PARA ARAŞTIRMA/ ÜRÜN DİRİER Türk girişimcilik ekosistemine yapılan yatırımlar, 2022'nin ilk yarısında, dünyadaki genel düşüşe rağmen büyümeye devam etti. İkinci çeyrekte düşüş görülse de ilk yarı, geçtiğimiz yılın toplam yatırım tutarını geçti. 2022 yılının ilk yarısında Türkiye Startup ekosisteminde 157 girişim, 561 yatırımcıdan 1,4 milyar dolar yatırım aldı. 2022'de yatırım alan 157 girişimin içinde 3 Unicorn (Değerlemesi 1 milyar dolar üstünde olan girişimler) var. Bunlar Getir, Dream Games ve Insider. En çok yatırım alan dikeyler ise fintech, sağlık, e-ticaret, market teslimatı uygulamaları ve oyun oldu. (Birinci Bölüm)
Dünyaya bakaca olursak ilk yarıda toplam 7 bin 600 girişim finanse edilirken bu girişimlerin 129'u unicorn girişime dönüştü. Mevcut makroekonomik durum, global resesyon beklentisi ve Rusya-Ukrayna savaşı gibi küresel gelişmeler dünya genelinde ikinci yarı yatırımlarında düşüşe neden oldu. Global yatırımlarda son 5 yılın en büyük düşüş oranı yüzde 23 düşüş ile ikinci çeyrekte yaşandı. Bununla birlikte, global yatırım miktarı 2022'nin ilk yarısında 258 milyar dolar ile, geçen yılın ilk yarısına göre yüzde 20 daha düşük gerçekleşti. Türkiye'de ise durum daha farklı. Geçmiş yıllarda olduğu gibi 2022 yılının ilk yarısında da Türkiye startup ekosistemi yatırım rekorunu tazeledi. İlk yarıda, toplam 140 turda 1,4 milyar dolar yatırım yapıldı. 2022 yılının ilk yarısında, Getir tek başına 768 milyon dolar, Dream Games 255 milyon dolar ve Insider ise 121 milyon dolar yatırım topladı.
Ekosistemin önde gelen isimleriyle 2022 ilk yarıyı değerlendirdik. Aldıkları yatırımla ve iş fikriyle dikkat çeken girişimleri masaya yatırdık.
İLK YARIDA 140 YATIRIM TURUNDA 1 MİLYAR 393 MİLYON DOLAR YATIRIM GERÇEKLEŞTİ
Startups.watch'un girişim ekosistemi 2022 2. çeyrek raporuna göre, 2022 ilk yarısında toplamda 140 yatırım turunda 1 milyar 393 milyon dolar yatırım yapıldı fakat çeyrek bazında değerlendirildiğinde ikinci çeyrekte 79 yatırım turunda 114 milyon dolar yatırım yapıldı. Son 5 çeyrekteki en kötü çeyrek 2022 2. çeyreği oldu. 2022 ilk yarısında tohum aşamasında 124 yatırım yapıldı. Bunların 17'si paya dayalı kitle fonlama platformları sayesinde gerçekleşti. Şu anda aktif 3 platform olması ve 2 tanesinin kampanyalara yeni başlaması olmasının da etkisiyle yatırım adetlerinde sıçrama olmadı.
2022 ilk yarısında 23 fintech yatırım aldı. Son dönemdeki regülasyonlar sayesinde hareketlilik yaşayan fintech dikeyi aynı zamanda en çok girişim kurulan dikeyler arasında yer aldı. Oyun sektöründe yatırım anlamında ikinci çeyrekte yavaşlık olsa da ilk yarı yıla bakıldığında rekorlar tazelendi.
