PARA İK/ ÜRÜN DİRİER İşin işinde yetişmiş, teknik aksaklığı hemen çözebilen, teknolojiyi beyaz yakalılar kadar aktif kullanmasa da mavi yakalılardan daha iyi düzeyde iş yapabilen çalışanlara talep giderek artıyor. Özellikle teknik bilgiye dayalı mühendislik, bilgi teknolojileri, tasarım ve üretim gibi alanlarda uzmanlığa sahip nitelikli ve deneyimli gri yakalı çalışanı çekmek ve elde tutmak için ise şirketler, rekabetçi maaşlar sunuyor.
Son yıllarda çokça duyduğumuz gri yakalılar, işletmelerin sıklıkla emek yoğun, üretim hattında veya teknik destek bölümlerinde çalışan mavi yakalılar arasından yetişmiş, zaman içinde deneyim kazanmış ve ekip şefi, ustabaşı veya vardiya şefi olarak unvan alan, eş zamanlı olarak da mesleki eğitimlerini sürdürüp, sıklıkla da sertifika ya da diplomalar ile taçlandıran çalışanlar. Zaman içinde çalıştıkları alanla ilgili olarak belirli bir eğitim almış olmalarının yanı sıra meslek liselerinden mezun olarak emek yoğun görevler üstlenerek, iş hayatına atılmış çalışanlar da gri yakalı olarak tanımlanıyor.
Usta maaşlarının son yıllarda genel müdür maşı seviyesine ulaştığı hatta bazı ustalıklarda o seviyeyi de aştığı göz önünde bulundurulacak olursa gri yakalının tam anlamıyla yükselen değer olduğunu söyleyebiliriz. Mavi yakalı ve ara kademe pozisyonlarda dijital istihdam platformu eleman.net'in kısa bir süre önce yaptığı araştırmaya göre; farklı sektörlerde kaynakçı, seramik ustası, forklift operatörü gibi çeşitli meslek dallarında 150 bin TL'ye varan rakamlarda usta aranıyor.
Emek yoğun sektörlerde mavi yakalının becerilerine sahip olan ancak yetkinlikleriyle beyaz yakalının sorumluluklarını da üstlenebilen insan gücünü son yıllarda gri yakalı olarak tanımlanıyor. Sektörel açıdan tüm sektörlerde gri yakalı çalışanlar mevcut. Ofis ortamında beyaz yakalının aldığı sorumlulukları alabilen ve sahada mavi yakalının sahip olduğu nitelikleri de karşılayan bu segment, tüm sektörler için kilit roller üstleniyor. Özellikle üretim, sağlık, lojistik, ulaşım, tarım gibi sektörlerde katma değer yaratıyorlar.
İstihdamda dengelerin değiştiği son birkaç yılda öne çıkan gri yakalılar, nitelikli eleman ihtiyacının her geçen gün artmasıyla uzmanlaşmaya olan talebe cevap verebildikleri için bu kadar kıymetli olmaya başladı. Üretim ekonomisinin gücüyle özellikle sanayi, enerji, inşaat, lojistik ve tarım gibi sektörlerde kendini göstermeye başlayan gri yakalılar, uzmanlara göre 2024 yılında çalışma hayatının yeni yıldızı olarak kazançlarıyla fark yaratacaklar.
GRİLİĞİN NEDENİ NİTELİKLİ İŞ GÜCÜ
Artık üretme konusunda fayda ortaya koyan insanların değer kazandığını belirten Yenibiriş Yönetici Ortağı Uğur Karaboğa, pozisyondan çok tecrübesi ve bilgisiyle üretime katkı sağlayan ve aynı zamanda icraata geçiren profesyonel emekçilere gri yakalılar dendiğini ve yarattıkları değerin farkındalığının arttığını vurguluyor.
