PARA ARAŞTIRMA/ BARIŞ ERGİN Konumuz lezzet olsaydı, bir dilim sıcak ekmeğin üzerine sürülen Luna tereyağının erimesi enfes olabilirdi. Ama konu kripto para piyasası olunca eriyen Luna, dünyayı allak bullak etti. Terra ekosisteminin iki kripto parası UST ve Luna'daki çöküş, kripto piyasalarında öyle bir bomba etkisi yarattı ki zaten uzun zamandır düşme eğiliminde olan kripto paralarda günlük yüzde 99'lara varan oranda değer kaybı yaşandı. Luna'da yaşananlar, gözleri stablecoin olarak adlandırılan sabit kripto paralara çevirse de aslında tüm kripto paralarda düşüş trendi Kasım 2021'den bu yana sürüyor. 1.27 trilyon dolara gerileyen kripto piyasasında şu anda tam 19 bin 500 kripto para var. En hızlı yükselişlerin olduğu dönemde bu piyasada günde 140 milyar dolar para döndü ve işlem hacmi rekoru kırıldı. Düşüş başladığından bu yana 85 milyar dolara kadar gerilemiş durumda.
EN İYİSİ YÜZDE 50 DÜŞTÜ
Son altı ayda yüzde 50 ve üzeri erimeyen kripto para yok gibi. Yüzde 50-90 arası erimeler, tüm para birimlerinde gerçekleşti. Kripto para birimleri içinde yüzde 44.9'luk bir ağırlığı olan bitcoin'de altı aylık düşüş oranı yüzde 57'ye kadar çıkmış durumda. Yani her iki liradan biri eridi demek, yanlış olmaz. Bu değer kaybının zaten olması gerektiğine inananlar da var, tam tersine gelecek vaat ettiği için çok daha fazla değerleneceğini düşünenler de var. Her fırsatta bitcoin'in gerçek merkeziyetsiz finans (DeFi) ürünü olduğuna vurgu yapan tüm uzmanlar, yıllardır bu nedenle bitcoin'e vurgu yapıyor.
TÜRKİYE SICAK BAKMIYOR
Piyasada binlerce kripto paranın kalacağını neredeyse kimse beklemiyor. Ancak bitcoin başta olmak üzere bazı para birimlerinin yerini sağlamlaştırılacağı belirtiyor. Devletler de bu para birimlerini bazen zoraki bazen de isteyerek bağırlarına basmış durumda. Rusya Sanayi ve Ticaret Bakanı Denis Manturov, Rusya'nın er ya da geç kripto para birimlerini ödeme aracı olarak yasallaştıracağını söyledi. Bir adım daha ileri giderek El Salvador, bitcoin'i resmi para birimi haline getiren ilk ülke olan El Salvador da sekiz ay sonra, 44 ülkeyi bitcoin'in kullanımı ve faydalarını tartıştı. Ülke ekonomisinin batabileceği de konuşulanlar arasında. 19 Mayıs'ta Gençlerle Kütüphane Söyleşileri programına katılan Başkan Recep Tayyip Erdoğan ise kripto paralarla ilgili bir soruya verdiği yanıtta "Kripto paraya ben sıcak bakmıyorum. Arkadaşlarımız çalışmalarını sürdürüyor, düzenleme adımlarını atacağız" değerlendirmesinde bulundu.
Geçen hafta kripto para ekosisteminde yaşanan Luna ve TerraUSD'nin (UST) hızlı çöküşünü değerlendirmek amacıyla konuyu uzmanlara sorduk.
