PARA FİNANS/ AYFER ARSLAN Para piyasaları yılın ikinci yarısında gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz indirimlerine kilitlenirken, emtia piyasalarında hareketlilik devam ediyor. Enflasyonla mücadele kapsamında merkez bankalarının bir süredir yüksek seviyede tuttuğu politika faiz oranlarını indireceğine ilişkin tahminlerin yanı sıra jeopolitik riskler ve gerginliklerin etkisiyle emtialar arasında özellikle değerli metallerin yıldızı her geçen gün parlıyor.
Tabii değerli metaller denince akıllara ilk olarak altın gelse de gümüşün de sessiz sedasız yükselişe devam ettiği gözleniyor. Fed Başkanı Jerome Powell'ın en son yaptığı açıklamada, Fed'in bu yıl politika faiz oranlarını düşürmeye başlaması gerektiğini yinelemesi ve son olarak İran-İsrail arasındaki gerginlik ile birlikte altının yanı sıra gümüş fiyatları da hızla tırmanışa geçti. Kapalıçarşı'da gümüşün gram satış fiyatı, 18 Nisan 2024 itibariyle 30 liranın üzerine çıkarken, son bir haftada yüzde 14, son bir yılda ise yüzde 89'un üzerinde prim yaptığı dikkat çekiyor. Yılbaşından bugüne kadar geçen 4,5 aylık süreçte ise altın yüzde 29 değer kazanırken, gümüşteki artış yüzde 32'yi buluyor.
YENİ ZİRVELER YAPACAK
Uluslararası ve ulusal yatırım bankalarının raporlarında da değerli metallerin önlenemez yükselişine işaret edilirken, özellikle gümüşteki getiri potansiyelinin de altı çiziliyor. New York merkezli Amerikan yatırım bankası JPMorgan '2024 Piyasa Görünümü' başlıklı raporunda, bu yılın favori emtia ürünlerini sıralarken, altın ve gümüşün diğer metalleri gölgede bırakacağına dikkat çekiyor. Raporda, altın ve gümüşe özel bir bölüm ayıran JP Morgan'a göre, ABD Merkez Bankası Fed'in faiz indirim döngüsü ve düşen ABD reel getirileri, altın fiyatlarını 2024 ortasında yeni nominal zirvelere çıkaracak. Aynı şekilde, gümüş fiyatlarının da altını takip ederek dördüncü çeyrekte onsunun ortalama 30 dolar civarında seyredeceği öngörülüyor.
Troy Kıymetli Maden Ticaret A.Ş.'nin 'Kıymetli Madenler 2024 Yılı Beklentileri' raporunda da yılın ikinci yarısından itibaren FED'in başlatacağı ve genele yayılacak faiz indirimlerinin yanı sıra jeopolitik risklerdeki olası artışların etkisiyle 2024 yılının; altın başta olmak üzere gümüş, platin ve paladyum gibi kıymetli madenler açısından 'boğa piyasası'nın öne çıkacağı, bu emtialar açısından pozitif bir yıl olacağına dikkat çekiliyor. 2023 yılını yüzde 0,05 oranında değer kaybıyla 23,79 seviyesinden kapatan gümüşün hem altına göre ucuz kalması, hem de elektrikli otomobil talebindeki artışın etkisiyle 2024 yılında atağa geçmesi bekleniyor. Söz konusu raporda dikkat çeken bir başka yorum ise şöyle: "2021-2023 döneminde hayal kırıklığına uğrayan gümüş yatırımcıları, 2024 yılında kayıplarını kazanca dönüştürecek. Gümüşün ons bazında 2024 yılı kapanış fiyatının 36 dolar civarında olacağını tahmin ediyoruz."
ARZ, TALEBİ KARŞILAMIYOR
Uzmanlara göre, gümüş fiyatları, büyük oranda altın ile uyumlu hareket ediyor. Ancak önümüzdeki dönemde yenilenebilir enerji teması ve arz açığı nedeniyle talebin daha da artacak olması, gümüşü önümüzdeki dönemde bir adım daha öne çıkaracak. Talebin son 3 yılda, arzı geçtiğini vurgulayan uzmanlar, bu durumun piyasada gümüş açığına yol açtığını ve fiziki gümüş bulmanın giderek zorlaştığını belirtiyor. Ayrıca 2024 yılında iyileşen imalat sektörü görünümüyle beraber fiziksel gümüşe olan talebin artacağı beklenirken, bunun da gümüş fiyatlarına olumlu bir şekilde yansıyacağı tahmin ediliyor.