İş dünyasının günümüzde nitelikli iş gücü ile ilgili çok reel bir beklenti içinde olduğunu anımsatan Karaboğa, "Bugün özellikle pandemi süreci ve sonrasında global çapta önemli bir tedarik zinciri krizi yaşandı. Üretim hatlarında yaşanan ciddi problemler, ister istemez insanların yaka renklerinden ziyade; üretimde, lojistikte, erişimde kim faydalı ise onun ön plana çıktığı bir dönemi ortaya çıkardı. Biz de buna nitelikli iş gücü demeye başladık. Aslında bu, çalışma hayatındaki griliğin en önemli sebeplerinden birini oluşturuyor" diyor.
BİLGİ ÜRETEN VE İCRACI PROFESYONEL EMEKÇİLER
Günümüzde artık bazı meslek gruplarını beyaz ya da mavi yaka olarak sınıflandırmanın mümkün olmadığını açıklayan Karaboğa, "Bugüne kadar bazı meslek grupları vardı ki; biz bunları ne mavi ne de beyaz yaka olarak tanımlayabiliyorduk. Bu kişiler üretim hattında çok faydalı insanlar. Özellikle endüstri meslek liseleri ve ön lisans mezunu olan teknik elemanlar ya da yıllar içinde teknik olarak tecrübe sahibi olan bu çalışanlar için artık bir tabir kullanma, yeni bir renklendirme ihtiyacı oluşmaya başladı. Buna da gri alandan esinlenerek gri yaka adını vermeye başladık" diye konuşuyor.
Gri yakalının bilgiyi üreten ve aynı zamanda icraata geçiren profesyonel emekçilere verilen yeni bir isim olduğunun altını çizen Karaboğa, "Eskiden beyaz yakalı dediğimizde ofislerde, plazalarda çalışan, beyaz gömleğini giyen insan grubunu, eski Türk filmlerinde de çok rastladığımız fabrikalarda, tarlalarda asgari ücretle çalışanlar grubuna da mavi yakalı derdik. Gri yakalıdan kastımız ise bir pozisyonlamadan çok üretim hattında kritik görevlerde yer alan kişiler. Belirli bir alanda 'alaylı' olarak tabir edebileceğimiz, uzun yıllar mesleğinde tecrübe sahibi olan teknik personel de gri yakalı olarak ifade edilebilir. Buna kule vinç operatörü de fabrikada teknik resim yapan kişi de veya elektrik teknisyeni, şantiye operatörleri de dahil" açıklamasında bulunuyor.
TARIMDA BİLE RENK GRİYE DÖNÜYOR
2023 yılında özellikle beyaz yaka ve mavi yaka arasındaki ücretlerde daralmayı konuştuklarını kaydeden Karaboğa, şunları aktarıyor:
"Çünkü artık yaka renginin bir önemi kalmamaya başlamıştı. Orada emek yoğun işlerde kas gücü de olsa, çıktı üretme konusunda fayda ortaya koyan insanların daha da değer kazandığı bir noktaya gelmiştik. Artık buna bir anlam kazandırmaya başladık. O yüzden gri yaka ismini rahatlıkla telaffuz edebiliyoruz. Önümüzdeki dönemlerde bu renkteki yaka kavramını daha da fazla kullanacağımızı düşünüyoruz. Nitelikleri yüksek bu çalışanların bazen teknolojinin önemli alanlarında çalışan bilgi teknolojileri uzmanları kadar maaş aldıklarını da göreceğiz."
GRİLER GENEL OLARAK ORTA YAŞLARDA
Egon Zehnder Kıdemli Ortağı Murat Yeşildere ise gri yakalılara; uluslararası iş piyasasında pilotlar, itfaiyeciler, zanaatkarlar (muslukçu, elektrikçi, marangoz, teknisyen, vs.), aşçılar ve hukuk destek elemanlarının da dahil olduğunu belirtiyor. Yeşildere, "Gri yaka çalışanların tecrübe ve donanımlarının yanında, eğitimleriyle birçok sektörde kıymetli olduklarını düşünüyorum. Giderek teknolojinin iş hayatına daha fazla girmesi, kendisini geliştirip, eğitebilen ve teknolojiyi alanında kullanan çalışanlara olan talebi de artırıyor. Diğer taraftan, teknolojik ilerleme ve onun tetiklediği otomasyon, verimlilik inisiyatifleri, hemen her sektörde mavi yaka çalışan ihtiyacını azaltırken, kendini geliştirip, gri yaka statüsüne geçirebilen çalışanların kariyerleri devam edebiliyor" diyor.