4 YATIRIMDAN 1'İNDE YABANCI YATIRIMCI VAR
Yatırımcı profiline baktığımızda yabancı yatırımcılar ilk yarı yıldaki her dört yatırımdan birinde yer aldılar. En çok baktıkları alanlar ise oyun ve fintech dikeyleri oldu. İlk yarı yıldaki 140 yatırımın 51'inde kurumlar ve kurumlara bağlı kurumsal girişim sermayesi fonları yer aldı. Kurumların özellikle GSYF formatıyla fon kurma iştahı her geçen sene artış gösterdi.
HER DÖRT YATIRIMDAN BİRİ KADIN GIRIŞİMCİLERE
İlk yarı yılda 140 yatırımın 36'sında kadın girişimci vardı. Bu oran son 5 yıldaki en yüksek oran oldu. İlk yarı yılda kurulan girişimler incelendiğinde ise girişimlerin sadece yüzde 15'i kadın girişimciler tarafından kuruldu.
OYUN SEKTÖRÜ AVRUPA'DA DA ÖNCÜ
Türkiye'de ilk yarı yılda 13 oyun girişimi toplamda 333 milyon dolar yatırım aldı. Bu oranla geçen senenin tamamından fazla yatırım alınarak rekor kırılmış oldu. Yatırımlar bazında Türkiye İngiltere, Norveç, Finlandiya ve İsveç'in üstünde 1. sırada yer aldı. Oyun sektörünün bölünerek büyüdüğünün, girişimlerde çalışmanın girişim ekosistemini nasıl daha iyi yerlere getirdiğinin en iyi örneği Peak oldu. Bir zamanlar Peak'de çalışan 80 kişi daha sonra 65 girişim kurdu. Bunlardan 28'i oyun girişimi oldu.
SATIN ALMALAR TAM GAZ
Türkiye ilk yarı yılda aldığı yatırımlarla Avrupa'da Hollanda, Estonya, Avusturya'nın üzerinde Süper Ligde yer aldı. Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde de Birleşik Arap Emirliklerinin üzerinde Süper Ligde yer aldı. İstanbul ise ilk yarı yılda Avrupa'da Londra, Paris, Berlin'in ardından en çok yatırım yapılan 4. şehir oldu. Oyun yatırımları anlamında ise Avrupa'da 1. sırada yer aldı ve Londra, Oslo, Helsinki ve Stockholm'ün üstünde yer aldı.
2022 ilk yarısında Alictus, Airties, Volt Lines, Inofab Health, SEM, Paym.es, Paket Taxi, PulpoAR, DUCKT ve Park Palet başta olmak üzere 29 adet satın alma ve ikincil işlem gerçekleşti.
FON SAYISI ARTTI FAKAT KÜÇÜK FON ÇOK
Türkiye'de son 5 yılda 1.3 milyar dolar değerinde 86 fon kuruldu. Son 1.5 yılda girişimlere yatırım yapmaya başlayan fonların yüzde 75'i GSYF/GSYO formatında kuruldu. Kurulan bir çok fonun büyüklüğünün 20 milyon dolardan az olması, 100 milyon doları üzere büyüklüğe sahip sadece 2 fon olması (Revo Capital ve Earlybird DEF) dikkat çekti.
TÜM DÜNYADA DÜŞÜŞ YAŞANDI
İlk yarıyı değelendiren Startups.watch kurucusu Serkan Ünsal şunları aktardı: "2022 2. çeyreğinde tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de yatırım adet ve miktarlarında düşüş yaşandı. Türkiye'de tohum aşamasında yatırım bulmak son birkaç senedir GSYF'lerin ve kitle fonlama platformlarının da sayesinde daha da kolaylaştı. Şu anda yatırımcılar tüm dünyadaki değerlemelerdeki düşüşün, enflasyon ve diğer ekonomik konuların ne kadar süreceğini bilemediği için tedirgin davranıyorlar. Bunu 2. çeyrekte çok hissedemedik fakat önümüzdeki aylarda yatırımlar daha büyük oranda düşebilir. Ülkemizde 2. çeyreğin en büyük yatırımı Param grubuna oldu. Fintech her zaman lokal şampiyon çıkaran bir dikey oldu. Param bunu aşıp bölgesel veya global bir fintech olmak için ciddi bir yatırım aldı. Rubibrands de Param'ın ardından en büyük yatırımı alan girişim oldu. Özellikle e-ticaretteki büyüme ve pazaryerlerindeki satıcıların ciddi büyümeler yakalaması Rubibrands'in yatırım almasında etkili oldu diyebiliriz. Oyun dikeyinde de yine top 10 yatırımda yer alan girişimler oldu. Oyun halen sıcaklığını koruyor diyebiliriz. Param ve Rubibrands'den sonra aldığı yatırımlarla öne çıkan diğer girişimler ise Layer, ikas, Cypher Games, Kidly, The Unfettered, BiLira, Wellbees, Craftgate oldu."