Uluslararası Gümüş Enstitüsü'nün, '2023 Gümüş Araştırma Raporu'na göre, 2022 yılında toplam küresel gümüş talebi 1 milyar 242 milyon ons ile rekor seviyeye ulaşırken, sektörler özelinde bakıldığında; gümüşte endüstriyel talep, 2022'de yüzde 5,3 artışla 556,5 milyon onsa yükselerek yeni bir rekor kırarken, yeşil enerji yatırımları, endüstriyel talebin artmasında etkili oldu. Rapora göre, sadece güneş panelleri (fotovoltaik) sektörünün tek başına 140,3 milyon ons gümüş tüketimini gerçekleştirdiği belirtiliyor.
STOKLAR EN DÜŞÜK SEVİYEDE
İnfo Yatırım Uluslararası Piyasalar Müdürü Yusuf Doğan'a göre, endüstriden kaynaklanan yatırım talebi yılda ortalama 200-300 milyon ons arasında değişiyor. Ancak özellikle enerji sektöründen kaynaklanan endüstriyel talebin ortaya çıkması, arz açığının büyümesine katkıda bulunabilir. Yenilenebilir enerji yatırımları, elektrik şebekeleri, tüketici elektroniği ve araç üretiminin, endüstriyel gümüş talebinin yıllık yüzde 8 artışla yaklaşık 630 milyon ons olmasını sağladığını belirten Doğan, şöyle devam ediyor: "Ekonomik büyümenin yavaşlaması nedeniyle endüstriyel talebin 2024 yılında yeni bir rekor kırması beklenmese de, önemli ölçüde daralması da beklenmiyor. Londra Külçe Piyasası Birliği (LBMA) kasalarında yalnızca 845 milyon ons bulunmakta ve bu rakam LBMA'nın 2016'da yayınlamaya başlamasından bu yana en düşük seviyede olması açısından dikkat çekici. 2022'de aylık ortalama 30 milyon ons olan para çekme hızının 2023 yılında azaldığını da gözlemliyoruz. Bununla birlikte, küresel fiziki likidite havuzu, 437 milyon ons. Yani 2019 ortasındaki yaklaşık 1 milyar onsluk zirve varlığın yarısı. Bu durum bölgesel sıkışıklığı, aşırı yüksek primleri açıklamaya da yardımcı olabilmesi açısından oldukça önemli ve 2024'te yapıcı fiyatlar için gerekli bir destek görevi görmesini de beklemek oldukça rasyonel olacak."
ALTININ GÖLGESİNDE KALDI
Peki, bu yükseliş trendi nereye kadar devam edecek? ALB Yatırım Genel Müdürü İbrahim Çetin, küresel merkez bankalarının değerli maden talebinin, spot altında yoğunlaşmasının bir neticesi olarak gümüşün, altın karşısında son 3 yıldır zorlandığını hatırlatıyor. Global risk iştahı ve değerli madenler tarafında iyileşen görünümle birlikte altın-gümüş rasyosu, bu yılın en düşük seviyesi olan 85'e geriledikten sonra tekrar 88,40 seviyesine yükseldi. Çetin, ons altının geçen ay tüm zamanların zirvesine yükselirken, gümüşün henüz ons başına 25,75 dolar ile 26,15 dolar arasındaki kritik direnç bölgesini kıramadığını ve ons başına 24,60 dolar civarındaki desteğe doğru gerilediğine vurgu yapıyor. Gümüşte olası geri çekilmelerde 24,60 dolar ile 24,45 dolar seviyelerinin ilk destek noktaları olarak takip edilebileceğinin altını çizen Çetin, "Satışların yoğunlaşması durumunda ise 24 dolar seviyeleri ikinci destek noktası olarak karşımıza çıkacaktır. Olası yükselişlerde ise 25,75 dolar seviyeleri direnç noktası olarak takip edilebilir. Bu seviyelerin aşılması ise teknik olarak gümüşte yukarı yönlü hareketin devamına işaret edebilir" diyor.
YENİLENEBİLİR ENERJİ DESTEĞİ
Gümüşün uluslararası borsalardaki seyrine ilişkin tahminlerini paylaşan Rota Portföy Başekonomisti Özlem Bayraktar Gökşen ise küresel ekonomilerden gelen sinyallere dikkat çekiyor. Gökşen'e göre, küresel büyüme tahminleri bu yıl için beklentilerden daha ılımlı bir yavaşlama görünümü ortaya koyuyor. Küresel ekonomilerin beklenenden daha az yavaşlama eğilimi içinde olması da sanayi üretimi tarafında gümüşü ön plana çıkaracak. Talebin artacak olması da gümüş piyasasını olumlu yönde etkileyecek.