Tecrübe, donanım ve eğitim kazandıktan sonra mavi yakadan gri yakaya geçiş düşünüldüğünde, genel olarak orta yaşlarda daha fazla gri yaka çalışan olduğunun altını çizen Yeşildere'ye göre, son yıllarda üniversite mezuniyeti ve diploma elde etmeyle ilgili arzunun yavaş yavaş da olsa mesleki eğitime doğru kayması, gri yaka işlerin her yaş grubunda temsilini yaygınlaştırıyor. Yüksek okullardan ve meslek liselerinden mezun olarak iş hayatına erken atılan gençler istihdam piyasasının ihtiyaç duyduğu mesleki uzmanlıkları ile talep görürken, erken sorumluluklar da alabiliyorlar. Böylece mesleki eğitimli, nitelikli çalışanların çoğalması ile gri yakalıların yaş ortalamasının da zamanla düşeceğini düşünen Yeşildere, sözlerini şöyle tamamlıyor:
"Giderek verimlilik odaklı çalışan özellikle üretim sektörlerinde Türkiye için uzman mesleki eğitimden geçmiş ve tecrübeli gri yaka çalışanlara yönelik talep de artmaya devam ediyor. Teknoloji ve kullanımına vakıf gri yakalar, iş hayatının her alanında talep görürken, finansal olarak da daha büyük değer yaratıyorlar. Diğer yandan, örneğin üretim sektöründe, otomotiv alanında makine operatörleri, montajcılar, kaynakçılar gibi çalışanlara yönelik talep devam ederken, kendilerini eğitebilenlerin katkıları da artacaktır. Mesleki eğitim almış çalışanların sayısı artsa da talebe cevap verecek seviyelere henüz ulaşmadığından, işverenler birçok alanda gri yakalı çalışan bulmakta zorluk yaşıyorlar; bulanlar ise çalışanlarını elinde tutmak için ortalamanın üzerinde maaş ve yan haklar sunmak zorunda kalabiliyorlar."
AYDA 150 BİN LİRA KAZANABİLİYORLAR
Mesleğini teknik meslek lisesinden veya ön lisans derecesi okullardan edinmiş ya da alaylı olarak meslekte ustalaşmış çalışanların gri yaka olarak ifade edildiğini belirten eleman.net CEO'su Levent Dicle, "Gri yakalı çalışanların meslekleri hem mavi yaka hem de beyaz yaka meslekleri içeriyor. Gri yakalılar aslında beyaz yakalı ve mavi yakalı işçiler arasındaki bir grup. Gri yakaya örnek olarak ekip şefi, ustabaşı, vardiya şefi gibi meslekleri gösterebiliriz. Günümüz şartlarında nitelikli eleman bulmak zor. Nitelikli bir usta 60 bin ile 150 bin lira arası kazanç elde edebiliyor. O sebeple çok rahatlıkla söyleyebilirim ki, inşaat sektörü için gri yakalılar kıymetli. Bilişim sektöründeki gri yakalılar da buna dahil. Yazılım ve bilişim alanında gri yaka grubundaki çalışanlar, yüksek ücretlerle işe başlıyor. Birçok şirket, nitelikli ara elemanını kaptırmamak için yüzde 100 hatta yüzde 200 zam yapmayı planlıyor" diyor.
