HÜLYA GENÇ SERTKAYA / Yeni yatırım teşvik sistemi yürürlüğe girdi. Sadeleştirilen yeni yatırım teşvik sistemi, Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi, Sektörel Teşvik ve Bölgesel Teşvik olmak üzere üç temel bileşen üzerine oturtuldu. İstihdam ve finansman desteklerinin artırıldığı yeni sistemde, yatırım kredilerinde 11.5 ile 18.4 puan faiz kar payı desteğiyle yatırım tutarının yüzde 20'sine ve 240 milyon liraya varan teşvikler sunulacak. Yeni yatırım teşvik sistemi daha seçici ve odaklı olacak. Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi'ndeki yatırımlar için öz kaynakla gerçekleştirilecek makine alımlarına makine bedelinin yüzde 25'ine, yatırım tutarının yüzde 15'ine ve 240 milyon liraya kadar nakdi destek sunulacak. Yeni teşvik sisteminde yatırıma katkı olarak sunulan kurumlar vergisi indirimi yüzde 20 ile yüzde 50 arasında değişecek. İstanbul birçok teşvikin dışında olacak. Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kocaeli ve Muğla'yı kapsayan 1. Bölge'deki imalat sanayi yatırımlarının, istihdam desteğiyle 4., 5. ve 6. Bölgeye taşınması teşvik edilecek. İstihdam teşvikleri daha yüksek limitlerde ve daha uzun sürelerde uygulanacak.
AMAÇ, KATMA DEĞERİ YÜKSEK ÜRETİM
Yatırım teşvik sisteminde değişiklik getiren "Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Cumhurbaşkanı Kararı" Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Karar ile kalkınma planlarında öngörülen hedefler doğrultusunda üretim ve istihdamın artırılması, ülkenin kritik ihtiyaçlarını karşılayacak, arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığı azaltacak katma değeri yüksek yatırımların özendirilmesi, işletmelerin yeşil ve dijital dönüşümlerinin hızlandırılması, uluslararası doğrudan yatırımların artırılması ve bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılmasına yönelik yatırımların desteklenmesi amaçlanıyor. Karar kapsamında yer alan desteklerin uygulanması açısından iller sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak yine altı bölgeye ayrılıyor. Ancak, deprem bölgesi illeri de; 6. Bölge olarak değerlendirilecek.
BİRÇOK DESTEK VAR
Yeni yatırım teşvik sistemi; "Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi", "Sektörel Teşvik Sistemi" ile "Bölgesel Teşviklerden" oluşuyor. Karar'a göre; Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi, "Teknoloji Hamlesi Programı", "Yerel Kalkınma Hamlesi Programı" ve "Stratejik Hamle Programı'ndan" oluşuyor. Bu Programlar kapsamında desteklenen yatırımlar, bölgesel teşvikler ile gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, faiz veya kar payı desteği, makine desteği, yatırım yeri tahsisi desteklerinden yararlandırılacak.
Sektörel Teşvik Sistemi, "Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi" ve "Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi" olmak üzere iki farklı programdan oluşuyor. Bu programlar kapsamında desteklenen yatırımlar, bölgesel teşvikler ile gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, faiz veya kar payı desteği, yatırım yeri tahsisi desteklerinden yararlandırılacak.
Bölgesel Teşvikler kapsamında ise; Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi ve Sektörel Teşvik sistemi kapsamında desteklenen yatırımlar, yatırım bölgesine göre; sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlandırılacak. 6. Bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için sigorta primi desteği de verilecek. Bu arada Karar'dan bağımsız olarak, yatırım teşvik sisteminin diğer bir ayağını halihazırda uygulanan Proje Bazlı Teşvik Sistemi ve onun altında yer alan HIT-30 Programı'nın oluşturduğunu hatırlatalım.
31 ARALIK 2030'A KADAR MÜRACAATLAR DEĞERLENDİRİLECEK
Kararla desteklenecek yatırımlarda aranacak şartlar da belirlendi. Tarım, ormancılık ve hayvancılık, madencilik ve taşocakçılığı, imalat, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı, su temini: kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri, ulaştırma ve depolama, konaklama ve yiyecek hizmetleri, telekomünikasyon, bilgisayar programlama, mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler, idari ve destek hizmet faaliyetleri, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetlerinde desteklenecek yatırım konuları ve bu konular için belirtilen şartlar açıklandı. Karara göre, Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi, Dijital Dönüşüm Programı, Yeşil Dönüşüm Programı ile sanayi sicil belgesine sahip mevcut tesislerde deprem veya yangın riskine karşı yapılan yatırımlarda bu şartlar aranmayacak.
Finansal kiralama yöntemiyle yapılacak yatırımlarda finansal kiralamaya konu makine ve teçhizata ait toplam tutarın her bir finansal kiralama şirketi için asgari 3 milyon lira olması gerekecek. Yatırımların bu karar kapsamındaki destek unsurlarından yararlanabilmesi için, makroekonomik programlar ve arz-talep dengesi dikkate alınarak yapılacak sektörel, mali ve teknik değerlendirmeler çerçevesinde projenin uygun görülmesi ve teşvik belgesi düzenlemesi gerekecek. Karar kapsamında 31 Aralık 2030'a kadar yapılan teşvik bölgesi müracaatları değerlendirilecek.