Gökşen, ayrıca; güneş panelleri, elektrik ekipmanları, gümüş oksit piller ve 5G teknolojileri gibi alanlarda yaygınlaşan gümüş kullanımının da fiyatları destekleyen temel faktörler arasında yer aldığını ifade ederken, şu öngörüde bulunuyor: "Gelecek döneme ilişkin gümüşteki yükselişin devamlılığı açısından 25,80 dolar direncinin aşılması önem arz ediyor."
35 DOLARA KADAR YÜKSELEBİLİR
İnfo Yatırım Uluslararası Piyasalar Müdürü Yusuf Doğan da gümüş fiyatlarının seyrine ilişkin şu öngörülerde bulunuyor: "Baz senaryoya göre 2024 ortalama referans fiyat tahmini; 25 dolar. Yaklaşık 35 dolar seviyesine yükselmesi ise bazı gelişmelere bağlı. Birincisi, jeopolitik, Fed ve diğer altta yatan potansiyel katalizörlere bağlı olan altının daha iyi performans göstermesi. İkincisi; hızlanan endüstriyel talep. Gelişmekte olan sektörlerde (otomotiv, elektronik ve 5G uygulamaları vb.) güçlü büyüme veya yenilenebilir enerjide hızlanan kullanım etkili olabilir. Üçüncüsü; uzun süreli ekonomik zayıflığın ardından Çin'in ikna edici bir şekilde toparlanması, tüm emtialar için geniş tabanlı bastırılmış talebe yol açabilir. Dördüncüsü ise uzun süreli fiziksel sıkışıklık ve stoklama fiyatların seyrini etkileyebilir."
MUTLAKA PORTFÖYLERDE OLMALI
Peki, altın mı, gümüş mü? Uzmanlara göre, her ikisini de portföylerde bulundurmakta yarar var. Çünkü yenilenebilir enerji yatırımları nedeniyle gümüşe olan talebin önümüzdeki dönemde artacak olması orta ve uzun vadede yeni rekorları da beraberinde getirecek. Dolayısıyla uzun vadeli yatırımı düşünenler, portföylerini çeşitlendirmek için gümüşü tercih edebilir. ALB Yatırım Genel Müdürü İbrahim Çetin, olası geri çekilmelerin alım fırsatı olarak değerlendirilebileceğini belirtirken, şu tespitte bulunuyor: "Geçtiğimiz günlerde FED'in büyüme tahminlerini yukarı çekmesi ve Çinli yetkililerden gelen parasal genişleme sinyalleri, endüstride oldukça yaygın kullanılan gümüş açısından olumlu birer gelişme olarak yorumlanabilir. 2024 yılına 23,75 dolar seviyelerinden başlangıç yapan gümüş ilk çeyreği 24,97 dolar seviyelerinden tamamladı. Bu da sene başından bu yana dalgalı bir seyir izleyen gümüş açısından dolar bazında yüzde 5'e yakın bir getiri demek."
3 YIL DAHA ALTINDAN FAZLA KAZANDIRIR
Altın ve Para Piyasaları Uzmanı İslam Memiş'e göre, Türkiye'de gümüş konusunda farkındalık 3-4 yıl önce başladı. Eskiden genelde takı ve süs eşyası olarak bilindiğini hatırlatan Memiş, "4 yıl önce kamuoyuna gümüşe yatırım yapılması konusunda ciddi uyarılarım oldu. O zaman gümüşün gram fiyatı 2,5 lira, ons fiyatı 12 dolar seviyesindeydi. Bu süreçte gümüş fiyatları zaman zaman altından daha fazla kazandırdı" diyor. 2024 yılının başından bugüne geçen 4,5 aylık süreçte de yine gümüşün, altından daha fazla kazandırdığını ve altını tahtından ettiğini söyleyen Memiş, bunu örnekler ile şöyle açıklıyor: "Gram altın yıla 2 bin 50 seviyesinden başlamıştı, bugün 2 bin 650 lira seviyesinde. Gümüşün gram fiyatı 22,75 lira seviyesindeydi, şu anda 30 lira seviyesinde. Bu, şu anlama geliyor. Benim elimde 10 bin lira param var. 4,5 aylık süreçte gram altında ne kadar oldu? 12 bin 682 lira oldu. Gümüş ise gramda 13 bin 186 lira oldu. Gram altında 2 bin 682 lira kazandırırken, gümüş 3 bin 186 lira kazandırdı. Gümüşün özellikle altına kıyasla daha fazla kazandırma olasılığı önümüzdeki 3 yıl boyunca devam ediyor olacak."