Gri yaka grubunda çok sayıda genç olduğunun da altını çizen Dicle, "Eleman.net verilerine baktığımızda teknisyenlerin, bakım çalışanlarının, üretim sektöründeki ustaların yüzde 36'sı 25-35 yaş aralığında. Genç gri yakalılar; genellikle üniversite veya meslek yüksekokulu mezunu olup üretim, bakım, teknik destek, kalite kontrol, satış ve pazarlama gibi alanlarda çalışıyorlar. Yeni teknolojilere ve uygulamalara hızlı bir şekilde uyum sağlama kabiliyetleri sayesinde gençler daha avantajlı durumda. Genç gri yakalılar, işletmelerin büyümesi ve gelişmesi için önemli bir potansiyele sahip" diye konuşuyor. Dicle'nin verdiği bilgilere göre, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de gri yakalıya olan ihtiyaç giderek artıyor. Avrupa ülkeleri artık bu alandaki ihtiyaçlarını diğer ülkelerden temin etmeye başladı. Gençleri daha öğrencilik çağlarında yakalayıp cazip tekliflerle ülkelerine davet ediyorlar. Ülkelerin üretim ve rekabet gücü, gri yakalılara bağlı. Ülkemizde inşaat, üretim, bilişim sektörlerinin üretim ve rekabet gücünü koruması için mesleğinde uzman, gri yaka çalışanlara ihtiyacı var. Geçen yıl istihdamda gri yakalıların maaşının, beyaz yaka yöneticilerine yaklaştığına da dikkat çeken Dicle, "Maaşlar arasındaki makas gitgide kapanıyor. Özellikle giriş seviyesindeki pozisyonlarda bu daha belirgin durumda. 2024 yılında da bu trendin sürmesini bekliyoruz" diyor.
UNUTULMUŞ İŞ GÜCÜ
Gri yakalının beyaz veya mavi yakalı olarak tanımlanamayacağına dikkat çeken Yönetim danışmanı Canan Duman, "Bu işçiler genellikle hem ofis ortamlarını hem de el emeğini içeren pozisyonlarda bulunurlar. Gri yaka, hem mavi hem de beyaz yakalıların bazı unsurlarını bünyesinde barındıran ve genellikle gelir getirme kabiliyeti açısından iki kategori arasında yer alan meslekleri ifade etmek için kullanılır. Geleneksel basmakalıp beyaz ve mavi yakalı işler arasındaki demografik özellikler ve duygular karşılaştırıldığında, gri yakalı endüstriler unutulmuş iş gücü olarak ortaya çıkmış durumda" diyor. Gri yakalıların, özellikle 40 yaşından sonra kariyer hedeflerini yeniden tanımlamak isteyenlerden ve emekli olduktan sonra bile çalışanlardan oluştuğunu ifade eden Duman, "Gri yakalı çalışanlara örnek olarak BT, sağlık hizmetleri ve üretim gibi alanlardaki teknoloji çalışanları, eğitim profesyonelleri ve hizmet sektörü çalışanları, teknisyenler ve destek personeli verilebilir. Otomasyon ve daha fazla teknoloji günlük hayatımızın daha da büyük bir parçası haline geldikçe şirketler, işlerini daha verimli hale getirmek için aynı özellikleri işletmelerine eklemeye daha fazla bel bağladılar. Otomasyon ve teknoloji bazı işleri geçersiz kılacak ama aynı zamanda daha fazla gri yakalı iş yarattı ve yaratmaya da devam edecek" açıklamasını yapıyor.
Bir zamanlar mavi yakalı olarak kabul edilen işlerin artık teknoloji unsurlarını içerdiğine de dikkat çeken Duman'a göre, bu durum çalışanların daha önce hiç yapmak zorunda olmadıkları rollerde şirket yazılım programlarını, tabletlerini ve diğer elektronik araçlarını kullanmayı öğrenmeye istekli olmaları gerektiği anlamına geliyor. Ayrıca daha fazla 'Baby Boomers' kuşağının emekli olması ve daha genç işçilerin iş gücüne katılmasıyla artacak olan giriş seviyesi pozisyonlara yönelik daha yüksek bir beklenti var. Genel olarak bakıldığında gri yakalı çalışanların önümüzdeki yıllarda imalat da dahil olmak üzere birçok sektörde hayati bir rol oynamaya devam etmesi muhtemel. Ancak iş piyasasında rekabetçi ve güncel kalabilmek için değişen teknolojilere ve endüstri trendlerine uyum sağlamaları gerekebilir.
