PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Türkiye genelinde konut satışları 2024 yılında toparlandı. 2023'te yüzde 17.5 azalan konut satışları, 2024'te yıllık yüzde 20.6 artışla 1 milyon 478 bin 25'e ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2020'de 1 milyon 499 bin 316 ile zirveyi gören konut satışları, 2021'de 1 milyon 491 bin 856, 2022'de 1 milyon 485 bin 622, 2023'te ise 1 milyon 225 bin 926 düzeyinde gerçekleşmişti. Sektör temsilcileri, 2024 yılında konut satışlarında yaşanan bu toparlanmayı, geçmiş yıllardaki hareketli günlere dönüş sinyali olarak değerlendirdi.
Türkiye genelinde Aralık'ta yıllık yüzde 53.4, aylık yüzde 39 artışla 212 bin 637 konut satıldı. İpotekli konut satışları Aralık'ta yıllık yüzde 285.3 artarak 23 bin 277, 2024'te ise yıllık yüzde 10.8 azalarak 158 bin 486 düzeyinde gerçekleşti. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı Aralık'ta yüzde 10.9, 2024'te yüzde 10.7 olarak hesaplandı. Aralık ayında 5 bin 980; 2024'te ise 38 bin 62 ipotekli konut satışı, ilk el olarak gerçekleşti. Türkiye genelinde ilk el konut satış sayısı Aralık'ta yıllık yüzde 49.5 artarak 76 bin 629, 2024'te yıllık yüzde 27.6 artarak 484 bin 461 oldu. İkinci el konut satış sayısı ise Aralık'ta yıllık yüzde 55.7 artarak 136 bin 8, 2024'te yıllık yüzde 17.4 artarak 993 bin 564 olarak gerçekleşti. Türkiye genelinde diğer konut satışları ise Aralık'ta yıllık yüzde 42.9 artarak 189 bin 360, 2024'te yılık 25.9 artarak 1 milyon 319 bin 539 oldu.
Yabancılara yapılan konut satışları Aralık'ta yıllık yüzde 17.2 artarak 2 bin 418, 2024'te yıllık yüzde 2.1 azalarak 23 bin 781 oldu. Toplam konut satışları içinde yabancılara yapılan konut satışının payı Aralık'ta yüzde 1.1, 2024'te yüzde 1.6 olarak gerçekleşti. 2024'te ülke uyruklarına göre en fazla konut satışı sırasıyla 4 bin 867 ile Rusya Federasyonu, 2 bin 166 ile İran ve bin 631 ile Ukrayna vatandaşlarına yapıldı.
UYGUN KREDİYE ERİŞİM HALEN SORUN
Ankara Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Harun Tanrıvermiş, son üç-dört yıldır hemen her ülkede barınma krizi ve konuta erişilebilirliğin tartışıldığına dikkat çekti. Türkiye'de cari olarak geçen yıllarda fiyatları hızla artan konutun satışlarının, alternatif yatırımların getirileri, yatırımcı tercihleri, beklenti etkisi ve varlık etkisi ile artmaya devam ettiğini kaydetti. Tanrıvermiş, "Konut hem kullanım, hem de yatırım amaçlı olarak ediniliyor. Toplam konut satışlarında 2013-2024 döneminde en yüksek yıllık satış rakamı 1.5 milyon civarına ulaştı. Özellikle 2020 ve 2021 yıllarında, pandemi dönemi ile birlikte konut satışlarında büyük bir artış yaşandı. Bu yıllarda, konut satışlarının önemli bir kısmı ilk el satışlardan oluştu, ancak 2023 ve 2024'te ilk el konut satışlarının toplam satışları içindeki oranları düşüş gösterdi. Özellikle 2023 ve 2024 yıllarının son çeyreğinde, ipotekli satışların oranı düşük kaldı ve ikinci el konut satışları ise daha yüksek pay aldı. Toplam satılan konutların sayısında geçen yıla kıyasla yaklaşık olarak yüzde 20'lik bir artış gerçekleşti. Ancak ipotekli konut satışlarının toplam satışlar içerisindeki payı son 5 yılda süreli olarak azaldı. Bu durum, uygun krediye erişim sorununun 2024 yılında da devam ettiği anlamına geliyor" dedi.
