ZEYNEP CANDAN AKTAŞ Eurobond, Hazine'nin ve özel şirketlerin yabancı para cinsinden ihraç ettiği tahvillerin genel adı. Adının eurobond olduğuna bakmayın, yabancı para cinsinden ihraç edilen bu tahviller, dolar veya euro cinsinden olabiliyor. Eurobond'lar uluslararası piyasalarda işlem görüyorlar. Yerli yatırımcılar, bankalar aracılığıyla eurobond'lara yatırım yapabiliyor. Eurobond'ların getirileri ihraç edildiği döviz cinsinin uluslararası piyasalardaki faiz oranı, ihraç eden kurumun CDS'i (Kredi Risk Primi) ve yurtiçinde döviz paritelerinden etkileniyor. Bu nedenle riski yüksek sermaye piyasası araçları olarak kabul ediliyor. Son dönemde ihraç edilen eurobond'lar döviz bazında yüksek getiri vadediyor. Ancak bir taraftan ülkemizin CDS'lerinin yüksekliği, diğer taraftan eurobond'lara yatırım için belli meblağların gerekli olması küçük yatırımcıları eurobond fonlarına yöneltiyor.
Kısa adıyla eurobond fonları, resmi adıyla dış borçlanma araçları fonları hem TEFAS sisteminde hem de Bireysel Emeklilik Sistemi'nin (BES) alım satım platformu olan BEFAS sisteminde işlem görüyor. Bu fonların ortak özelliği, portföylerinde asgari yüzde 80 oranında eurobond yani hazine veya özel şirketlerce, yabancı para cinsiden ihraç edilen, tahvillerin bulunması gerekliliği. Özellikle belli bir döviz cinsine yatırım söz konusu ise fon adında bu belirtiliyor. Örneğin; Yapı Kredi Portföy Eurobond (Dolar) Borçlanma Araçları Fonu gibi.
TEFAS SİSTEMİNDE EOROBOND'LAR
TEFAS'ta sekiz adedi faizli eurobond fonu, iki adedi katılım kira sertifikası fonu şeklinde kurulmuş toplamda 10 adet eurobond fonu bulunuyor. Bu fonlara aracı kurum ve bankalardaki yatırım hesaplarından ulaşmak mümkün. Eurobond fonlarından iki adedi; Yapı Kredi Portföy Eurobond fonu ve Ak Portföy Eurobond Fonu dolar cinsi varlıklara yatırım yapıyor. Diğerleri dönemin şartlarına uygun olarak dolar ve Euro cinsi varlıklara yatırım yapabiliyorlar. TEFAS'ta işlem gören eurobond fonlarından unvanında 'döviz' ibaresi bulunanlara döviz bazında yatırım yapmak mümkün olabiliyor. Bu durumda stopaj, fonun döviz getirisi üzerinden hesaplanıyor. (Ancak döviz bazında yatırım yapmak isteyenler, fonu ihraç eden portföy yönetim şirketiyle irtibat kurmalı. TEFAS'ta işlemler sadece TL bazında gerçekleştiriliyor.)
BEFAS'TAKİ EUROBOND FONLARI
BEFAS'ta toplam 19 adet eurobond fonu Türk Lirası cinsinden işlem görüyor. Bunlardan 18'i faizli emeklilik planlarına, biri ise faizsiz emeklilik planlarına sunuluyor. Bu fonlardan alabilmek için bireysel emeklilik sistemine dahil olmak gerekiyor.
EUROBOND MU, FON MU?
Peki, doğrudan eurobond'lara mı yatırım yapılmalı, yoksa eurobond fonu mu almalı? Bu sorunun cevabı yatırımcının risk kapasitesi, yatırım tutarı ve yatırım süresiyle ilgili olarak değişiyor:
-Eurobond'lar belli tutarların üzerinde bir yatırım gerektiriyor. Fakat gerek TEFAS'ta gerekse de BEFAS'ta işlem gören eurobond fonlarına yatırımda herhangi bir alt sınır bulunmuyor. Bir lira ile bile yatırım yapmak mümkün.
-Eurobond yatırımını çeşitlendirebilmek için çok ciddi bir yatırım tutarına ihtiyaç var. Halbuki TEFAS ve BEFAS eurobond fonlarının portöyünde değişik vadelerde, değişik faiz oranlarına sahip, değişik döviz cinsinden tahviller bulunduğundan her bir katılma payı karşılığında çeşitlendirme yapabilmek mümkün hale geliyor.
-Özellikle uzun vadeli eurobond'lar CDS'in yükselmesinden daha hızlı etkileniyor. Halbuki TEFAS ve BEFAS eurobond fonlarının portföyündeki çeşitli vadedeki döviz cinsi tahvil ve bonolar, CDS'in yükselmesinden farklı oranlarda etkileniyor. Dolayısıyla tek bir vadedeki eurobond yerine vade açısından da çeşitlendirilmiş bir portföy, gerek faiz oranlarındaki gerekse de CDS'lerdeki dalgalanmalardan daha az etkileniyor.
-Eurobond'ların alım ve satımında likit bir piyasa bulmak oldukça zor ya da yüksek komisyonlar ödemek gerekebilir. Halbuki TEFAS ve BEFAS eurobond fonlarında yatırımcı; istediği zaman alım, istediği zaman satım yapabilir.
-Eurobond fonlarındaki üç-dört güne uzayan valörler alım-satımda bekleme süresini artırıyor.
-TEFAS'taki Eurobond fonlarında ne kadar gelir elde edilmiş olursa olsun, gerçek ve tüzel kişi yatırımcılar, sadece yüzde 10 stopaj ödüyor. Bireysel emeklilik sistemine girerek BEFAS'tan alınan eurobond fonlarında ise sistemde kalındığı sürece alım-satımda stopaj ödenmiyor. Sistemde 10 yıl ve 56 yaşını tamamlayanlar toplam getiri üzerinden yüzde 5 stopaj ödüyorlar. Halbuki gerçek kişiler için, eurobond'ların alım-satımından doğan kazançların tamamı, faiz gelirlerinin yıllık 70 bin lirayı aşan kısmı beyana tabi.
NE ZAMAN ALINIP SATILMALI?
Eurobond'ların ve eurobond fonlarının portföyündeki varlıkların getirilerinin uluslararası piyasalardaki faiz oranlarından ve CDS oranlarından etkilendiğini söylemiştik. Bir diğer etki de yurt içindeki döviz fiyatlarındaki dalgalanmalardan geliyor. Çoğu zaman içeride döviz fiyatlarında yükseliş olduğunda, bu varlıkların faizleri de yükseliyor. Yani eurobond'ların döviz cinsinden değeri düşüyor. İçeride döviz fiyatları düştüğünde ise eurobond'ların döviz cinsinden değeri artıyor, ancak düşen kur nedeniyle değer kaybı yaşanabiliyor. Bu nedenle eurobond'larda ve eurobond fonlarında döviz cinsinden kazanmak isteyenler, yurtdışı faizlere odaklanarak, faizlerin yükseldiği dönemde alıp, düştüğü dönemde satarak döviz cinsinden yüksek getiri sağlayabilir. Türk Lirası cinsinden kazanmak isteyenler ise kurlar düşükken alıp, kurların yükseldiği dönemde satarak getirisini artırabilir. (Ancak kurdaki birebir artış oranını eurobond'lar ile sağlamak güç) Eurobond ve eurobond fonlarında hem TL hem de döviz cinsinden yüksek getiri elde etmenin ise tek bir yolu var: Uzun vadeli davranmak.