ASGARİ SABİT YATIRIM TUTARI FARKLILIK GÖSTERİYOR
Karar'da ayrıca belirtilmemiş olduğu hallerde Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi'nde ve Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi'nde asgari sabit yatırım tutarı, 1. ve 2. Bölgelerde 12 milyon lira, diğer bölgelerde ise 6 milyon lira olacak. Teknoloji Hamlesi ve Yerel Kalkınma Hamlesi Programı için asgari sabit yatırım tutarı Program kapsamında çıkılan çağrıda belirlenecek. Stratejik Hamle Programı için asgari sabit yatırım tutarı ise yüksek teknolojili ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar için 100 milyon lira, diğer yatırımlar için 200 milyon lira olacak.
Karara göre, sabit yatırım tutarı, faiz veya kar payı desteği ve makine desteği ödemeleri düşülmeden hesaplanacak. Ancak, vergi indirimi desteğinin uygulanmasına esas sabit yatırım tutarı hesaplaması, bu karar kapsamında sağlanan faiz veya kar payı desteği ve makine desteği ödemeleri düşülerek yapılacak.
Teşvik belgesi kapsamında yatırım harcaması olarak kabul edilen maddi olmayan duran varlıkların oranı, teşvik belgesinde kayıtlı toplam sabit yatırım tutarının yüzde 25'ini aşamayacak. Dijital Dönüşüm Programı kapsamında desteklenen yatırımlar için bu hüküm uygulanmayacak.
EKOSİSTEM GELİŞTİRME PLANI
KOBİ sınıfında yer almayan veya Yerel Kalkınma Hamlesi Programı kapsamında desteklenen yatırımcı, yatırımın sürdürülebilirliğini desteklemek, teknolojik ve sektörel gelişime, toplumsal fayda amaçlı eğitim ve Ar-Ge faaliyetlerine veya yerel kalkınmaya katkı sağlamak üzere, Bakanlık tarafından belirlenen usul ve esaslara göre hazırlanmış ve Bakanlık tarafından onaylanmış bir ekosistem geliştirme planını yatırım dönemi içerisinde gerçekleştirmekle yükümlü olacak. Bu kapsamda yatırım tamamlama vizesine kadar gerçekleştirilecek yatırım ve harcamaların tutarı, sabit yatırım tutarının yüzde 2'sinden az olamayacak. Vergi indirimi desteği öngörülmeyen yatırımlar için bu hüküm uygulanmayacak.
Öte yandan, 1 Ocak 2026 itibarıyla yürürlüğe girecek maddelere göre; teşvik belgesi kapsamında temin edilen mal ve hizmet bedelleri için elektronik fatura veya elektronik arşiv fatura düzenlenmesi zorunlu olacak. Teşvik belgesi kapsamında sağlanan destek miktarı, destekleri uygulayan kurum ve kuruluşlarca aylık olarak destek unsuru ve teşvik belgesi bazında Bakanlığa iletecek.
VERGİ YÜZDE 60 İNDİRİMLİ UYGULANACAK
Karara göre, KDV (katma değer vergisi) istisnası, teşvik belgesi kapsamında yurt içinden ve yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları için katma değer vergisinin ödenmemesi şeklinde uygulanacak. Bu istisna Karar kapsamındaki bütün teşvik programlarını kapsayacak.
Gümrük vergisi muafiyeti ile teşvik belgesi kapsamında yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat için yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı gereğince uygulanması gereken gümrük vergisi oranı sıfır olacak. Karar'da, gümrük muafiyetinden yararlanamayacak makine ve teçhizat listesi belirlendi. Oksijen jeneratörlerinden beton pompalarına, tekstil sanayi için yıkama ve boyama makinelerinden beton veya harç karıştırıcılara kadar 233 ürün bu listede yer aldı.
Vergi indirimi ise, gelir veya kurumlar vergisinin, yatırım için öngörülen katkı tutarına ulaşıncaya kadar, yüzde 60 indirimli olarak uygulanmasını öngörüyor. Yeni teşvik sisteminde yatırıma katkı olarak sunulan kurumlar vergisi indirimi yüzde 20 ile yüzde 50 aralığında değişiyor. Bu oran, Hedef Yatırımlar'da yüzde 20, Öncelikli Yatırımlar'da yüzde 30, Stratejik Hamle'de yüzde 40, Teknoloji Hamlesi ve Yerel Kalkınma Hamlesi'nde ise yüzde 50 olarak uygulanacak.
İSTİHDAM TEŞVİKLERİ
Sigorta primi işveren hissesi desteği çerçevesinde, teşvik belgesi kapsamı yatırımlara sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının 6. Bölgede gerçekleştirilen yatırımlar için tamamı, diğer bölgelerde gerçekleştirilen yatırımlar için yüzde 50'si Bakanlıkça karşılanacak. Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi çerçevesinde sigorta primi işveren hissesi desteği sekiz yıl uygulanacak. Bu destek 6. Bölgede 12 yıla çıkacak. Sektörel ve Bölgesel Teşvik sisteminde ise, güncellenen sosyoekonomik gelişmişlik endeksi doğrultusunda istihdam teşvikleri altı bölgede 0, 1, 2, 4, 8 ve 12 yıl şeklinde olmak üzere kademeli olarak uygulanacak.
Sigorta primi (işçi hissesi) desteği çerçevesinde, 6. Bölgede ve 6. Bölge şartlarında desteklenen yatırımlara 10 yıl süreyle sağlanacak. Bilindiği üzere sigorta primi (işçi hissesi) desteği ile teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı Bakanlık tarafından karşılanıyor.
