Dövizli yatırımlar hangi fonda?

PARA BES/ ZEYNEP CANDAN AKTAŞ BEFAS'ın kurulmasıyla fonların özelliklerini, hangi varlıklara yatırım yaptığını merak edenlerin sayısı arttı. Özellikle son dönemde çok gündemde olan dövize yatırım konusunun, Bireysel Emeklilik Sistemi'ndeki (BES) karşılığı merak ediliyor. Öyle ya, BES'te katılımcıların Kur Korumalı Mevduat (KKM) veya döviz mevduatı gibi seçenekleri bulunmuyor. Fonlar aracılığıyla yatırım yapıldığı için hangi fonların döviz cinsi getiri sağlayabileceği araştırılıyor, soruşturuluyor. Bazı fon türlerinin unvanlarından döviz cinsinden varlıklara yatırım yaptığı anlaşılmakla birlikte, bazılarında bunu anlamak mümkün değil. Örneğin; dış borçlanma araçları fonları portföylerinin en az yüzde 80'i ile kamu ve özel sektör tarafından ihraç edilen döviz cinsi borçlanma araçlarına yatırım yapmak zorunda. Kıymetli madenler başlığı altında altın ve gümüş fonlarının, portföylerinde tuttukları varlıkların fiyatları, yurtdışı borsalarda belirlendiğinden, burada da bir anlamda dövize yatırım söz konusu. Fakat özellikle değişken fonlar, karma fonlar, hisse fonlar ve fon sepeti fonlarının portföylerinde döviz cinsinden değerlenen yatırım araçlarının miktarı gerçekte her an değişebilir. Değişebilir; çünkü portföy yöneticisi portföyün varlık dağılımını her an gelişmelere, değişimlere uygun olarak güncelleyebilir. Buna rağmen, fonların karşılaştırma ölçütleri, yatırım yaptıkları enstrümanlarla ilgili, bize fikir veriyor. Gelin, 15 Haziran 2023 itibarıyla bireysel emeklilik sistemimizde portföyünde döviz cinsinden varlık tutan fonların getirilerine bir bakalım. Önbilgi olarak bir yıllık dönemde Dolar/TL'nin yüzde 36, aylık dönemde ise yüzde 19 getiri sağladığını aklımızın bir köşesinde tutalım.

KIYMETLİ MADEN FONLARI

İster faizli ister faizsiz tarafta olsun, kıymetli madenler fonları portföylerinde en az yüzde 80 oranında altın ve altın cinsinden kamu tarafından ihraç edilen kira sertifikalarına yatırım yapıyor. İçlerinde sadece bir tanesi KJM-Katılım Em. Kıymetli Madenler Katılım Fonu portföyünde asgari yüzde 45 gümüş cinsinden varlık tutuyor.

DIŞ BORÇLANMA ARAÇLARI FONLARI

Bu fonların portföylerine en az yüzde 80 oranında kamu ve özel sektör tarafından ihraç edilen ve adına eurobond denilen döviz cinsinden yatırım araçları dahil ediliyor. Yatırımcı açısından önemliyse dış borçlanma araçlarının portföyünde ne kadar euro bazlı, ne kadar dolar bazlı yatırım aracı olduğunu KAP'ta ilan edilen izahnamede açıklanan karşılaştırma ölçütünden öğrenmek mümkün.

'YABANCI' FONLAR

Portföylerinin en az yüzde 80 oranında yurtdışı piyasalardaki hisse senetleri ve yabancı ülkelerde ihraç edilen borçlanma araçlarına yatırım yapan fonların unvanlarında 'yabancı' ibaresi bulunmak zorunda. BES'te unvanında 'yabancı' ibaresi bulunan sadece iki fon bulunuyor ve bunlar BEFAS'ta işlem görmüyor.

HİSSE SENEDİ VE FON SEPETİ FONLARI

BES'te özellikle tematik fonlar, yurtdışında işlem gören hisse senetlerini de portföylerine alarak çeşitlendirme yapıyorlar. Fon Sepeti fonları ise yurt içinde veya yurtdışında halka arz edilmiş yatırım fonları, borsa yatırım fonları, girişim sermayesi yatırım fonları ve gayrimenkul yatırım fonlarına portföylerinde en az yüzde 80 oranında yer veriyorlar. Aşağıdaki tabloda karşılaştırma ölçütlerinde yabancı menkul kıymetlere yatırım yapacağı bilgisi bulunan hisse ve fon sepeti fonlarının getiri sıralaması yer alıyor.

KARMA VE DEĞİŞKEN FONLAR

Karma ve değişken fonların bir kısmının karşılaştırma ölçütlerinde, döviz cinsinden varlıklara yatırım yapacağının bilgisini edinmek mümkün. Ancak bazılarının karşılaştırma ölçütlerinde hiç dövizli varlıklara yatırım yapacağına dair bilgi olmasa da portföy yöneticisinin kararıyla dönemsel olarak dövizli varlıklara yatırım yapılabiliyor. (Bu tür fonların hangileri olduğu https://www.tefas.gov.tr/FonKarsilastirma.aspx?type=emk ,www.fonbul.com ya da www.besanaliz.com adreslerinden izlenebilir. Bu sitelerde fonların varlık türü bazında günlük portföy dağılımlarını ve oranlarını görmek mümkün.) Aşağıdaki tabloda sadece karşılaştırma ölçütlerinde döviz cinsi varlıklara yatırım bilgisi bulunan fonlar yer alıyor.