PARA ARAŞTIRMA/ ÖZBEY MEN Gün geçtikçe insanların doğayı koruma bilinci artıyor. Bu anlamda geri dönüşümlü ürünlere yönelim daha da hızlandı. Hazır giyim sektöründe de bir süredir geri dönüşümlü üretim gündemde. Firmalar, pet şişelerden üretilmiş ipliklerin yanı sıra kesim sırasında oluşan fireleri, iplik üretiminde oluşan tozlardan balık ağlarına kadar onlarca atığı geri dönüştürüyor. Bunlardan üretilen kumaşlardan koleksiyonlarında artık daha fazla yararlanıyorlar. Dünyanın önde gelen hazır giyim üreticilerinden biri olan Türkiye, bu konuda da rakiplerine göre öne çıkıyor.
"TEDARİKÇİLERİMİZİ ÖZENLE SEÇİYORUZ"
Bu konuya öncülük eden firmalardan biri Tamara Tekstil. İstanbul ve Karaman'daki tesislerinde yılda 3.5 milyon parça kadın ve erkek dış giyim ürünleri üretip ihraç eden firma, koleksiyonunun yüzde 30'unu geri dönüşüm sonucunda üretilmiş kumaşlardan elde ediyor. Tamara Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Salih Boz, aslında üretimin tamamını geri dönüşümden elde etmeyi arzuladıklarını, bunun için üretim yaptıkları Avrupalı markaları bu konuda bilinçlendirmeye çalıştıklarını vurguluyor. Boz, "Avrupalı markalar organik ürün satın aldıklarında sürdürülebilirlik için önemli bir iş yaptıklarını sanıyorlar. Oysa geri dönüştürülmüş ipliklerden üretilen kumaşları tercih ettiklerinde, doğa için daha çok şey yapmış olacaklar" diyor.
Geri dönüşümü birkaç kola ayırmak gerektiğini ifade eden Boz, bunların plastik şişelerden çekilen polyester iplikler, tekstil atıklarından dönüştürülen polyester iplikler ve yine tekstil atıklarından dönüştürülen yüzde 60 pamuk içerikli iplikler olduğunu belirtiyor. Boz, "Maalesef sektörde 'Recycled' yani geri dönüştürülmüş ibaresiyle satılan, hatta belgelenen ancak esasında geri dönüşümün söz konusu bile olmadığı durumlar mevcut. Biz bu konuda sorumlu davranarak tedarikçilerimizi özenle seçiyoruz. Satın alma, Ar-Ge ve hatta satış ekiplerimiz tesisleri ziyaret ediyorlar. Geri dönüşümü kendi gözleriyle görüp, Avrupalı markalara tüm detaylarıyla anlatıyorlar. Önümüzdeki günlerde İngiltere'de ünlü bir markanın kendi ekibi ve müşterileri için düzenleyeceği sürdürülebilirlik seminerine konuşmacı olarak davet edildik. Tüm bunları satış hacmimizi artırmak için değil, doğaya katkımız olsun diye yapıyoruz. Bunun için Sağlıklı ve Saygılı Yaşam Platformu'nu kurduk. Bu konuda Avrupa'da bazı resmi adımlar atılmak üzere. Birçok markaya sürdürülebilirlikle ilgili yenilikler, yeni ürünler, bu ürünleri nasıl öne çıkarmaları gerektiği konusunda mentorlük yapıyoruz. Üretici olarak bu konuya verdiğimiz önem, Avrupalı markaların bizi seçmelerinde çok etkili oluyor" diye konuşuyor.
KUMAŞ FİRELERİ YENİDEN İPLİK OLUYOR
Talu Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Gültepe, Yeşil Mutabakat çerçevesinde üretimde kendi enerjilerini üretmek amacıyla şirkete ait üç fabrikaya da güneş enerji sistemi kurduklarını belirtiyor. Yaklaşık 2 milyon dolara mal olan bu yatırımın iki fabrikada devreye girdiğini söyleyen Gültepe, üçüncü fabrikada da montaj çalışmalarının devam ettiğini belirtiyor. Sürdürülebilir üretim konusunda bir başka çalışmalarının da kumaşların kesimi sırasında ortaya çıkan firelerin yeniden üretime kazandırılması olduğunu ifade eden Gültepe, "Üretim sırasında kullanılan kumaşların yaklaşık yüzde 20'si fire oluyor. Bu kumaş parçalarını yeniden iplik haline getiren geri dönüşüm firmalarına veriyoruz. Bu şekilde işbirliklerimiz var" diyor.