"YOĞURDU ÜFLEYEREK YİYECEKLER"
Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cenktan Özyıldırım, Luna'nın yarattığı etkinin kalıcı olacağını düşünüyor. Luna ve UST olayının kripto paraların geleceğini belirleyen kilometre taşlarından biri olacağını belirten Prof. Dr. Özyıldırım, merkez bankaları ve finansal piyasaları düzenleyici kuruluşların sabit kripto paralarla özellikle algoritmik sabit kripto paralarla ilgili uyarılarda bulunduğuna işaret ediyor. Özyıldırım, "Bu olay; özellikle UST benzeri sabit kripto paralar üzerinde düzenlemelerin yapılması, belli yasak ve kısıtların getirilmesi için bir örnek vaka oluşturacaktır. Daha da önemlisi yatırımcı tarafında da yoğurdun bundan sonra üflenerek yenileceğini umuyorum" diyor. Bundan sonra yatırımcıların sadece kripto para değil, NFT projelerinde de kullanılan ekonomik modellerin ne kadar anlamlı olduklarına dikkat edeceklerini düşündüğünü kaydeden Özyıldırım, Luna ile ilgili koordineli bir saldırı olduğu konusundaki iddialarını ise şöyle değerlendiriyor:
"Bu, bence doğru bile olsa Luna/UST'nin durumunu savunmak için bir argüman oluşturmuyor. Eğer bir piyasada saldırıya açık bir zayıflık varsa o zayıflıktan faydalanmak isteyen aktörler, mutlaka eninde sonunda ortaya çıkacak ve o saldırı gerçekleşecektir. Ancak piyasaya olan güven, tamamen sarsıldı diyemeyiz. Sosyal medyada biraz dolaştığınız zaman kripto para yatırımcılarının düşüşleri alım fırsatı olarak değerlendirdiğini, bir kısmının ne olursa olsun elinde tutmaya devam ettiğini, kripto para yatırımcılarının ifadesiyle 'hodl' ettikleri, kısaca kripto paraların gelecekteki değerleriyle ilgili spekülatif aksiyonların alınmaya devam edildiğini görebiliriz."
"SPEKÜLASYON ARACI OLARAK YERLERİNİ ALDILAR"
Açıklamalarını sürdüren Prof. Dr. Cenktan Özyıldırım, kripto paraların bir spekülasyon aracı olarak artık piyasalarda yerini aldığını düşünüyor. "Zaman içinde nereye evrileceklerini ise hep beraber yaşayarak göreceğiz." diyor. Prof. Dr. Özyıldırım, kripto para konusundaki senaryoları ve beklentilerini ise şöyle aktarıyor:
"Gelecekte kripto paralar hayatımızda olacağına inanıyorum, ancak ne formda olacaklarıyla ilgili sadece bir ihtimal olduğunu düşünmüyorum. Başka bir ifadeyle kripto para maksimalistlerinin öngördüğü itibari paralar değerlerini yitirecek ve bitcoin rezerv para olacak ya da diğer uçta tüm kripto paralar yok olacak, ileride yaşayabileceğimiz yüzlerce olası senaryodan sadece ikisi. Gelecekle ilgili farklı olasılıklara sahip bir sürü senaryo olduğunu ve bu senaryoların da bir dağılım oluşturduğunu düşünüyorum. Bu senaryolar ve olasılıkları da bence sürekli değişiyor. Rusya'ya uygulanan finansal yaptırım gibi politik olaylar, FED başta olmak üzere rezerv para merkez bankalarının para politikaları, bu piyasa için yapılacak düzenlemeler ve bu düzenlemeler sonrasında kripto piyasasına girebilecek yeni aktörler, nasıl bir kripto para piyasasına sahip olacağımızı ve finansal piyasaları nasıl şekillendireceğini belirleyecek. Merkez bankası dijital paraları, ICO'ların mümkün olması ile şirketlerin de kendi kripto para ve varlıklarını ihraç edebilmeleri bu piyasaya yeni aktörlerin girmesine neden olacak. Sonuçta bu senaryolardan birini yaşayacağız ve o senaryonun gerçekleşeceğinden emin olan birileri, doğru bilmiş olacak. Ben gelecekle ilgili bir beklenti oluşturup bu beklenti üzerine yatırım kararları almanın çok yanlış olduğunu düşünüyorum. Kripto paraların geleceğiyle kesin konuşan pek çok kişi yanılıyor olacak, ancak hangi grubun yanıldığını yaşayarak göreceğiz."
