PARA RÖPORTAJ/ ÖZBEY MEN Türkiye'nin Afrika ülkeleriyle siyasi ve ekonomik ilişkileri, büyük bir ivme kazandı. Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın birçok Afrika ülkesini ziyaret etmesinin elbette bunda büyük payı var. Son dönemde Sahra Altı pek çok ülkede Türkiye Büyükelçiliği açılırken, Türk Hava Yolları Afrika'daki çeşitli başkentlere direkt uçuşlar koydu.
Afrika ile ilişkilerin gelişmesinde bir başka etkili kuruluş da şüphesiz Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK). DEİK bünyesinde Afrika'daki pek çok ülkeyle karşılıklı İş Konseyi var. Bunlardan biri de Togo. Ancak Togo'yu diğer Afrika ülkelerinden ayıran, iş konseyinin başında bir kadının olması. 22 Şubat 2018'de kurulan DEİK / Türkiye-Togo İş Konseyi'nin Kurucu Başkanı olan Berna Akyıldız, üç dönemdir bu görevi yürütüyor. TGL Transtaş Global Lojistik'in Yönetim Kurulu Üyesi olan Akyıldız, Türkiye-Togo ilişkilerini geliştirmek için büyük çaba gösteriyor. Akyıldız ile Afrika'ya ihracatın artması açısından büyük önem taşıyan lojistik sektörünü ve Türkiye Togo ilişkilerinin geldiğini noktayı konuştuk…
-İş hayatını ne zaman, nasıl başladınız?
1984 yılında Ankara Gazi Üniversitesi'nde İşletme eğitimimi tamamladım ve aynı yıl TGL Transtaş Global Lojistik'te aktif çalışma hayatım başladı. TGL Transtaş, 1977 yılında babam Kamil Topaloğlu tarafından kurulmuş, 45 yıldır sektörün en köklü ve başarılı işlere imza atmış şirketlerindendir. 2. kuşak temsilcileri olarak kardeşlerim İsmail Topaloğlu, Ersel Topaloğlu ve ben, üniversite eğitimlerimizi tamamladıktan sonra şirkette aktif rol aldık. Bugün tüm dünya ülkelerinde iş yapabilen güçlü bir ağımız var. Mısır, Almanya, Dubai, Kosova, Katar, Suudi Arabistan ve Togo'da, TGL Transtaş ofislerimiz ile hizmet veriyoruz. Ofislerimizin olmadığı tüm ülkelerde ise bölgenin en güçlü şirketleriyle geçmişi uzun yıllara dayanan iş birliklerimiz var. İlk yıllarda karayolu filosu yönetmekle başlayan iş hayatımız, zaman içinde denizyolu konteyner ve bulk taşımalar, ağır ve geniş yükler, proje taşımaları, havayolu, demiryolu ve multimodal taşımalarla devam etti.
-Ne tür ürünler taşıyorsunuz?
TGL Transtaş, sektörde proje taşımacılığı konusunda ilkleri başlatan bir firma. Yurtiçi ve yurtdışında çok sayıda havalimanı, fabrika, köprü, baraj, altyapı ve üstyapı projelerinin taşımalarını gerçekleştirdi. Mısır Kahire Havalimanı, Ankara Havalimanı, Tiflis Batum Havalimanı, Osmangazi Köprüsü, Gana elektrik santrali, Katar İslam Müzesi bu projelerden sadece birkaçı. En büyük özelliğimiz, bir projenin tedarikten kurulumuna kadar A'dan Z'ye tüm lojistik süreçlerini büyük tecrübeye sahip ekibimiz ile her coğrafyada başarı ile tamamlamamız. Hız, tecrübe, fiyat, işe hakimiyet ve koordinasyon konularında müşterilerimize rakiplerimize nazaran büyük avantajlar sağlıyoruz. Konteyner taşımacılığı konusunda ciddi adetleri yönettiğimiz için kontratlı fiyatlarımız ve 7/24 hizmet anlayışımız ile özellikle çok zorlu pandemi dönemi boyunca bizimle çalışan firmalarımızın taşımalarını kesintisiz yapmalarını sağlamaktan memnuniyet duyuyoruz.
-Afrika ile ilişkileri geliştirme konusunda lojistik sektörünün önemi nedir?