Üretim yaptıkları yabancı markaların koleksiyonlarında geri dönüşümle üretilmiş ürünlere giderek daha fazla yer vermeye başladıklarını vurgulayan Gültepe, "Müşterilerimizin bir kısmı 2025, bir kısmı da 2030 yılında koleksiyonlarının tamamen geri düşümle üretilmiş ürünlerden oluşacağını açıkladılar. Bu trend artarak devam edecek" diye konuşuyor.
Aynı zamanda İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı olan Gültepe, sektörün de bu gelişmelerin farkında olduğunu, birlik olarak kendilerinin de webinar ve seminerlerle bunu yaygınlaştırmaya çalıştıklarını belirtiyor.
"TÜRKİYE BU KONUDA ÖNEMLİ YOL ALDI"
Kadın ve erkek örme dış giyim üreticisi Pameks Giyim, İstanbul ve Tekirdağ Malkara'daki fabrikalarında yılda bir milyon 800 bin parça üretim yapıyor. Bunun yüzde 12'si üretim atıklarının geri dönüşümünden, yüzde 7-8'i ise pet şişelerden dönüştürülmüş polyester elyafların kullanımından elde ediliyor. Firma toplamda yüzde 20'ye yaklaşan bu oranı üç yıl içinde yüzde 25-30 seviyesine çıkarmayı planlıyor. Pameks Giyim Yönetim Kurulu Başkanı Cevdet Karahasanoğlu, sürdürülebilir elyaflar ile geri dönüştürülmüş elyafların birbirine karıştırılmaması gerektiğini belirterek, Pameks'in şu anda yüzde 85 sürdürülebilir elyaf kullandığına, bunun yüzde 20'sinin ise dönüştürülmüş elyaflar olduğuna dikkat çekiyor. Kullandıkları geri dönüştürülmüş ürünlerin konfeksiyon kesim atıkları, penye taraklama atıkları, pet şişe, balık ağları, endüstri yarı madde atıkları, poşetler, polyamid ve elastik iplikler, üretim esnasında oluşan atık tozlar olduğunu belirten Karahasanoğlu, geri dönüştürülmüş ürünlere talebin arttığını vurguluyor. Karahasanoğlu, şunları söylüyor:
"Özellikle genç nüfusa dönük üretim yapan firmalara ve markalara talep artıyor. Ayrıca katma değerli ürünler satan firmalarda tüketicilerin eğitim seviyesinin yüksek olmasından dolayı talep yüksek. Tüketiciler artık önemli oranda sürdürülebilir ürünler istiyor. Küresel ısınmanın saklanamaz seviyeye gelmesi, tüketicileri daha duyarlı hale getirdi. Bu durum markaları ister istemez bu yöne itti. Türkiye hazır giyim ve tekstil endüstrisi, sürdürülebilir ve dönüştürülmüş elyafların kullanımı konusunda diğer üretici ülkelere göre önemli ölçüde yol almış durumda. Gerek organik pamuk üretimi gerekse dönüşüm tesislerinin yetenekleri ülkemizi rakiplere göre öne çıkartıyor. Türkiye'de pamuk üretiminin yüzde 12'si organik. Kalanı ise iyileştirilmiş pamuk. Dünyada organik pamuk üretimi ise sadece yüzde 1 civarında. Pamukta en çok geri dönüşüm tesisi Çin'den sonra Türkiye'de var."
"ÜRETİM İÇİNDEKİ PAYI İKİYE KATLANABİLİR"
Gelişim Tekstil yılda 8.5 milyon parça üretim yapıyor. Şirketin ürün gamında tshirt, sweatshirt, sweat pantolon, leggging gibi ürünler var. Gelişim Tekstil Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Vedat Yavuz, toplam üretim içinde geri dönüşümden elde edilen ürünlerin oranının şu anda yüzde 10 civarında olduğunu belirtiyor. Bu oranın müşterilerin talepleri doğrultusunda önümüzdeki dönemde ikiye katlanabileceğini vurgulayan Yavuz, sürdürülebilir üretim kapsamında pamuk ve polyester gibi geri dönüşümlü iplik ve kumaşları kullandıklarını ifade ediyor. Bu kumaşları ürettikleri her çeşit üründe kullandıklarını belirten Yavuz, sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Üretim yaptığımız firmaların bu ürünlere talebi fazlalaşacak. Müşterilerimizin farklı sürdürülebilir malzeme/kumaş araştırması talepleri var. Çevre dostu ürünlere olan tüketici talebi arttığı için markalar da günden güne çevre konusunda hassasiyetlerini artırıyor. Gelecekte sürdürülebilir ürünlerin tedarikinde sıkışma olacağı ve artan talep ile arzın dengesinin kısa zamanda oturamayacağı gözlemleniyor. Sürdürülebilir ürünler hem çevre konusunda doğanın kirlenmesinde döngüyü uzatıyor hem de kimyasal atığı azaltıyor. Özellikle pamukta ekilecek alan miktarını da azaltarak gıda tarımı için alan açılmasını sağlıyor. Türk hazır giyim sektörü sürdürülebilir üretim konusunda oldukça ileri durumda, her geçen gün sürdürülebilir hazır giyim konusunda çalışmalar, bu konuda hizmet veren kumaşçılar ve tedarikçiler artıyor."