OSB'LERE İLAVE İKİ YIL…
OSB'lerde veya endüstri bölgelerinde gerçekleştirilen yatırımlar ve alt bölge desteğinden yararlanabilecek ilçeler listesinde yer alan ilçelerde gerçekleştirilen yatırımlar, sigorta primi işveren hissesi desteği açısından bulundukları bölgenin bir alt bölgesinde sağlanan, her iki durumu da sağlayan yatırımlar ise bulundukları bölgenin iki alt bölgesinde sağlanan şart ve sürede bu destekten yararlanabilecek. 6. bölgede, OSB'de ya da endüstri bölgelerinde gerçekleştirilen yatırımlar için sigorta primi işveren hissesi desteği, bölgede geçerli olan süreye iki yıl ilave edilmek suretiyle uygulanacak. Bu arada Karar'da alt bölge desteğinden yararlanabilecek 289 ilçe de belirlendi.
Karara göre, 1. Bölge illerinden 4., 5. veya 6. Bölge il veya ilçelerine taşınan imalat sanayi yatırımları için asgari 50 istihdam sağlanması kaydıyla taşınan makine ve teçhizat ile ilgili olarak tamamlama vizesi aşamasında tespit edilen istihdam da sigorta primi işveren hissesi desteği ve sigorta primi desteğinden faydalanabilecek. Bu madde kapsamında değerlendirilen yatırımlar için bölgesel destekler dışında başka bir destek sağlanmayacak ve bu yatırımlarda asgari yatırım tutarı şartı aranmayacak.
FİNANSMAN DESTEĞİ SAĞLANACAK
Yeni teşvik sistemi ile talep edilmesi halinde finansman destekleri sağlanacak. Karar kapsamında desteklenen yatırımlar için bankalardan TL cinsinden kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredilerinin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde 70'ine kadar olan kısmı için ödenen faiz veya kar payının, kullanım tarihinde geçerli olan "politika faiz" oranının belli bir kısmı Bakanlıkça karşılanacak. Faiz veya kar payı desteği tutarı, Teknoloji Hamlesi ve Yerel Kalkınma Hamlesi kapsamında desteklenecek yatırımlarda sabit yatırım tutarının yüzde 20'sini aşmamak kaydıyla 240 milyon lirayı, Stratejik Hamle kapsamında desteklenecek yatırımlarda sabit yatırım tutarının yüzde 15'ini aşmamak kaydıyla 180 milyon lirayı geçemeyecek. Faiz veya kar payı desteği tutarı, Öncelikli Yatırımlar kapsamında desteklenecek yatırımlarda sabit yatırım tutarının yüzde 10'unu aşmamak üzere 24 milyon lirayı, Hedef Yatırımlarda kapsamında desteklenecek yatırımlarda sabit yatırım tutarının yüzde 10'unu aşmamak üzere 12 milyon lirayı aşamayacak şekilde belirlendi. Bu arada Hedef Yatırımlar'da faiz veya kar payı desteğinin yalnızca 4., 5. ve 6. Bölgelerde uygulanacağını hatırlatalım.
Yeni yatırım teşvik sisteminin ayrıntılarını kamuoyu ile paylaşan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Mehmet Kacır, yatırım kredilerinde 11.5 ile 18.4 puan faiz kar payı desteğiyle yatırım tutarının yüzde 20'sine ve 240 milyon liraya varan teşvikler sunulacağını açıklamıştı.
Karar'a göre, Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında faiz veya kar payı desteğinden faydalanan yatırımlara makine desteği sağlanmayacak. Makine ve teçhizat için faiz veya kar payı desteği ile makine desteğinden faydalanma kapsamı ve koşulları tebliğ ile belirlenecek.
NAKDİ DESTEK
Talep edilmesi halinde, Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında desteklenen yatırımlar için düzenlenen teşvik belgesinin yatırım süresi içinde temin edilen ve diğer masraflar hariç sadece makine ve teçhizatın birim fiyatı 2 milyon lira ve üzerinde olan makine ve teçhizat bedelinin yüzde 25'i yatırımcıya bütçe kaynaklarından nakdi olarak ödenecek. Makine desteği tutarı, Teknoloji Hamlesi ve Yerel Kalkınma Hamlesi kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda sabit yatırım tutarının yüzde 15'ini aşmamak kaydıyla 240 milyon lirayı geçemeyecek. Stratejik Hamle kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda ise sabit yatırım tutarının yüzde 15'ini aşmamak kaydıyla 180 milyon lirayı geçemeyecek.
YATIRIM YERİ TAHSİS EDİLECEK
Teşvik belgesi düzenlenmiş yatırımlar için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilecek. Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında teşvik belgesi düzenlenmiş yatırımlar için Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü'nce OSB'ler içindeki rezerv alanlarda belirlenen usul ve esaslara göre yatırım yeri tahsisi sağlanabilecek.
Vergi indirimi öngörülmeyen yatırımlar ile elektrik üretimine yönelik yatırımlara yatırım yeri tahsis edilmeyecek.
LİSTELER HER YIL OCAK'TA GÜNCELLENEBİLECEK
Teknoloji Hamlesi kapsamında öncelikli ürün listesindeki ürünlere ya da teknolojilere yönelik yüksek katma değerli yatırımlar desteklenebilecek.