Yalnızca lojistik açıdan değil, genel olarak baktığımızda Afrika halen son derece bakir bir coğrafya. Üretim ve sanayileşme yok. Altyapı ve üstyapı ihtiyaçları en üst düzeyde. Enerji, ulaşım ve araçlar yetersiz. Türkiye'nin Afrika dış ticaretindeki halihazırdaki payı yüzde 2 civarlarında. Oysa dünyanın gözü Afrika'da, Afrika'nın gönlü de Türkiye'de. Ürünlerimizin Avrupa ürünleri kadar kaliteli olduğu halde, çok daha uygun fiyatlı olduğunu Afrika'nın hemen her ülkesinde duyabilirsiniz. DEİK'in düzenlediği geniş katılımlı Türkiye-Afrika İş ve Ekonomi Forumları ve aynı zamanda da ülkeler özelinde düzenlenen İş Forumu, Yuvarlak Masa Toplantıları, ülkemizi ve iş insanlarımızı tanımalarına ve ticaretin daha hızlı başlamasına vesile oluyor. Genel olarak Türk iş insanları ve Türkiye ile daha çok çalışma istekleri var. Türkiye, coğrafi konumu ile lojistik açıdan eşsiz bir ülke. Üç yanı denizlerle çevrili, dört saatlik kısa uçuş mesafesi ile 67 ülkeye ve 1.6 milyar insana ulaşan bir pazarın tam ortasındayız. Salgın sonrası dünya ticaretindeki gelişmeler ve hızlı bir şekilde artan navlunlar nedeni ile lojistik dünya ticaretini belirleyen çok önemli bir faktör oldu. Rusya-Ukrayna savaşı ile daha çok önem kazanan ve doğu ile batıyı birleştiren Orta Koridor'un Türkiye'den geçmesi ile Türkiye, lojistik üs olma potansiyeli giderek artan bir ülke haline geldi. Türk lojistik sektörünün bu büyük bilgi birikimini Afrika'ya taşıması ve Türkiye'nin tüm dünyada sektörel gücünü arttırması açısından Afrika'da limanlar, tersaneler, depolar, karayolu filoları ve havayolu şirketleri ile etkin olmasının Afrika ve Türkiye için büyük bir avantaj olduğunu düşünüyorum. Ekim ayında Avustralya'nın Perth şehrinde CiLT konferansında Türkiye'nin lojistik merkez olma potansiyelini anlatacağım.
-Afrika'da ne gibi faaliyetleriniz var?
Afrika ile yoğun çalışmamız 2005 yılında Kahire Havalimanı lojistiği ile gelişti ve bu amaçla Mısır'da açılan Kahire ve İskenderiye ofislerimiz 17 yıldır Türk ihracatçılarına hizmet veriyor. Taşımanın yanı sıra gümrükleme lisansına sahip TGL Transtaş ofisimiz; kapıdan kapıya taşıma, gümrükleme, depolama ve dağıtım hizmetleri veriyor. Konteyner ve proje taşımalarının yanı sıra Afrika'da iş birlikleri güven üzerinden ilerlediği için Togo'ya yoğun talep sebebiyle ihracat da yapıyoruz. Togo'da yeni bir şirket kurduk. Togo'da yapılan yatırımların lojistik süreçlerini ve taşımalarını yapıyoruz. TGL Transtaş olarak Afrika'da hem konteyner taşımaları hem de kapı teslim proje taşımaları ve enerji lojistiği yapıyoruz. Taşıdığımız dev ürünleri nihai noktalara ulaştırmak için yollar, köprüler yapıyor, yollarda taşımaya engel yapıları düzenliyor, güvenlik sorunu olan ülkelerde özel izinler ve ekipler ile organizasyonlar yapıyoruz.
-Türkiye-Togo ekonomik ilişkileri ne düzeyde? İhracatımız ve ithalatımız ne kadar?
DEİK/Türkiye-Togo İş Konseyi kurulduğunda uzunca süre iki ülke arasındaki yegâne köprü görevini üstlenmek durumunda kaldım. Çünkü iki ülke arasında bir ticari iletişim kanalı yoktu. Türkiye'nin Togo'da, Togo'nun da Türkiye'de büyükelçilikleri ve ticaret ataşelikleri yoktu. Togo, Benin ülkesine akredite idi. Uzunca bir süre Togo'dan gelen her ziyaretçiyi ülkem adına şahsen ağırladım ve onların Türkiye ile iş yapmalarını sağlamak üzere tarafları gönüllü olarak bir araya getirdim. Togo ve Türkiye tarafından gelen küçük-büyük her soru ve talep için çözümler üretmeye gayret ettim. Halen aynı alışkanlık ile Togo tarafı sürekli taleplerini iletiyor. Lome'ye gittiğimde kendi ülkemde gibi büyük bir değer ve dostluk görüyorum. Bir süredir en büyük istekleri, Türk Hava Yolları'nın Lome'ye direkt uçuş başlatması. Bu gerçekten çok önemli; çünkü direkt uçuşlar karşılıklı ticaretin artmasını çok olumlu yönde etkiliyor. T.C. Lome Büyükelçiliğimiz 2021 yılının Haziran ayında faaliyete geçti. Dışişleri Bakanımız Sayın Mevlut Çavuşoğlu'nun salgının durulduğu bir dönemde ilk Afrika ziyaretinin Togo olması, ikili ilişkilerimize müthiş bir ivme kazandırdı. Ardından 2021 Ekim ayında Sayın Cumhurbaşkanımızın Togo ziyareti iki ülke ilişkilerini en iyi düzeye taşındı. Togo ile ticaret hacmimiz 20 milyon dolardan 160 milyon dolara yükseldi. Bu rakamlar iyiye gidişi gösteriyor; ancak yeterli değil. Modern Lome Limanı sayesinde denize kıyısı olmayan ülkelere de hitap eden Togo ile ticaretimiz bu rakamların çok üstüne çıkabilecek potansiyelde ve bundan sonra sürekli artmasını umuyoruz.