"GÜVEN SARSILDI DİYEBİLMEK İÇİN…"
Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi ve BRG Danışmanlık Kurucusu Dr. Genco Fas da Özyıldırım gibi, kripto piyasasına temkinli yaklaşanlardan. "Luna'nın düşüşü yoluyla kripto piyasasının nelere gebe olabileceği tam olarak anlaşıldı" diyor ve ekliyor: "Güven sarsıldı diyebilmemiz için öncelikle var olan bir güvenden bahsetmek gerekir. Peki, bu derece volatil bir piyasaya ne kadar güvenilebilir? Dr. Fas, sonunun yanıtını şöyle veriyor:
"Örneğin yakın zamanda yaşanan ve sonsuza kadar sürecekmiş gibi hissettiren artışın da bu volatilitenin bir sonucu olduğunu kabul edebilirsek bugünkü düşüşü olağan karşılayabilmek mümkün olur. Tabii bu noktada yine Luna özelinde bir parantez açalım: Bitcoin'in düşüşü ve Luna'ya olan talebin artışı, fakat ardından Luna'da gereken arzın sağlanamaması, dahası FED'in izleyeceği yolun aşağı yukarı belli olması ve USD'ı güçlendireceği beklentisi, bu büyük düşüşe zemin hazırladı. "
Dr. Fas, ayrıca Luna'nın öyküsü kendine özel gibi görünse de farklı coin'ler için de şu anda akla gelmeyen birçok farklı senaryo yazılabileceğine işaret ediyor. "Bu sebeple bu piyasanın tarzının böyle olduğu düşüncesi yatırımcıda yerleşmeli ve bu riskleri kabul ederek yatırım kararı alınmalı" diyen Fas, öngörülerini şöyle sürdürüyor:
"Kurumlar hatta devletler olarak bir kripto para birimi oluşturmuş ya da oluşturmak istiyor olabilirsiniz. Bu para birimi merkezi ya da merkezi olmayan özellikte olabilir. Fakat ancak talep görürse hayatta kalabilecektir. Bugün özellikle bu tip bir girişimde bulunacak merciler için çıkartılacak dersler vardır."
"YAŞANANLAR DOĞAL SÜREÇ"
Kripto para işlem platformu Bybit Türkiye Araştırma Müdürü Beste Naz Süllü, Stablecoin'i en büyük üçlünün içinde yer alan, coin'i ise ilk 10'da yer alan Luna'nın sebebiyet verdiği zincirleme düşüş furyasının kripto paraların geleceğine ilişkin birçok soru işareti oluşturduğunu söylüyor. "Özellikle bu sektör içinde yer almak için ikna edilmesi gereken kesimin kripto paralara bakış açısı daha da katılaştı" diyen Beste Naz Süllü'nün yine de piyasaya olan güvenin bittiğine ilişkin yanıtı, kesinlikle "Hayır". Bybit Türkiye Araştırma Müdürü Süllü, küçük yatırımcının neden endişelendiğini ise şöyle anlatıyor:
"Coinshares'in haftalık raporuna göre 13 Mayıs bitimli haftada bu yıl için rekor giriş görüldü ve sadece bu düşüşte bitcoin'e 298.6 milyon dolarlık yatırım yapıldı. Böylelikle sene başından bu yana bitcoin'e giren fon tutarı 463 milyon dolara yükseldi. Son beş ayda aldığı yatırımın yüzde 65'ini, sadece geçen hafta aldı. Aynı zamanda Luna kaynaklı düşüşün yaşandığı o hafta Barclays ve Goldman Sachs, kripto para platformu şirketi satın almışlardı. Bu nedenle endişe eden, yine küçük yatırımcı oldu diyebiliriz."
Sayısı 20 binlere yaklaşan coin piyasasında kripto paraların elenmesi kadar doğal bir süreç olmadığının altını çizen Süllü, "Projenin başarısız olması, yeterli yatırımı alamaması, tahtasında hacmin sığlaşması gibi konular da coin'in işlemlere kapatılmasına neden olabilir" diyor. Süllü, dünyada gelecek beklentilerinin kripto para etrafında şekillendiğini vurgulayarak bitcoin örneğine dikkat çekiyor:
"Özel sektör metaverse yatırımı yapıyor, metaverse ise token ekonomisi çevresinde şekilleniyor. Buna ek olarak bankacılık devleri kripto para yatırımları hizmetleri sunmak için satın alımlar yapıyor. 2018'de de bitcoin 20 bin dolar seviyesinden 3 bin dolar bandına gerilemiş ve herkes kripto paralar için 'ponzi' veya 'batık' yorumları yapmıştı. Sonrasındaki dönemde ise bitcoin, rekorlar üzerine rekor kırdı ve piyasa büyüyerek 20 bin coin'e doğru ilerledi, bir ara piyasa değeri 3 trilyon dolara ulaştı."