Yerel Kalkınma Hamlesi Programı kapsamında bölgelerarası gelişmişlik farklarının azaltılması ve bölgelerin rekabet güçlerinin artırılması hedefleniyor. Program kapsamında yerel dinamikler dikkate alınarak, bölgelerarası gelişmişlik farklarının azaltılması, illerin potansiyellerinin değerlendirilmesi ve rekabet güçlerinin artırılmasına katkı sağlayacak, entegre hayvancılık, entegre gıda işleme yatırımları, katma değerli imalat gibi her il için belirlenen dört yatırım konusuna yönelik yatırımlar desteklenecek. Bu program, Bakanlık tarafından belirlenecek uygulama usul ve esasları kapsamında Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü'nce yürütülecek.
Stratejik Hamle Programı kapsamında katma değeri yüksek, ülkenin kritik ihtiyaçlarını karşılayacak, arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığını azaltacak, uluslararası rekabet gücünü artıracak ve araştırma-geliştirme içeriği yüksek imalat sektörü yatırımları ile Dijital Dönüşüm Programı ve Yeşil Dönüşüm Programı kapsamındaki yatırımlar desteklenebilecek.
Öte yandan, bu üç Program çerçevesinde yayınlanan öncelikli ürün listesi, yerel yatırım konuları listesi ve stratejik yatırım konuları listesi Bakanlık tarafından her yıl Ocak ayında güncellenebilecek. Yine bu Programlar çerçevesinde desteklenecek yatırımlar, çalışma usul ve esasları Bakanlıkça belirlenecek ilgili komitelerde değerlendirilecek ve uygun görülen projeler için teşvik belgesi düzenlenecek.
İSTANBUL'A VERGİ İNDİRİMİ YOK
Karar'da yer alan desteklerden faydalanabilecek sektörler ve şartlara ilişkin liste kapsamında bulunan yatırım konularında gerçekleştirilecek ve o yatırım konusuna ilişkin şartları sağlayan yatırımlar, Hedef Yatırımlar kapsamında destekleniyor.
Hedef Yatırımlar teşvik sistemi kapsamında; elektrik üretimi yatırımları, elektrik enerjisi dağıtım yatırımları, elektrik enerjisi depolama yatırımları ve ana şebeke üzerinden gaz yakıtların dağıtımı konusundaki yatırımlar ile İstanbul'da gerçekleştirilecek yatırımlar vergi indirimi desteğinden yararlanamayacak.
Bu program çerçevesinde, faiz veya kar payı desteği sadece 4, 5 ve 6. bölgelerde gerçekleştirilecek yatırımlara sağlanabilmekte olup, elektrik üretimi yatırımları, elektrik enerjisi dağıtım yatırımları, elektrik enerjisi depolama yatırımları ile ana şebeke üzerinden gaz yakıtların dağıtımı konusundaki yatırımlara faiz veya kar payı desteği sağlanamıyor.
ÖNCELİKLİ YATIRIMLAR
Ülkenin ihtiyaçları doğrultusunda, tespit edilen alanlarda yapılacak yatırımlar, öncelikli yatırımlar olarak belirlendi. Bu kapsamda, desteklenecek yatırım konularından bazılarını aktaralım. Teknoloji Hamlesi Programı kapsamında yayımlanan öncelikli ürün listesinde belirtilen yüksek teknolojili ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar ile asgari 500 milyon lira tutarındaki yüksek teknolojili ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar. İstanbul'da gerçekleştirilecek yatırımlar hariç olmak üzere; Teknoloji Hamlesi Programı kapsamında yayımlanan öncelikli ürün listesinde belirtilen orta yüksek teknolojili ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar ile asgari 1 milyar lira tutarındaki orta yüksek teknolojili ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar da bu kapsamda olacak. Öncelikli Yatırımlar kapsamında; Savunma Sanayii Başkanlığı'ndan alınacak proje onayına istinaden gerçekleştirilecek savunma alanındaki yatırımlar, asgari 500 milyon lira tutarındaki, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ile yer altı doğal gaz depolama yatırımları, maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme yatırımları, 3213 sayılı Kanuna istinaden düzenlenmiş geçerli arama ruhsatı veya sertifikasına sahip yatırımcıların ruhsatlı sahalarında yapacağı maden arama yatırımları da desteklenecek. Ar-Ge yatırımları, Ar-Ge merkezi veya tasarım merkezlerinde yürütülen Ar-Ge veya tasarım projeleri ile ilişkili İlişkili İstanbul ili dışındaki yatırımlar, Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi düzenlenmiş yatırımlar da bu kapsamda olacak.
AFET RİSKİNE KARŞI YAPILAN YATIRIMLAR
Öncelikli Yatırımlar kapsamında, orta yüksek teknolojili ve yüksek teknolojili ürünlere yönelik test merkezi yatırımları ile ihracatçı birliklerinin dış ticareti desteklemek amacıyla yapacakları test merkezi yatırımları, asgari yatırım tutarı şartı aranmaksızın ihtisas serbest bölgelerinde gerçekleştirilecek yazılım ve bilişim ürünleri üretimi yatırımları desteklenecek.
Asgari 100 kişi ve üzeri kapasiteli yaşlı ve/veya engelli bakım merkezleri yatırımları, lisanslı depoculuk yatırımları, özel sektörün gerçekleştireceği kreş ve gündüz bakım evleri, okul öncesi eğitim, ilkokul, ortaokul ve lise eğitim yatırımları ile hava araçlarının kullanım, tamir ve bakımına yönelik eğitim yatırımları da bu kapsamda olacak. Sanayi sicil belgesine sahip mevcut tesislerde yapılacak deprem veya yangın karşı yapılan yatırımlar, Sanayi Genel Müdürlüğü'nden alınacak uygunluk yazısına istinaden gerçekleştirilecek afet teknolojileri alanındaki yatırımlar Öncelikli Yatırımlar çerçevesinde desteklenecek.