BİR ÖNCEKİ YILA GÖRE YÜZDE 8 BÜYÜME GERÇEKLEŞTİ
Bu yılın başlarından itibaren küresel salgın krizinin etkilerinin azalmasıyla birlikte pek çok sektörde genel bir canlanma gözlemlendiğine işaret eden GEN Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Nevzat Aydın, "İstatistikler 2022'nin ilk yarısının, bir önceki yıla göre yüzde 7-8 civarında büyüdüğüne işaret ediyor. Türk girişim ekosisteminde 2022'nin ilk yarısı, 1,4 milyar dolarlık yatırımla çeyrek rekoru kırdı. Bunlar son derece sevindirici gelişmeler. Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle birlikte dünyada savaş gündeminin belirmesi her ne kadar moralleri bozmuş olsa da senenin ilk döneminde girişimcilikle ilgili pozitif gelişmeler yüreklere su serpti" dedi.
Dünyadaki ekonomik ve siyasi belirsizliklere rağmen, özellikle Türkiye'de ilk dönem sayılarının verdiği motivasyonla önümüzdeki dönemlerde de pozitif bir ivme olacağına inandığını belirten Aydın, "Türkiye'nin özellikle oyun geliştirme sektöründeki başarısı, 2022'nin ilk altı aylık döneminde de kendini hissettirdi. Dream Games ile Skyke Games'in aldıkları yeni yatırımlar da bu dönemin hanesine yazılmış başarılar olarak dikkat çekiyor" diye konuştu. Yemeksepeti'nin öncülük ettiği h-ticaret (hızlı ticaret) pazarındaki hareketliliğin etkisinin daha da artacağını öngören Aydın şunları aktardı: "Bunun yanı sıra online pazaryeri ve SaaS pazarlarında faaliyet gösteren girişimlerden de önemli hareketler görüyoruz. Görünen o ki ülkemizde girişimcilik konusunda yeni güzel hikayeler yazılmaya devam edecek. Bu hikayelerin bir kısmında yazar, bir bölümünde ise mentorluk yapan biri olarak, Türkiye girişimcilik ekosistemindeki gelişmeler beni çok mutlu ediyor."
İLK YARI ŞAMPİYONLARI
2022'de yatırım alan 157 girişimin içinde 3 Unicorn (Değerlemesi 1 milyar dolar üstünde olan girişimler) var. Bunlar Getir, Dream Games ve Insider. İlk yarıda 768 milyon dolar yatırım alan Getir, 11.8 milyar dolar değerleme ile Decacorn oldu. Türk mobil oyun girişimi Dream Games ise, yeni yatırım turunda 2,75 milyar dolar değerlemeyle 255 milyon dolar yatırım aldı. Insider da 121 milyon dolar yatırım alarak değerlemesini 1 milyar doların üzerine çıkardı ve Unicorn statüsüne ulaştı. Spyke Games, 55 milyon dolarlık tohum yatırımı alarak rekor kırarken, fintech girişimi Param Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) öncülüğünde gerçekleşen yatırım turunda 200 milyon doları üzerinde değerleme ile yatırım aldı. E-ticaret markaları için yatırım ve birleştirme şirketi RubiBrands ise 23 milyon dolar yatırım aldı.