ALT GELİRLİNİN YATIRIM ARACI OLDU
Peki, İslam Memiş, 'gümüşün altından daha fazla kazandıracağına' ilişkin öngörüsünü, hangi gerekçelere dayandırıyor? Birincisi; altın/gümüş dediğimiz rasyo, şu sıralar 83,57 dolar seviyesinde. Yani 1 kilo altın almak için 83,57 gram gümüş vermeniz gerekiyor. Memiş'e göre, bu rasyo oldukça yüksek. Çünkü fiziki gümüşe ciddi talep söz konusu ama buna rağmen 72 dolar seviyesine kadar bir gerileme bekleniyor. Bu da gümüş fiyatlarını pozitif etkileyecek. Gümüş fiyatlarını destekleyen ikinci faktör olarak ise jeopolitik gerilimleri gösteren Memiş, şöyle devam ediyor: "Bugün artık gram altın 2 bin 650 lira seviyesinde, yakında da muhtemelen 3 bin-3 bin 500 lira aralığına yükselecek. Altın artık alt gelir grubunun yatırım aracı olmaktan çıktı. Alt gelir grubunun yatırım aracı gümüştür. Bugün 3 bin liraya altın alamayan alt gelir grubu 30 liraya gümüş alabilir. Yatırımlarını bu şekilde değerlendirebilir."
NASIL YATIRIM YAPILIR?
Uzmanlara bakılırsa gelecek dönemde gümüş, altına ciddi rakip olacağa benziyor. Peki, vatandaşın en çok merak ettiği sorulardan biri de 'Gümüşe nasıl yatırım yapılır?' İslam Memiş'e göre, bunun iki türlü yolu var. Birincisi; aynı altın gibi bankadan gümüş alım-satımı yapabilirsiniz. İstediğiniz herhangi bir bankada 1 gram gümüş değeri üzerinden gümüş hesabı açabilir veya gümüşe dayalı yatırım fonlarına yatırım yapabilirsiniz. Fiziki olarak gümüş almak isteyenlerin ise ilk başvuracağı adres Kapalıçarşı. Tabii her kuyumcunun gümüş satmadığını hatırlatan Memiş, şu bilgiyi ekliyor: "Toptancılardan veya İstanbul Altın Rafinerisi'nin internet sitesinden de sipariş verebilirsiniz, ayağınıza kadar geliyor."
GÜMÜŞE YATIRIM İÇİN 10 NEDEN
İslam MEMİŞ /Altın ve Para Piyasaları Uzmanı
"Gümüş de bir güvenli liman"
Jeopolitik gerilimler nedeniyle değerli metaller güvenli liman özelliğini taşır. Gümüş de altın gibi gerilimlerden etkileniyor. Bugün gümüşün ons fiyatı 28,37 dolar seviyesinde, gümüşün gram fiyatı 29,65 lira seviyesinde. Biraz satıcılı. Zaten emtialar genel itibariyle satıcılı. Kısa vadeli geri çekilmeler mutlaka olacaktır. Bu jeopolitik gerilimlerin biraz tansiyonu düşerse mutlaka ara ara düzeltmeler olacaktır. 27,50 dolar destek seviyesi konumunda. Orta ve uzun vadede gümüşün ons fiyatı ve gram fiyatı da 32 dolar, 32 lira, 34 dolar, 34 lira gibi 2'şer dolarlık bir yükseliş öngörüyorum.
Gümüş sadece bir yatırım aracı değildir. Fiziki olarak pek çok alanda kullanılan değerli bir metaldir. Mikrop ayırıcı bir özelliği olduğu için tıp alanında çok talep görüyor. İkincisi güneş panellerinde, üçüncüsü yağmur bombalarında, dördüncüsü fotoğrafçılık sektöründe, beşincisi dijital bilgisayarlarda ve telefonlarda kullanılıyor. Teknoloji geliştikçe fiziki olarak gümüşe talep artmaya devam edecektir. Dolayısıyla gümüş önemli bir yatırımdır. Rakamlar her zaman yatırımcısına ciddi anlamda kazandırmaya devam ediyor. Vatandaşlarımızın gümüş tarafındaki tasarruflarını değerlendirmesini öneriyorum.