1.6 MİLYAR DOLARI 2 BİN 200 DOLARA DÜŞTÜ
Dev kripto para borsası Binance'ın kurucusu ve CEO'su Changpeng Zhao, Luna çöktükten sonra 'fakir' olduğunu belirtti. Zhao, pazartesi günü attığı bir tweet'te, borsanın Luna kripto birimine yalnızca bir ay önce 1.6 milyar dolarlık yatırım yaptığını belirtti. Bir ay sonra meydana gelen çöküşün ve yatırımın 2 bin 200 dolara gerilemesinden sonra kurucu, 'yine fakir' olduğunu söyledi. Ünlü milyarder Mike Novogratz de yıllarca kripto paraları abarttıktan sonra Luna'da sessizliğini bozdu ve "Başarısız olan büyük bir fikirdi" değerlendirmesinde bulundu.
LUNA VE UST PROJESİ NEDEN BAŞARISIZ OLDU?
UST, dolara endeksli bir stablecoin olarak piyasaya sürüldü. Ana felsefesi olan düşük volatilite esasına aykırı olarak çok yüksek oynaklıklar göstermesi, bütün kripto para piyasasında gerginliğe ve kayıplara sebebiyet verirken stablecoin'lere olan bakış açısında endişelere yol açtı. Aslında UST'de yaşanan bu olay, Luna'yı da bünyesinde bulunduran yönetici vakfın yani Terra'nın yanlış finans politikasından başka hiçbir şey değil.
Daha fazla kâr amacı güden Terra Vakfı, UST karşılığında bitcoin rezervi tutarak, bitcoin'in volatil yapısını görmezden geldi. Aldığı bu riski doğru yönetmemekle beraber ekonomik gerçekleri gözetmedi ve piyasanın çok üzerinde faiz getirileri sunarak UST'nin kabusa dönüşen başarısızlığının temellerini atmış oldu.
Bitcoin'de yaşanan düşüş, UST karşılığında tutulan rezervlerde erimeye yol açtı ve asıl kriz o zaman başladı. Yatırımcılar UST satışlarının karşılığında yetersiz rezerv sebebiyle UST'nin olması gereken 1 dolar karşılığını bulamadı. Paniğe sürüklenen yatırımcısında satışlar artarken gerekli rezervi Luna satışı gerçekleştirerek sağlamaya çalışan Terra Vakfı, en büyük ikinci hatasını burada yaptı ve Luna'da çok büyük bir düşüşe sebep oldu. Yaşanılan panik ve hızlı çözüm odaklı yanlış kararlar neticesinde UST ve Luna, büyük kayıplar yaşarken Terra'nın yanlış politikasının faturası stablecoin'lere kesilmeye çalışıldı. Olay ardından diğer stablecoin'ler de böyle bir olayın yaşanmaması, doğru politikalarla yürütülen stablecoin'lerin güvenilirliğini tekrar hatırlattı.