-Bu ülkeye ne satıyoruz? Başka neler satabiliriz?
Her türlü inşaat malzemeleri, prefabrik yapılar, iş makineleri, mekanik cihaz ve aletler, mobilya, demir ve çelik, demir ve çelikten eşyalar ihraç ediyoruz. Togo da bize pamuk, pamuk ipliği, yağlı tohumlar, somon, gemiler ve suda yüzen taşıt araçlar, bakır ve bakırdan yapılan eşyalar ihraç ediyor.
-Togo'da Türk girişimciler için ne gibi iş fırsatları var?
Togo, 8.7 milyon nüfuslu küçük bir ülke; ancak hitap edebileceği büyük bir nüfus mevcut. Hem istikrarlı hem güvenli hem de yatırım planlarını uygulamaya koymuş bir ülke. Her Afrika ülkesinde olduğu gibi finansal kaynak bulan şirketlerin kolayca iş yapmaları mümkün. Hizmet, gıda, inşaat, alt yapı, üst yapı, enerji, sağlık konularında her ölçekteki şirketin kolaylıkla iş alabileceği bir ülke. Elbette iş alabilmek için ziyaretler çok önemli; hatta bir süreyi orada geçirmeleri işleri çok kolaylaştırır. Lome Büyükelçiliğimizden gereken tüm desteği kolayca almaları mümkün. Diğer güzel haber ise bugünlerde Togo Ankara Büyükelçiliği de açılıyor. Togo, diğer Afrika ülkelerine göre daha güvenli ve istikrarlı bir ülke. Ülkenin gelişimi ve modernleşmesi için hazır yatırım planları var ve süratle uyguluyorlar. Kısa aralıklarla gidildiğinde dahi gelişimi görmek mümkün. Bir diğer fark ise Lome limanı ve 300 milyon nüfusa hitap edebilecek kapasitesi. Togo halkı, birçok Afrika ülkesine oranla daha eğitimli. Ayrıca daha dinamik ve dünyaya daha açık olduklarını düşünüyorum.
Togo'da Türk firmaları var mı, ne iş yapıyorlar?
Bu konu çok yeni. Hizmet, enerji, gıda, inşaat ve prefabrik yapı şirketleri gelmeye başladı. Togo'da şirket kurmak çok kolay ve hızlı. Togo'nun dev yatırım projesi olan PIA bölgesine çok sayıda Türk üretici ve yatırımcıyı çekmek istiyorlar. DEİK/Türkiye-Togo İş Konseyi olarak, 29 Eylül'de iki ülke tarafının ve Togo Yatırım Bakanı, Lome Büyükelçimiz ve iş insanlarının katılacağı interaktif bir toplantı ile tarafları buluşturacağız. İlerleyen zamanda PIA'nın tanıtımı ve Togo'da iş yapmak konusunda bilgilendirme toplantıları yapacağız.
SEKTÖRÜ ULUSLARARASI DÜZEYDE TEMSİL EDİYOR
Berna Akyıldız, Türk lojistik sektörünü uluslararası alanda da temsil eden bir iş insanı. İngiltere merkezli, 1919'da kurulan CiLT-Chartered Institute of Logistics and Transport'un kadın kanadı olan WiLAT-Women in Logistics and Transport'un Türkiye Kurucu Başkanı. WiLAT Türkiye olarak taşımacılık sektöründe yüzde 9.1 olan kadın istihdamını artırmak üzere üniversiteler, bireysel ve kurumsal üyelerle ortak projeler yürütüyor. WiLAT Türkiye, aynı zamanda sektörü direkt olarak ilgilendiren yeşil dönüşüm ve sürdürülebilirlik konularında da projeler üretiyor. Akyıldız, aynı zamanda WiLAT Orta Doğu'dan sorumlu Global Başkan Yardımcısı, IBF International Business Forum Kurucu Üyesi, KAGİDER Yüksek İstişare Kurulu Üyesi, UTIKAD eski Yönetim Kurulu Üyesi, Gümrük ve Antrepo Çalışma Grubu Başkanı, Transit Hub Türkiye Odak Grubu Başkanı, T.C. Ticaret Bakanlığı'nda UTİKAD'ı temsilen Ticareti Kolaylaştırma Komitesi Eş Başkanı, Türk Fransız Ticaret Odası ve TBA (Türk Katar İş Adamları Derneği) üyesi.