VERGİ İNDİRİMİ OLMAYAN YATIRIMLAR
İmalat sanayi işletmelerinin öz tüketimine yönelik olarak gerçekleştirilecek enerji üretimi faaliyeti kapsamında ve bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile sınırlı olmak kaydıyla, güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları ile rüzgar enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları Öncelikli Yatırımlar programı kapsamında desteklenecek. Burada bir parantez açalım; Bu yatırımlara, faiz veya kar payı desteği sağlanmayacak. Vergi indirimi uygulanacak.
Öncelikli Yatırımlar kapsamında nükleer enerji yatırımlar, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında Maden Kanunu'nun 2. Maddesi'nin "4-b grubunda" yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları desteklenecek. Müteharrik karakterli yatırımlar hariç olmak üzere 6. Bölgede yapılan, 6 Şubat 23023'te meydana gelen depremlerden etkilenen ve Cazibe Merkezi Programı kapsamında yer alan illerdeki yatırımlar da Program kapsamında desteklenecek. Bu fıkra kapsamında desteklenen; elektrik enerjisi dağıtım ve depolama yatırımları, ana şebeke üzerinden gaz yakıtların dağıtımı kapsamındaki yatırımlar ile nükleer enerji ve 4-b grubu madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımı dışında kalan elektrik üretimi yatırımlarına vergi indirimi ve faiz veya kar payı desteği sağlanamayacak.
İŞ DÜNYASINDAN DESTEK
Yeni yatırım teşvik sistemini değerlendiren Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, yeni teşvik sisteminin seçici ve odaklı bir yaklaşımla ele alınmasının iş dünyası adına sevindirici olduğunu belirterek, yeni teşvik sisteminde özellikle yüksek teknolojili ve yüksek katma değer getiren projelerin önceliklendirileceğinin anlaşıldığını, bunun da yerinde bir adım olduğunu dile getirdi. Yeşil ve dijital dönüşümün desteklenmesine ayrı bir önem atfedilmesini önemsediklerini dile getiren Olpak, yeni teşvik sisteminde finansman imkanlarının genişletilmesi, kurumlar vergisi indirimi, nakdi destek, istihdam destekleri, yatırımlar için arsa tahsisi gibi mevcut sistemdeki desteklerin daha geniş şekilde yeni teşvik sisteminde yer almasının iş dünyası adına önemli bir kazanım olduğunu kaydetti.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe de, yeni yatırım teşvik sisteminde finansman ve istihdam desteklerinin artırılmasını, stratejik ve yüksek katma değerli yatırımların önceliklendirilmesini önemsediklerini vurgulayarak, yatırım kredilerine faiz/kar payı desteği, makine alımlarına nakdi teşvik, vergi indirimi ve SGK desteklerinin üretim gücünü artıracağını kaydetti. Gültepe, dijital ve yeşil dönüşüm yatırımlarına, deprem bölgesine, cazibe merkezlerine özel destekleri son derece önemli bulduklarını ifade etti.
"EMEK YOĞUN SEKTÖRLER İÇİN MOTİVE EDİCİ"
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, Yatırım Teşvik Sistemi'ni kapsamı ve içeriğiyle ülkenin en çok ihtiyaç duyduğu yatırım vizyonunu ortaya koyması bakımından değerli bulduğunu ifade ederek, "İSO 500 verilerinin de ortaya koyduğu gibi, sanayicinin nitelikli finansmana erişimi konusunda en büyük sıkıntıları yaşadığı bir dönemde böyle bir teşvik anlayışının ortaya konması, hiç kuşkusuz sanayiciye moral ve motivasyon kazandıracaktır" dedi.
Bahçıvan, Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi doğrultusunda istihdam teşviklerinin altı bölgede kademeli olarak uygulanacak olmasının yatırıma ve istihdama daha çok ihtiyaç duyulan bölgelerde emek yoğun sektörler açısından daha motive edici olacağını kaydetti.
Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Seyit Ardıç ise yeni yatırım teşvik sistemini sanayinin sürdürülebilir dönüşümünü destekleyecek ve yüksek katma değerli üretimi hızlandıracak stratejik bir adım olarak gördüklerini vurguladı. Yeni yatırım teşvik sisteminin verimsiz yatırımları teşvik dışı bırakarak, bölgesel kalkınmayı ve yerel aktörleri desteklediğini belirten Ardıç, sistemin bölgesel gelişmişlik farklarını dikkate alan ve önceleyen bir yapıda olduğunu kaydetti.
Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Başkanı Memiş Kütükcü, yeni sistemin Türkiye'nin sanayide dönüşüm hedeflerine ulaşması ve küresel rekabet gücünü artırması açısından stratejik öneme sahip olduğuna dikkati çekti. Kütükcü, Türkiye'nin planlı sanayileşmesinde lokomotif görevi üstlenen OSB'lerin, yeni yatırım teşvik sisteminden doğrudan ve güçlü şekilde faydalanacağını kaydetti.