İLK ÇEYREKTE, GLOBALDE 7 BİN 600 GİRİŞİM YATIRIM ALDI
KPMG Türkiye ve 212 iş birliğiyle hazırlanan "Türkiye girişim ekosistemi yatırımları 2022 yılı 1. çeyrek dönemi raporu"na göre, küresel girişim sermayesi (VC) yatırımları, bu yılın ilk çeyreğinde 2021'in ilk çeyreğine göre yüzde 7 artışla 160 milyar dolara ulaşırken, Türkiye'nin girişim ekosistemi 2022'nin ilk çeyreğinde rekor yatırım hacmine ulaşarak üstün bir performans gösterdi. Türk startup ekosistemi bu dönemde 1,3 milyar dolarlık yatırım hacmiyle gelmiş geçmiş en başarılı çeyreğini geçirdi. Girişim ekosistemine ilişkin satın alımların işlem hacimleri de dahil edildiğinde, toplam hacim 2022 yılının ilk çeyreğinde 1,4 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
2022 yılının ilk çeyreği hem ekonomik hem de politik olarak oldukça dalgalı bir dönem oldu. Dünya genelinde birçok ülke, başta pandemi döneminde başlatılan teşvik paketleri ve Rusya–Ukrayna savaşı nedeniyle artan emtia fiyatlarının sebep olduğu enflasyonist baskılarla başa çıkmak için faiz oranlarını artırmaya başladı. Dünyadaki bu belirsiz makro gelişmelere rağmen, Türkiye'nin startup ekosisteminin, 2022'nin ilk çeyreğinde de aralıksız büyümesini sürdürdü.
KPMG Türkiye Birleşme ve Satın Alma Danışmanlığı Lideri Gökhan Kaçmaz, "Küresel çapta ve Türkiye'de girişim sermayesi piyasasının karşı karşıya olduğu temel eğilimler, fırsatlar ve zorluklara yer verilen rapora göre küresel girişim sermayesi (VC) yatırımları, bu yılın ilk çeyreğinde 2021'in ilk çeyreğine göre yüzde 7 artışla 160 milyar dolara ulaşırken 2021'in 4. çeyreğine göre yüzde 13 azaldı. Dünya çapında toplam 7 bin 600 girişim finanse edilirken bu girişimlerin 129'u unicorn girişime dönüştü. Küresel VC yatırımları için durum bu şekilde olsa da Türkiye'nin girişim ekosistemi 2022'nin ilk çeyreğinde rekor bir işlem hacmine ulaşarak üstün bir performans gösterdi. Türk startup ekosistemi, 2022 yılının ilk çeyreğinde yapılan 42 yatırım işleminde, 1,3 milyar dolarlık yatırım hacmiyle en başarılı çeyreğini geçirdi. Satın alma işlemleri de dahil edildiğinde 2022 yılının ilk çeyreğinde toplam 54 işlem ve 1,4 milyar dolarlık işlem hacmi gerçekleşti" dedi.