İbrahim ÇETİN /ALB Yatırım Genel Müdürü
"Uzun vadede iyi bir seçenek"
Emtia piyasası 2024 yılına birbirinden farklı dinamiklerin etkisinde başladı ve ilk çeyrekte her emtia grubu görece karışık bir seyir izledi. Dünyanın en büyük kakao çekirdeği üreticilerinden olan Gana ve Fildişi Sahili'nde yaşanan kuraklık sebebiyle küresel kakao fiyatlarında rekor seviyeler görüldü. Sanayi emtiaları ise Çin'in ekonomik aktivitesine ilişkin belirsizlikler nedeniyle baskı altında kaldı. Küresel merkez bankalarının şahin tondan daha ılımlı bir tona geçmeleri ise emtia piyasaları özelinde altın ve gümüş gibi değerli madenleri öne çıkardı. Jeopolitik gerilimler henüz çözüme kavuşmuş değil. ABD tarafında kasım ayında yapılacak olan başkanlık seçimleri, Trump'ın seçim sürecinde ABD-Çin geriliminin fitilini ateşleme ihtimali, 2024 yılı için olası risk faktörleri arasında yer alıyor. Bu da güvenli liman olarak tabir edilen altın için pozitif katalizör olarak karşımıza çıkmakta. Emtia piyasasındaki yatırım ürünleri arasında en gözde varlığın güvenli liman denildiğinde ilk akla gelen altın olduğunu görüyoruz. Gümüş de uzun vadeli yatırım düşünenler açısından portföy çeşitlendirmesi için makul bir seçenek olabilir.
Yusuf DOĞAN /İnfo Yatırım Uluslararası Piyasalar Müdürü
"Fiyatı büyük ölçüde sıkışmış olarak kaldı"
Gümüşün, altın ile birlikte yükselme olasılığı ve yükseliş potansiyeli yatırımcı katılımının endüstriyel talepteki hafif daralmaya ağır basmasına bağlı olacak. Ancak şu da unutulmamalıdır. Gümüş, altından daha fazla yukarı yönlü riske sahiptir. Çünkü geçmiş fiyat zirvelerine kıyasla nispeten daha ucuzdur. Daha zayıf bir ABD doları ortamında fiyatlama dinamikleri daha esnektir. Daha az hazır stokla fiziksel olarak daha sıkıdır. Momentum odaklı alımlar, fiziksel likidite eksikliği ve çok daha düşük bir bazın gümüş fiyatlarını altından daha fazla artırması nedeniyle altın/gümüş oranı 2022 yılı dördüncü çeyrekte sert bir düşüş yaşadı. O zamandan bu yana, oran 2023'te büyük ölçüde 80 ile 90 arasında sıkışmış olarak kalmıştı. Ancak, baz senaryoda resesyon olmadığı sürece, endüstriyel ve perakende talep daha yüksek fiyatlara dayanabilirken, yatırım talebi daha düşük bir dolar yörüngesinde artabilir. Gümüş fiyatları döngünün sonlarına doğru daha iyi performans göstermeye devam edebilir. Bununla birlikte, risklerin ikili olduğunu da unutmamak oldukça önemli, olası sert bir inişin şüphesiz altın / gümüş rasyosunun geçmiş "korku dönemlerinde" görüldüğü gibi 90'a geri dönmesine neden olabilir.
Özlem BAYRAKTAR GÖKŞEN /Rota Portföy Başekonomisti
"25,80 dolar direnci aşılmalı"
2023 yılı sonlarına doğru Fed'e ilişkin öne çekilen agresif faiz indirim beklentileri emtia fiyatlarında bir volatilite yaratmış olsa da bu yılın ilk çeyreğinin sonuna yaklaşırken bu fiyatlamaların normalleştiğini ve örneğin kıymetli metallerdeki hareketliliğin de sağlıklı bir zemine oturduğunu izliyoruz. Varlığını koruyan jeopolitik riskler, tahvil getirilerinde dönem dönem oluşan yukarı yönlü hızlı hareketlerin kıymetli metaller üzerinde aşağı yönlü baskı yaratmasını önleyen bir tampon niteliğinde yer almaya devam ediyor. Teknik göstergelerin ürettikleri sinyaller doğrultusunda yakın vadede gümüşün 25,80 dolar direnç seviyesinin altında işlem görebileceği ve 24 dolar ile 25,80 dolar seviyeleri arasında hareket edebileceği görüşündeyiz. Gelecek döneme ilişkin gümüşteki yükselişin devamlılığı açısından 25,80 dolar direncinin aşılması gerekiyor. Yükselişlerin devamı için bu direnç seviyesini yılın geri kalanında takip edeceğiz. Yıl sonuna doğru gümüş fiyatlarının 24 dolar civarında bir dengelenme yaşayabileceğini öngörüyoruz.