"BİTCOİN'DE 20 BİN DOLAR ALTI DÜŞÜK İHTİMAL"
Beste Naz SÜLLÜ / Bybit Türkiye Araştırma Müdürü
ABD'de artan enflasyon ve FED'in ne yapacağına ilişkin stres ve baskılar, Nasdaq-Bitcoin korelasyonundan kaynaklı olarak bitcoin ve devamında kripto para birimlerinde baskı yarattı. FED'in nisan ayındaki ilk 50 baz puan faiz artırımı ardından bir miktar rahatlama söz konusu olduysa da UST'nin 1:1 dolar eşitleniğini kaybetmesi, ardından bu sefer kripto paralar lokal nedenlerle düştüler. Ancak en küçük hesaplardan balina hesaplara kadar spotta alımların devam etmesi, piyasa dışına para çıkmaması, bitcoin'lerin bir süre satılmamak için soğuk cüzdanlara çekilmesi ya da merkeziyetsiz borsalarda kilitlenmesi ve stablecoin çıkışı olmamasına ek olarak piyasaya yeni para girişlerinin yapılması, düşüşte 26 bin dolar seviyesinde yakın vade dip yaptığımız gösteriyor. Bu bir ralli başlangıcı olmayabilir, ama 29 bin dolar seviyesinde tepki vermek istediğini görüyoruz. Bu yılın geri kalanında en önemli konu regülasyonlar olacak. Luna olayı sonrasında daha katı tonlu regülasyonların geleceği düşünülüyor. Bu haber kripto paraları ve stablecoin'leri etkileyecektir ve belki de düşüş de yaratacaktır. Fakat bu olaylardan şunu gördük; 30 bin dolar seviyesinin altında oluşan fiyat kademeleri, ciddi bir talep oluşumu sağlıyor. Kısıtlayıcı ya da yasaklayıcı olumsuz haberler, regülasyonlar çıkmadıkça 20 bin dolar altı bu şartlarda düşük olasılık gözüküyor.
"AŞIRI GÜVEN, YANLIŞ YATIRIM KARARLARINA NEDEN OLUR"
Prof. Dr. Cenktan ÖZYILDIRIM / Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi
Kısa vadede FED'in ne kadar faiz artıracağı önemli. Benim olası senaryom kısa vadede FED'in faiz artırımlarına devam edeceği ve bunun da kripto paralar üzerinde bir baskı oluşturacağı yönünde. Bence kripto paralar, şu anda bir spekülasyon aracı. Kripto para yatırımlarında ileride neye evrileceğiyle ilgili spekülasyon yapıyorsunuz. Bu noktada bu spekülasyonu yaparken bir sürü senaryo olduğunun ve sizin öngördüğünüz senaryo dışında bir senaryonun, her ne kadar olasılığının çok küçük olduğunu düşünülse bile, bir kayıp yaratabileceğinin farkında olmak gerekir. Başka bir ifadeyle bir dağılıma yatırım yaptığınız ve gerçekleşen getirilerin beklenen getirilerden farklı olabileceğini dikkate alarak yatırım yapmak gerekir. Yatırımcıların bireysel emekliliklerini dahi bozup kripto para yatırımı yaptıklarını duyuyorum. Aşırı güven, yanlış yatırım kararlarına neden olan en önemli hatalardan biridir. İyi çeşitlendirilmiş bir portföye yatırım yaparak riski dağıtmak, oldukça önemli. Riski; iştahınıza, beklentilerinize bağlı olarak kripto paraların ağırlığını portföyünüzün içinde yüksek tutabilirsiniz tabii. Ancak risklerin farkında olmadan yatırım yapmak, öngöremediğiniz büyük kayıplar yaşamanıza neden olabilir. Bu aslında sadece kripto paralar için değil, tüm yatırım araçları için geçerli.