GETİR AVRUPA'DA MARKET ÜRÜNLERİ TESLİMATI YAPAN İLK DECACORN OLDU
KPMG Türkiye Birleşme ve Satın Alma Danışmanlığı Direktörü Özge İlhan ise yatırımlarla ilgili şu bilgileri verdi: "Getir, 2022 yılının mart ayında E Serisi turunda 768 milyon dolarlık yatırım toplayarak değerlemesini 11,8 milyar dolara ulaştırdı ve böylelikle Avrupa'da market ürünlerinin teslimatını yapan ilk decacorn girişime dönüştü. Getir'in dünyaca ünlü önceki yatırımcıları Sequoia Capital ve Tiger Global Management bu yatırım turuna da katılırken şirket ayrıca Alpha Wave Global ve Abu Dhabi Growth Fund gibi yeni yatırımcıların ilgisini de çekti. Türkiye'nin bir diğer girişimi olan Dream Games ise C Serisi turunda aldığı 255 milyon dolarlık yatırımla değerlemesini 2,7 milyar dolara yükselterek 2022 yılının ilk çeyreğinde en fazla yatırım alan ikinci girişim oldu. Spyke Games, Ocak 2022'de almış olduğu 55 milyon dolarlık yatırım ile Türkiye'de gelmiş geçmiş en büyük tohum yatırımı alan girişim oldu. Spyke Games'in bu yatırım turu, Türkiye'ye ek olarak globalde de oyun sektöründe bir kadın CEO'nun yönettiği girişime yapılan gelmiş geçmiş en büyük tohum turu yatırım olarak rekor kırdı. 2022 yılının şubat ayına D Serisi turunda 121 milyon dolar yatırım toplayan Insider da 1,2 milyar dolar değerlemeye ulaşarak Türkiye'nin 6. unicorn girişimi oldu."
İLK YARI RAKAMLARI 2021'İN TOPLAMINI GEÇTİ
212 Kurucu Ortağı Ali Karabey, yarının başarılı geçtiğini ifade ederek, "Getir, Türkiye'nin ikinci decacorn'u (değeri 10 milyar dolar ve üzerindeki şirket), 212 portföyünden Insider ise Türkiye'nin yazılım alanındaki ilk unicorn'u (değeri 1 milyar dolar ve üzerindeki şirket) oldu. 2022'nin ilk yarısında Türk startup'ların aldığı toplam yatırım 1.4 milyar dolar oldu. Getir'in yatırım turlarını çıkardığımızda (2021 & 2022 – 983 milyon dolar & 768 milyon dolar), 2022 ilk yarısında Türk startup'larının aldığı yatırımların (625 milyon dolar) 2021 senesindeki alınan toplam yatırım tutarını (601 milyon dolar) geçtiğini görüyoruz" dedi.
Karabey değerlendirmelerini şöyle sürdürdü: "2022'nin iki çeyreğini ayrı incelediğimizde ise, 1. çeyrekte Türk startup'larının aldığı toplam yatırım 511 milyon dolar iken, 2. çeyrekte 114 milyon dolar olduğunu görüyoruz. 2. çeyrekte yatırımların daha düşük olmasının dünyada etkilerini gördüğümüz yavaşlama döneminden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Startup'lar belirsizlikten doğan ve bu ortamından fırsat yaratabilen yapılar. Startup'ların manevra yapabilme kabiliyetleri, hızlı bir şekilde deneme yanılma ile aksiyon almalarını sağlıyor. Bu sebeple, güçlü ve rekabetçi teknolojileriyle fark yaratan ekiplerin yatırım almaya devam edeceğini inanıyorum."
OYUNDA BÜYÜME TRENDİ DEVAM EDECEK
Aktif Ventures Genel Müdürü Yakup Sezer, yılın ilk 6 ayına baktığımızda girişim ekosisteminin oldukça aktif bir yarı yıl geçirdiğini, en çok yatırım çeken dikeylerin ise fintech, açık bankacılık, finansal analiz/skorlama, blockchain, data analytics, SaaS ve Hrtech sektörleri olduğunu ifade ederek, "Yine pandeminin başlangıcından itibaren 'hype'ını artıran ve geçtiğimiz sene Türkiye'den de unicorn'lar çıkaran oyun sektörü büyüme trendini sürdürecek gibi görünüyor. 2022'nin ikinci 6 ayında büyümenin hissedilir şekilde olmasını beklediğimiz diğer alanlar ise metaverse ve metaverse destekli projeler" dedi. Sezer ilk 6 ayda aldığı yatırımlarla dikkatini çeken girişimlern, Param, Kolay İK, BiLira, Mükellef, F-Ray, Finekra ve Midas olduğunu belirtti.