"SANAYİNİN BÜYÜMEYE KATKISINI ARTIRACAK"
Yeni yatırım teşvik sistemini, sanayinin büyümeye katkısını ve desteklerin etkinliğini artıracak bir tedbir olarak gördüklerini vurgulayan İstanbul Ticaret Odası (İTO) Yönetim Kurulu Başkanı Şekib Avdagiç, "Teşvik bölgelerinde yer alan illerdeki OSB'lerde çalışanların SGK primi işveren paylarını 14 yıl, çalışan paylarını 10 yıl hükümetin karşılaması olumlu adımlar. Bununla birlikte sadece OSB'lerdeki firmalara değil, OSB dışındaki firmalara da teşviklerin verilmesi yararlı olacaktır. Çünkü organize sanayiler dışında da teşvik edilmesi gereken yaygın yatırımlar bulunuyor. Ayrıca inovasyona yönelik girişimlerin de özel ve güçlü bir teşvik mekanizmasıyla desteklenmesi gerektiğine inanıyoruz" dedi.
Planlı sanayileşme desteklenecek
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, yeni yatırım teşvik sisteminin daha seçici ve odaklı olacağını vurgulayarak, en güçlü destekleri Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi Programı'nda sunacaklarını kaydetti. Teknolojik Hamle kapsamındaki yüksek katma değerli yatırımlara, Yerel Kalkınma Hamlesi ile her şehre özgü dört yatırım konusuna ve Stratejik Hamle ile belirlenen dış ticaret dengesini iyileştirici yatırımlarla dijital ve yeşil dönüşüm yatırımlarına ayrıştırıcı teşvikler verileceğini söyledi. Kacır, Türkiye Yüz Yıllık Kalkınma Hamlesi'ndeki yatırımlar için öz kaynakla gerçekleştirilecek makine alımlarına makine bedelinin yüzde 25'ine, yatırım tutarının yüzde 15'ine ve 240 milyon liraya kadar nakdi destek sunacaklarını kaydetti. Genel teşvik sisteminin sonlandırıldığını ifade eden Kacır, böylelikle teşvik sistemine dahil edilmeyen sektörlere yönelik yatırımlarda kullanılan makine ve teçhizatın gümrük vergisi muafiyetinin kaldırıldığını kaydetti. Kacır'ın açıklamalarına göre, il merkezlerinden ciddi düzeyde daha az gelişmiş olan 289 ilçeye bir ileri bölge teşviki sunularak, kalkınma ve refah tüm ülkeye daha hızlı yayılacak. Kapasite fazlası olan sektörlerde verimli olmayacak yatırımlar teşvik sisteminden çıkarıldı. Teşvik sisteminde desteklenecek yatırımlar, hedef sektörler başlığında adreslendi ve programda tanımlanmamış sektörlere yönelik yatırımlar artık teşvik edilmeyecek. OSB'lerde ve endüstri bölgelerinde gerçekleşen yatırımlara bir üst bölge illerinde uygulanan daha ileri teşvikleri sunarak planlı sanayileşme desteklenecek
Deprem bölgesine destek
Cazibe Merkezleri Programı Kapsamında Yatırımların Desteklenmesi Hakkında Karar'ın ekinde belirtilen ilçelerde yapılacak yatırımlar için 31 Aralık 2026'ya kadar yapılacak müracaatlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında 6. Bölgede uygulanan destekler aynı oran, miktar, süre ve şartlarda sağlanacak. Bu kapsamda desteklenecek imalat sanayii yatırımları için Karar'da yer alan desteklenecek yatırım konuları ve şartlarına yönelik listede bulunma koşulu aranmayacak. Cazibe Merkezleri Programı'na ilişkin kararda belirtilen illerde yer alan OSB'ler ve endüstri bölgeleri ile Sivas Demirağ Organize Sanayi Bölgesi'nde yapılacak imalat sanayi yatırımları için, 31 Aralık 2026'ya kadar yapılacak müracaatlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında 6. Bölgede uygulanan destekler aynı oran, miktar, süre ve şartlarda sağlanacak.
İkiz dönüşüm yatırımları da kapsamda
Asgari 50 milyon lira tutarındaki yeşil dönüşüm programı ve dijital dönüşüm programı kapsamında desteklenecek yatırımlar, değerlendirme süreci olmaksızın Stratejik Hamle Programı kapsamında desteklenebilecek.
Yeşil Dönüşüm ve Dijital Dönüşüm Programları kapsamında yer alan yatırımlar Karar'da yer alan desteklenecek yatırım konuları ve şartlarına yönelik listeye tabi olmayacak. Dijital Dönüşüm Programı veya Yeşil Dönüşüm Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar 1. ve 2. Bölgelerde 12 milyon lira, 3., 4., 5. ve 6. Bölgelerde 6 milyon lira asgari sabit yatırım tutarı şartını sağlaması kaydıyla, Öncelikli Yatırımlar teşvik sistemi kapsamında desteklenebilecek.
Ender YORGANCILAR / Ege Bölgesi Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı
"KOBİ'lerimizin ulaşabileceği destekler sınırlı kaldı"
Yeni teşvik sisteminin ağırlıklı olarak Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi ile proje bazlı teşviklere odaklanması nitelikli yatırımlar adına son derece önemli. Türkiye'ye ivme katacak yatırımlar, kuşkusuz katma değerli, nitelikli yatırımlardır. Özellikle de, dışa bağımlılığı azaltacak yatırımlar ve ikiz dönüşüme yönelik destekler, üretim yapısının kırılganlığını azaltırken, dayanıklılığını artıracaktır. Önceki mevzuata göre vergi desteği azaltılırken, faiz/kar payı desteğinin de artırıldığını görmekteyiz. Diğer yandan, KOBİ'lerimizin ulaşabileceği destekler sektörel ve bölgesel teşvik kategorisinde kurgulanmış olup, çok daha sınırlı kalıyor. Çok önemsediğimiz iki konunun öncelikli yatırımlar destek kapsamına alınmış olması sürdürülebilir sanayi adına çok kıymetli. İlki, sanayi sicil belgesine sahip mevcut tesislerde yapılacak deprem veya yangın riskine karşı yapılan yatırımlar, ikincisi, imalat sanayii işletmelerinin öz tüketimine yönelik olarak gerçekleştirilecek enerji üretimi faaliyeti kapsamında bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile sınırlı olmak kaydıyla, güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları ile rüzgar enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları.