"CÜZDANLARDAKİ KRİPTO PARALAR İKİ ÜÇ YIL ÖNCE YOKTU"
Onur Altan TAN / Bitci Teknoloji CEO'su
Kripto para piyasaları, son haftalarda tarihinin en hareketli zamanlarından birini yaşıyor. TerraUSD ve Luna'da yaşanan büyük kriz ve bunun bitcoin başta olmak üzere büyük kripto para birimlerine yansıması, piyasada ciddi bir düşüşü de beraberinde getirdi. Değerleri itibari paralara endeksli olan stablecoin'lerin geleceği, borsaların bu hızlı çöküşlerdeki tutumu ve kripto paralardaki finansal okur yazarlık gerçekliği, bu yaşananlar sonrasında çok daha fazla konuşulacak; bu kesin… Tüm bunların yanında, son günlerde yaşanan tüm olumsuzlukları sektörün doğum sancısı olarak nitelendirmek de mümkün. Bugün kripto varlıkların günlük hayatlarımızdaki, yatırım portföylerindeki ağırlığı geçmiş yıllara göre hiç olmadığı kadar fazla. Artık kripto para teknolojisi günümüz dünyasının bir gerçeği. Ekonomide bugün geçerliliğini tüm sisteme kabul ettirmiş bir para devrimi. Ve unutmayalım ki, biz bu devrimin henüz çok başındayız. Bitcoin'in hayatımıza girmesinin üzerinden sadece 13 yıl geçti. Bugün yatırımcıların cüzdanlarında yer alan çoğu kripto varlık iki-üç yıl önce ortada yoktu. Bu trendin devam edeceğini; kurumsal ve bireysel yatırım tarafında, son yaşananlardan ciddi dersler çıkarılacağına inanıyorum. Diğer yandan, kripto piyasalarında yaşanan coin ve token enflasyonu bugün piyasanın yaşadığı sıkıntılarda en önemli unsurlardan biri. Bugün dünya piyasasında kaç adet coin ve token olduğu bile net olarak hesaplanamıyor ve son veriler, bu sayının 20 bine yaklaştığı yönünde. Sektör geliştikçe, kullanım alanları arttıkça bu alanda da bir konsolidasyonun yaşanacağına kesinlikle inanıyorum. Burada önemli olan, coin ve token'ların son kullanıcıya, hizmet ettikleri sektöre somut bir fayda sağlaması; blockchain teknolojisinin gelişimine öncülük etmesi. Bunu başarabilenlerin ve sürekli olarak kendini geliştirenlerin ayakta kalacağı bir sektöre doğru ilerliyoruz.
"ARTIŞIN NORMAL OLMADIĞI KESİNDİ"
Niyazi YILMAZ / Bitay Teknoloji Genel Müdürü
Tamamıyla olağandışı bir durum yaşandı Luna'da. Piyasada zaten aşırı değerli bir yapı uzun süredir var. İki yıl içinde ve pandemi dönemindeki artışa bakarsanız bunun normal olmadığı kesindi. Bitcoin'in bir senede 3 bin 500 dolardan 69 bin dolara gittiğini görmüştük. Luna, tamamıyla olağan dışı bir durum. Stablecoin de düşmesi çok anlamsız. Luna'yı çıkarıp stablecoin ve token çıkarıyor ve onu destekliyor. Proje başarılı olduğu için de devam ediyor. Stablecoin'lerde süreç biraz daha statik. Kripto paraların yaklaşık altı-yedi aydır yaşadığı düşüş eğilimi Amerika Merkez Bankası FED'in, yükselen enflasyonun geçici olmadığı ve buna reaksiyon vereceklerini açıklamasıyla başlamıştı. Daha sonra hem faiz artırımlarının geleceği hem de bilanço daraltmasına başlayacakları haberleri ve söylemleri bitcoin'de ve diğer riskli piyasalardaki düşüşlerin şiddetini artırmasına neden oldu. Piyasada düşüş ve yükseliş anlamında her türlü afaki yorumları görebiliriz, ancak bunlar bilgi kirliliği yaratıyor. Durumu doğru okumak ve anlamak gerekiyor. Bitcoin, sonuçta hala en riskli varlık sınıflarından biri ve olumlu olumsuz her türlü haber ve gelişmeye çok hızlı tepki veriyor. Yeniden yükseliş için, hala biraz zamana ihtiyacımız olduğunu düşünüyoruz. Ara ara yükselişler olacaktır, ancak uzun soluklu yükseliş için FED tarafından 50 baz puanlık faiz artışlarının sonuna gelinmesi, ABD borsalarındaki düşüşün durmaya başlaması, başta ABD olmak üzere küresel ölçekte enflasyonun tepe seviyelerine ulaşıp geri çekilmelerin başlamasını görmek lazım.
