı, efsane de olsa, kurucu kral Romulus'tan gelir. MÖ 753'ten beri var olan bu toprakları gezmek için genç olmanız gerekir. Çünkü tarih, her yerdedir. Müzeler, parklar, katedraller, çeşmeler, anıtlar, meydanlar, arkeolojik alanlar, merdivenler, tarihi binalar, yılda on milyon turist çeker.

(10) Washington / ABD

Nihayet ABD'den bir örnek. Bu ülke, eskisi kadar turist çekemiyor. Bunu, ünlü televizyon kanallarında görülen ABD turizm reklamlarından anlıyoruz. Amerikalı turist artık, Avrupa, Güney Amerika ve Asya'da bazı ülkelere vizesiz de giremiyor. Potomac Nehri'nin üzerine kurulu olan başkent Washington, her yıl bir milyon 200 bin yabancı turist çekiyor. Burası da yaya olarak kolayca gezilen bir kent değil. Ama merkezde bazı yollar (özellikle Beyaz Saray etrafındaki yollar) trafiğe kapalı olduğundan yaya gezmekten başka seçeneğiniz yok. En gözde yer, Smithsonian Müzeleri. Çoğul ifade ediyoruz çünkü Smithsonian, 20 müze ve galeriden oluşuyor. Hepsini gezmeniz, aylar sürebilir.

-----------------------------

Yaya dostu kentler

Kaynak: tourlane.com

(Tourlane, Almanya'nın Berlin kentinde, online olarak faaliyet gösteren, "kişiselleştirilmiş" seyahat şirketidir. 7-24 konsiyerj (kapıcı) hizmetinden uzun süreli seyahat planlamasına kadar her tür organizasyonu yapmaktadır.