Selçuk ÖZTÜRK / Konya Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı
"Türkiye, bütüncül bir dönüşüm sürecine girdi"
Türkiye ekonomisi, son yıllarda üretim gücünü, ihracat kapasitesini ve yatırım dinamizmini eş zamanlı olarak geliştirmeyi hedefleyen bütüncül bir dönüşüm sürecine girdi. Yeni Yatırım Teşvik Sistemi, bu sürecin en önemli halkalarından biri oldu. Yeni sistem, klasik teşvik anlayışını geride bırakarak, stratejik planlama temelli, seçici ve etkili bir modele geçişi simgeliyor. Yüksek katma değerli üretimi ve bölgesel kalkınma dengelerini odağına alarak sanayi politikalarını şekillendiren sistemin merkezinde yer alan finansman destekleri, sermaye maliyetini doğrudan azaltıyor. Vergi indirimi oranlarındaki artışlar, sanayi yatırımlarını daha cazip hale getirirken, yerli üretimin teşviki ve ithalata bağımlılığın azaltılması yönünde kararlı bir irade ortaya koyuyor. Özellikle yüksek teknolojiye, ihracat potansiyeline ve dijital-yeşil dönüşüme dayalı yatırımlara ayrılan özel destekler, ülkemizin küresel değer zincirindeki konumunu güçlendirecek stratejik bir vizyonun göstergesi. Ayrıca, üretim coğrafyası da yeniden şekillendiriliyor. Marmara gibi üretim yoğun bölgelerden Anadolu'ya yönlendirilecek yatırımlara verilen avantajlar, hem sanayi yükünü dengeliyor hem de ülke genelinde üretim kapasitesinin eşitlenmesini sağlıyor. Bu yönüyle teşvik sistemi sadece sanayiciyi değil, şehirleri ve bölgeleri dönüştürecek bir planlama aracına dönüşüyor.
Zeki KIVANÇ / Adana Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı
"Yatırımcının önünü açacak"
Yatırım kredilerinde 18.4 puana kadar faiz veya kar payı desteği ile yatırım tutarının yüzde 20'sine ulaşan teşvikler, finansal yükü azaltarak yatırım iştahını artıracak. Ayrıca dijital ve yeşil dönüşüm başta olmak üzere, stratejik sektörlerin önceliklendirilmesi de ülkemizin geleceğe dönük kalkınma vizyonuyla birebir örtüşüyor. Teşvik sisteminin yerli makine kullanımını öncelemesi ve kapasite fazlası bulunan sektörlere artık destek sunulmaması, sanayimizde kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlayacak. Bu yaklaşım, yerli üreticinin korunmasına katkı sağlarken, yüksek katma değerli ve teknoloji odaklı yatırımların önünü de açacak. Aynı zamanda, bölgesel kalkınmayı destekleyen istihdam teşvikleri ile üretim ekosisteminin tüm ülkeye yayılması hedefleniyor. OSB ve endüstri bölgelerinde gerçekleşen yatırımlara, bir üst bölge teşviklerinin uygulanarak planlı sanayileşme teşvik edilecek. Bu uygulama, hem altyapısı hazır alanlarda yatırım yapılmasını özendirecek hem de sanayileşmenin dengeli yayılmasını sağlayacak. Yeni sistem, ilçe bazlı teşvik mekanizmalarını mevcut sistemden daha da güçlendirerek, tıpkı Avrupa'da ve Amerika'da olduğu gibi yatırımları ilçelere yönlendirmek gerecek. Özellikle kırsal ekonomiyi endüstriyel üretimle destekleyecek adımlar atmak, hem bölgesel gelir dengesini sağlayacak hem de sürdürülebilir kalkınma hedeflerimize katkı sunacak. Hükümetimizin, yeni teşvik sistemiyle birlikte bu doğrultuda da kararlı adımlar atacağına, ilçe ve kırsal alanlara yönelik yatırımları önceliklendireceğine inanıyoruz. Böylece sanayileşme, sadece merkezlerde değil, tüm yurda yayılan kapsayıcı bir kalkınma modeliyle ilerleyecek.