"SPEKÜLASYONLAR BİTERSE YUKARI YÖNLÜ HAREKET OLABİLİR"
Dr. Genco FAS / Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi ve BRG Danışmanlık Kurucusu
Finans piyasaları için yapılan yaşayan bir organizma ya da insan benzetmesini birçoğumuz biliyoruzdur. Dolayısıyla iyi zamanlar ve kötü zamanlar birbirini takip edecektir. Söz konusu piyasa ne kadar riskli ve volatilse savrulmaların o derece kuvvetli olmasını beklemek de olağandır. Kripto paraların olması gerektiği şeklin dışında, neredeyse sadece spekülasyon ya da arbitraj amaçlı kullanıldığını düşünüyorum. Halbuki dünya çapında yatırım ve tüketim yapabilmek merkeziyetsizlik özelliği sayesinde bu finansal araca güven, hız ve düşük maliyetli işlem imkanları tanıyor. Dolayısıyla kripto paralar bu alanda kullanılmaya ve kabul görmeye başladıkça spekülatif özelliklerinden sıyrılarak belki dramatik bir yükselişle değil, ama yukarı yönlü stabil bir hareket izleyeceklerini düşünüyorum. Yatırımcıların hangi sularda yüzeceklerine dikkat etmeleri gerekiyor bana göre. Geçmişte yaşanan kazanç ve kayıplar, bu tip rassal süreçlerde çok bir şey ifade etmiyor. Bilimsel adını da vererek söyleyelim, bu süreçlere 'Markov süreçleri' denir ve en önemli özellikleri; hafızasız olmaları ve yaşanan zaman aralıklarının birbirinden bağımsız olmasıdır. Yani bir süredir yaşanan kazanç, bunun bir dönem daha süreceğini garanti etmeyeceği gibi; yaşanan bir kaybın da artık bir daha yaşanmayacağı ya da daha büyük kayıplara dönüşmeyeceği söylenemez. Bu nedenle hep söylenen, faydası da kanıtlanmış ve fakat çok azımızın uyduğu çeşitlendirme yöntemlerine başvurmak, yatırımcıları dayanılmaz boyutlardaki kayıplardan korumak için bir yol olarak önerilebilir.
STABLECOIN NEDİR?
Kripto para piyasasında stablecoin'ler (sabit kripto paralar), genel olarak yatırımcıların token'lar arası geçiş yapmak üzere yatırımlarını park ettikleri ve kripto paralara kıyasla daha çok istikrar sağlama amacıyla oluşturulmuş bir kripto para türü. Bire bir fiat para teminatlı, kripto para teminatlı ve algoritmik stablecoin'ler olmak üzere üç temel gruba ayrılır. Bire bir fiat para destekli stablecoin'ler, piyasaya sürülen stablecoin miktarının 1:1 karşılığında itibari para rezervi tutmaktadır. Kripto para teminatlı stablecoin'ler, fiat para teminatlı stablecoin'lere nazaran daha az güvenilirdir ve fiyat istikrarını sağlamak için rezervlerinde satış yapılan stablecoin miktarından daha fazla teminat tutmaları beklenir. Algoritmik stablecoin'ler ise fiyat istikrarını algoritmik botların gerektiğinde alım-satım yaparak sürdürdüğü stablecoin çeşitidir.
Geleneksel finans piyasalarına alternatif olarak TL, dolar, euro vb gibi fiat paralara bire bir endeksle çalışan ve karşılığında teminat bulunduran stablecoin'ler, yatırımcıların risklerini azaltmaları açısından önemli bir rol oynamaya başladı. Bununla birlikte uluslararası ve yerel anlamda daha az işlem ücreti ile para transferi yapmak isteyen kişiler için güvenilir bir seçenek.
AVANTAJLARI NELERDİR?
Piyasa değeri ile 100 milyar doları aşan stablecoin'ler, değer saklama aracı olmasının yanı sıra bir çok avantajı beraberinde sunuyor.
Dünyanın her yerinden, geleneksel borsa ve bankacılık sistemine göre çok daha hızlı ve 7/24 para transferi yapmayı mümkün.
Değer saklama ve transfer işlemlerindeki güveni sıfıra yakın volatilite, yani oynaklıkla sağlar.
Varlıklarını değer saklama aracı olarak kullanan yatırımcıların 'stake' etme işlemlerinde en güvenilir limanlar arasında stablecoin'ler tercih ediliyor.