"SOSYAL KONUT 2025 İÇİN BELİRLEYİCİ OLACAK"
Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği (Konutder) Başkanı Ramadan Kumova ise, 2024'ü 1 milyon 478 bin 25 konut satışı ile tamamlayan sektörün geçmiş yıllardaki hareketli günlerine dönüş sinyalleri verdiğini vurguladı. Kumova, yaptığı açıklamada 2024 Aralık'ta son 36 ayın rekoru kırıldığını belirterek, 2024'ün sektör için geri dönüş yılı olduğunu kaydetti. Kumova, "Birinci el satışlarda son 24 ayın rekoru kırıldı ve Aralık'ta birinci el satış payı yüzde 36'ya geldi. Kredili satış oranları yüzde 10'larda seyrediyor ancak ideal piyasa şartlarının oluşması için kredili satış oranının yüzde 50'lere gelmesi gerekiyor. Bunun için faizlerin yeniden yüzde 1 seviyelerine geri gelmesi önemli" dedi.
Yabancıya satışların düşmeye devam etiğini belirten Kumova, "Her geçen gün yabancıya konut satışında şampiyonlar liginden uzaklaşıyoruz. Geri dönmek adına önlemler alınmalı ve güçlü pazarlama kampanyaları yapılmalı" ifadelerini kullandı.
Sosyal konutun 2025 için belirleyici olacağını dile getiren Kumova, iki yılı aşkın zamandır her platformda dile getirdikleri kamu-özel sektör işbirliği ile sosyal konut ve erişilebilir konut üretiminin arttırılabileceğini kaydetti.
YD-ÜFE ARALIK'TA AYLIK YÜZDE 0.91 ARTTI
Yurtdışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE) Aralık'ta aylık yüzde 0.91, yıllık yüzde 23.50 arttı. Belirli bir dönemde ülke içerisinde üretimi yapılıp üreticiler tarafından yurt dışına ihraç edilen ürünlerin üretici fiyat değişimlerini ölçmeyi amaçlayan YD-ÜFE, Aralık itibarıyla 12 aylık ortalamalara göre yüzde 41.55 artış gösterdi.
Tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım-GFE) Kasım'da aylık yüzde 1.41, yıllık yüzde 32.92 arttı. TÜİK verilerine göre Tarım-GFE'de yıllık değişimin en yüksek olduğu alt grup yüzde 61.87 artış ile diğer mal ve hizmetler, aylık değişimin en yüksek olduğu alt grup yüzde 2.36 artış ile hayvan yemi oldu.
Bu arada geçen hafta tüketici güven endeksi de açıklandı. TÜİK ve TCMB işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi Ocak'ta, bir önceki aya göre 0.4 puan azalarak 81 oldu.
2024'TE 2.6 MİLYON TAŞIT TRAFİĞE KAYDEDİLDİ
Türkiye'de 2024'te bir önceki yıla göre yüzde 13.5 artışla 2 milyon 598 bin 816 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı. TÜİK verilerine göre, 2024'te trafikten kaydı silinen taşıt sayısı yüzde 15.6 artarak 36 bin 657 adet oldu. Böylece Ocak-Aralık döneminde trafikteki toplam taşıt sayısında 2 milyon 562 bin 159 adet artış gerçekleşti.
Trafiğe kayıtlı toplam taşıt sayısı Aralık ayı sonu itibarıyla 31 milyon 301 bin 389 oldu.
Aralık ayı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı taşıtların yüzde 51.9'unu otomobil, yüzde 20'sini motosiklet, yüzde 15'ini kamyonet, yüzde 7.2'sini traktör, yüzde 3.2'sini kamyon, yüzde 1.7'sini minibüs, yüzde 0.7'sini otobüs ve yüzde 0.3'ünü özel amaçlı taşıtlar oluşturdu. Aralık'ta 238 bin 993 taşıtın trafiğe kaydı yapıldı. Trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı Aralık'ta aylık yüzde 26.5, yıllık yüzde 19.9 arttı.
İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Şeker, motorlu kara taşıtların dağılımına bakıldığında iki ana kaleme rastlanıldığını belirterek, bir yıl öncesine göre trafiğe kayıtlı yeni otomobil sayısının 1 milyon 11 bin 324 iken, motosiklet sayısının 1 milyon 182 bin 531 olarak gerçekleştiğini kaydetti. Şeker, "Motosikletin payı yüzde 46, otomobilin payı ise yüzde 39'dur. Otomobilin toplam yeni motorlu kara taşıtları içindeki payı yüzde 60'lardan yüzde 40'ın altına gerilemiştir. Bu yıl 2024'te olduğu gibi özellikle ÖTV muafiyetli taşıt satışlarının toplam satışlar içinde önemli bir paya sahip olacağını düşünüyorum" dedi.
Prof. Dr. Murat ŞEKER / İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi
"Konut satışlarında kayda değer artış 2026'da olur"
Bu yıl enflasyon oranının yüzde 30 düzeyinde olacağını tahmin ediyorum. Merkez Bankası kararlı ve istikrarlı duruşunu yıl boyunca sergilemeye devam edecektir. Enflasyonda öngörülmeyen bir artış olmaması durumunda bu yılki seyir faiz indirme seyri olarak izlenecektir. Konut satışlarında 2025'te, 2024'e göre daha iyi bir yıl geçirilmesini bekliyorum. Ancak satışlarda kayda değer yükselişin 2026 yılında olacağını tahmin ediyorum. Hem kredi imkanlarının genişlemesi hem enflasyonda düşüş trendinin devam etmesi, konut satın almayı planlayan kitleyi harekete geçirecek. Uygun kredi koşulları sağlandığında konut satışlarında hızlı bir yükseliş gözlenebilecek. Konut fiyatlarında artış, ancak kiralamalarda önceki yıllara göre daha yatay bir seyrin olmasını bekliyorum. Enflasyonun belli düzeyde kontrole alınması kiralara da yansıyacaktır. Kira limitinin yarattığı baskı, limitin kaldırılmasıyla bir şok etkisi yapmış ve kiralar hızlıca yükselmişti. Ancak önümüzdeki yıl bu denli bir artış hızı kiralarda yaşanmayacaktır. Daha dengeli bir artış trendi gözlenecektir.
Prof. Dr. Harun TANRIVERMİŞ / Ankara Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü Başkanı
"Krediler daha iyi bir seyir izleyebilir"
2025'te konut kredilerine erişimin, istenilen seviyelerde olmasa da, 2024'e kıyasla daha iyimser bir seyir izlemesi bekleniyor. Özellikle enflasyon oranlarındaki ve ulusal ekonomideki iyileşmeler, konut piyasasına olumlu yansıyacak. Ancak, 2012 ve 2018 dönemlerinde olduğu gibi aylık yüzde 1'in altında faiz oranlarıyla kredi erişiminin sağlanabilmesi için muhtemelen 2026 yılı sonlarına kadar beklemek gerekecek. 2025 yılı, konut kredilerine erişimin kademeli olarak daha kolay hale gelmeye başlayacağı bir dönem olabilir. Faiz oranlarında yaşanacak düşüş, daha geniş bir kitleye ulaşacak şekilde konut alımlarını teşvik edebilecek. Ancak, bu süreçte ekonomik dengelemeler ve piyasa dinamiklerinin stabil hale gelmesi zaman alabilir. Özellikle faiz oranlarının ideal seviyelere inmesi, ekonomik büyüme ve enflasyondaki düşüşle paralel olarak uzun vadeli bir süreç olarak görülüyor. Enflasyon oranlarındaki gerileme, konut fiyatları ve kiralar üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilecek. Enflasyonun yüksek olduğu yıllarda, inşaat maliyetlerinin artması ve yaşam giderlerinin yükselmesiyle konut fiyatları ve kiralar da yükselme eğilimini sürdürüyor. Ancak 2025'te, ekonomide beklenen iyileşmeler ve enflasyon oranlarındaki düşüş, konut piyasasında bir dengelemeye yol açabilir. Bu, fiyat artışlarını yavaşlatabilir veya daha istikrarlı bir seviyeye çekebilir.