Orhan AYDIN / Anadolu Aslanları ve İş Adamları Derneği (ASKON) Genel Başkanı
"Yatırım iştahını artırır"
Yatırım kredilerinde 11.5 ila 18.4 puan arasında sağlanan faiz veya kar payı desteği ile yatırım tutarının yüzde 20'sine ve 240 milyon liraya kadar ulaşan teşvikler, üretim maliyetlerini aşağı çekecek bu da yatırım iştahını artıracak. Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında öz kaynakla yapılacak makine alımlarına sağlanacak nakdi destekler, üretim odaklı sanayi politikalarının güçlü bir yansımasıdır. Yeni yatırım teşvik sisteminde, bölgesel teşvik haritasının yenilendiğini, asgari sabit yatırım tutarının güncellendiğini, yeni destek unsurları oluşturulduğunu, öncelikli sektörler listesinin değiştiğini, stratejik yatırımların stratejik hamle olduğunu görüyoruz. Uygun faizlerle finansa erişim sağlanabilecek olması, yerel kalkınmayı desteklemesi, dış ticaret dengesini önceleyen yatırımlara ayrıcalık tanıması, dijital ve yeşil dönüşüme imkan tanıması, yatırım ve istihdama gereksinim duyan bölgelerimizi öncelemesi çok önemli hususlar oldu. Bütün bunlar, mevcut günümüz koşullarında oluşan temel ihtiyaçlar ve gereksinimlere göre yeniden belirlenmiş revize edilen hususlar. Genel bir değerlendirmeye tabi tutar isek yatırımlara yönelik seçicilik ön planda olmakla birlikte, üretim odağa alınmış. Her daim nitelikli, katma değerli ürünler diyoruz. Yeni sistem umarız bu yönde teşvik edici olur ve sürdürülebilir üretim modelleri ile markalaşarak ekonomimize katkı sunarız.
Ali KOPUZ / İstanbul Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı
"Sanayimizin geleceği için kritik önemde"
Yeni yatırım teşvik sistemi, üretimden istihdama, ihracattan teknolojiye etkileriyle, sanayimizin geleceği için kritik önemde. Yerel kalkınma dinamiklerinin göz önünde bulundurulması ve bölgesel farklılıkların dikkate alınması yatırımcıları Anadolu'ya yönlendirme potansiyeli taşırken aynı zamanda sistemin başarısını artıracaktır. Bu noktada, özellikle 6. Bölgede bulunan illerimizin bu konudan memnuniyet duydukları yönünde geri dönüşler alıyoruz. Ayrıca, KOBİ'lerimizin dış pazarlarda rekabet gücünü artıracak mekanizmalar da sistemin önemli bir parçası. Özellikle stratejik sektörlerde yerli üretimin desteklenmesi, dışa bağımlılığın azaltılması açısından değerli bir adım. Aynı şekilde, dijital dönüşüm ve yeşil yatırımlara öncelik verilmesi sadece bugünün değil, sürdürülebilir bir sanayinin geleceği için önemli. 2025 yılı ilk çeyreğinde sanayi ve tarım sektörlerinde zayıflama kaydedilmişti. Mevcut faiz oranları göz önüne alındığında yatırım kredilerinde faiz/ kar payı desteği, sanayimizin tekrar ivmelenmesi ve yatırım iştahı noktasında önemli olacaktır. İş dünyası olarak her mecrada vurguladığımız temel bir gerçek var: Teşviklerin etkinliği, sadece miktarında değil; doğru alanla, katma değer ortaya koyacak üreticiyle buluşmasında ve denetlenebilir olmasında yatıyor. Bu tarımda da böyle, sanayide de… Bu açıdan değerlendirildiğinde, açıklanan yeni yatırım teşvik sistemi, umut verici bir çerçeve sunuyor. Özellikle tarım alanında da verimlilik ve sürdürülebilirlik odaklı yatırımların teşvik kapsamına alınması, gıda arz güvenliği açısından memnuniyet verici.
Oğuzhan Ata SADIKOĞLU / Malatya Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Yönetim Kurulu Başkanı
"6'ncı Bölge teşviklerinin süresinin üç yıl uzatılmasını istiyoruz"
Yeni yatırım teşvik sisteminde, özellikle Ar-Ge, inovasyon ve yeşil dönüşüm projelerine yönelik desteklerin, sanayicilerimizin rekabet gücünü artıracağını umut ediyoruz. Sistem kapsamında, belirli sektörlerde yapılacak yatırımlara vergi indirimi, faizsiz kredi imkanları ve hibe destekleri sağlanacak olması da önemli bir adım. Ancak yeni yatırım teşvik sistemi 6 Şubat depremlerinden büyük yara alan Malatya'mız için umut olmadı. Malatya 31 Aralık 2025 sonuna kadar 6. Bölge teşviklerinden faydalanacak ancak süre uzatımı olmazsa yine 4. Bölgede olmaya devam edecek. Böylece teşvik kapsamı daralmış olacak. Birçok firma yatırımını 6. Bölge ve 5. Bölge'deki OSB'lere kaydırma düşüncesine girecek. Bu da Malatya sanayisi için risk teşkil ediyor. Zaten iş insanlarımızın nitelikli personel bulamama, artan maliyetler, finansmana erişim gibi mücadele ettiği bir sürü sorunu var. Teşvik süresinin devam etmesi deprem yaşamış şehrimiz için şarttır. Tüm sorunlara rağmen üreten, ürettiğini de ihraç eden iş insanlarımızın tedirginliklerinin sona ermesi için 6. Bölge teşvik süresinin en az 3 yıl daha uzatılmasını talep ediyoruz. Üstelik Malatya'nın Akçadağ, Arguvan, Doğanşehir, Doğanyol, Hekimhan, Kale, Kuluncak, Pütürge ve Yazıhan ilçelerinin, yeni sistemde 'Alt Bölge Desteğinden Yararlanabilecek' listesinden çıkarıldığını görüyoruz. Yeni düzenlemede yer alan geçici 3. madde kapsamında Malatya ilçelerinin 31 Aralık 2026'ya kadar Cazibe Merkezleri Programı kapsamında teşviklerden yararlanacak olması bu konudaki tek sevincimiz. Deprem sonrası yeniden ayağa kalkma mücadelesi veren şehrimizin üretimi, ihracatı ve istihdamı için teşvikler büyük önem taşıyor.