"GERİ DÖNÜŞÜM TASARIM AŞAMASINDAN BAŞLAMALI"
Reyhan BENZEŞ / APS Tekstil Yönetim Kurulu Üyesi
Yılda 6 milyon adet dokuma, dış giyim üretiyor ve bunun yüzde 99'unu ihraç ediyoruz. Üretimimizin yüzde 70'i, geri dönüşümlü ürünler. İki yıl içinde bu oranı yüzde 95'e çıkarmayı hedefliyoruz. Üretim yaptığımız firmalar; Zara, Massimo Dutti, Marks & Spencer, Next, C&A, Max&Co. Kullandığımız kumaşlar recycled polyester, responsible wool ve organik pamuktan üretiliyor. Bu kumaşları kadın pantolonu, ceket, etek ve şortlarda kullanıyoruz. Müşterilerimizin, bizden geri dönüşümlü ürün talebi artıyor. 2025 yılında üretimlerinin tamamını bu ürünlerden oluşturmayı hedefleyen müşterilerimiz var. Bu ürünler doğal çevrenin korunmasını sağlarken doğal kaynakların kullanımını azaltıyor. Kaynak kullanımını daha ekonomik kılıyor. Çevre kirliliğini azaltıyor. Enerji verimliliğinin artmasına neden oluyor. Ayrıca ayrı bir sektör oluşturarak yeni bir iş fırsatı ortaya çıkartıyor. Aslında geri dönüşüm, ürünün tasarım aşamasından başlıyor. Tasarlanan ürünün doğa ile barışık, doğal kaynakların kullanımını minimuma indirecek şekilde olması önemli. Artık üret, kullan, at, tekrar üret döngüsünden çıkmamız gerekiyor. Bu dönemi hızlı üret, hızlı tüket yerine 3R ilkesiyle açıklayabiliriz. 'Recyle, reduce, reuse', yani dönüştür, azalt, tekrar kullan.
"ARTIK FARKINDALIK DEĞİL, BİR ZORUNLULUK"
Şafak KIPIK / Spring Near East Manufacturing Company CEO'su
İş birliği içinde olduğumuz marka ve müşterilere 2021'de 17.5 milyon adet ürün ürettik ve 10 farklı ülkeye ihraç ettik. Geçen yıl ürettiğimiz ürünlerin yaklaşık yüzde 2'sinde geri dönüştürülmüş ham madde kullanıldı. 2022 birinci çeyrekte ise bu oran yaklaşık yüzde 5'e ulaştı. Geri dönüştürülmüş ham madde ve malzemelerin izlenebilirliği ve döngüselliğini uluslararası geçerli standartlarla belgelemek, sektörümüz için çok önemlidir. Dolayısıyla Spring olarak kullandığımız tüm geri dönüştürülmüş malzemelerin 'Global Recycle Standard' (GRS) ve 'Recycled Claim Standard' (RCS) standartları kapsamında kullanılmasına ve işlem görmesine önem gösteriyoruz. Sürdürülebilirlik 20 yıl önce bir farkındalık olarak sektörümüze girmişti. Günümüzde ise zorunluluk haline gelerek Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Avrupa Yeşil Mutabakatı ile beraber ülkelerin mevzuat ve yönetmeliklerine girdi. Dünya Bankası verilerine göre, son 15 yılda hazır giyim üretimi yaklaşık iki katına çıktı. Ulusal Enerji Ajansı verilerine göre ise 2015'te tekstil ve hazır giyim üretimi esnasında oluşan karbon emisyonu miktarı, aynı yıl gerçekleşen tüm uluslararası uçuşlar ve gemi taşımacılığının toplam emisyonundan daha fazla olduğu tespit edildi. Bu ve benzeri etkilerle birlikte günümüz doğrusal tekstil ve hazır giyim üretim şeklinin büyük miktarlarda doğal kaynak kullandığı; enerji, kirlilik ve dolayısıyla doğa ve insan üzerinde olumsuz etkiler oluşturduğunun farkına varıldı. Türkiye'deki tekstil ve hazır giyim sektörünün de sürdürülebilir kalkınma konusunda oldukça istekli ve heyecanlı olduğunu söyleyebiliriz.