MAAŞ BAKIMINDAN BEYAZA RAKİP
Modern iş gücünün, geleneksel istihdam tanımlarını geliştirdiğine işaret eden Duman, şunları paylaşıyor:
"40 yaşın üzerindeki kişiler için gri yakalı çalışmanın ortaya çıkışı, yeni bir kariyer perspektifi ve finansal özgürlüğe giden potansiyel bir yol olarak sunuluyor. Gri yakada beceri ve bilgi karışımını yansıtan rekabetçi maaş imkânı söz konusudur. Örneğin, havayolu pilotları, itfaiyeciler ve avukat yardımcıları hem tatmin edici hem de mali açıdan ödüllendirici olabilecek en iyi gri yakalı işlerden bazılarıdır. Birçok gri yakalı pozisyon, kapsamlı bir resmi eğitim gerektirmeden geleneksel beyaz yakalı işlerle rekabet edebilecek maaşlar sunar. Sağlık sigortası ve emeklilik planları gibi faydalarla birleştiğinde bu pozisyonlar mali açıdan kazançlı olabilir. Mali açıdan gri çalışanların yaklaşık yarısı kendilerini orta sınıf olarak tanımlar. Uzun süredir mavi yakalı çalışmalarıyla tanınan şirketlerin kendilerini gri yakalı çalışanlara daha bağımlı bulacağını belirtmek isterim."
2024'TE ÇALIŞMA HAYATININ GÜNDEMİNDE
Remed Assistance İnsan Kaynakları Müdürü Ezgi Eker'e göre, gri yakalı çalışanlar hem mavi hem de beyaz yakalı unsurların bir kısmını barındırıyor. Üretim hattında yaptığı işin tüm teknik özelliklerini bilen, birlikte çalıştığı veya yönettiği insanları bire bir tanıyan, zaman içinde kazandığı deneyimlerle oluşabilecek her türlü hatayı öngörebilen, makinelerin arıza durumunda hızlı müdahale edebilen ve hataları herkesten önce fark eden, böyle bir durumda ne yapacağını bilen bu kişiler, orta yaş sınırına gelmiş emek yoğun çalışanlardır. Gri yakalının üretim sektöründe kritik kıymette olduğuna değinen Eker, şunları belirtiyor:
"Mavi yakalılardan yüksek, beyaz yakalılardan düşük niteliklere sahip olan, mavi ve beyaz yaka arasındaki iletişimi sağlayan, işin içinde yetişmiş, teknoloji kullanımı konusunda beyaz yakalılar kadar aktif olmayan fakat mavi yakalılardan daha iyi düzeyde iş yapabilen şef, ustabaşı, vardiya amiri, posta başı gibi unvanlara sahip çalışan grubudur. Belirli bir beceri kazanma süresi olduğundan dolayı mavi yaka üzerindeki etkisi bakımından belirli bir yaşa gelmiş kişilerden oluştuğunu görüyoruz. Son zamanlarda baktığımızda iş kollarında emek yoğun işlerde nitelikli eleman ihtiyacının olduğunu görüyoruz. AVİTA markamızla hizmet sektöründe iş birliği yaptığımız çeşitli firmalarda, çıktı üretme konusunda etkili olan meslek gruplarının daha fazla değer kazandığı bir eğilim gözlemlemeye başladık. Özellikle pandemi dönemi ve sonrasında buna tanık olduk."
Gri yaka terimini önümüzdeki günlerde daha sık kullanacağımızın altını çizen Eker, sözlerini şöyle tamamlıyor:
"Şirketlerin bu konudaki ihtiyaçlarının fazlalaşması, uzmanlaşmaya olan talebi de beraberinde getirdi. Ülkemizde üretim ekonomisinin gelişmesiyle özellikle enerji, sanayi, lojistik, inşaat ve tarım gibi sektörlerde adından söz ettiren gri yakalılar, 2024 yılında çalışma hayatının gündemi olacak ve maaş oranlarıyla da fark yaratacaktır."
Burcu EROL / 100sClub Kurucu Ortağı
"En az bir mühendis kadar donanımlılar"
Ülkemizde özellikle gri yakalılar, mühendislik ya da benzeri yüksek teknik eğitimleri almamış olsalar da en az mühendisler kadar konuya hakim ve donanımlıdırlar. Gri yakalı işçilerin değeri, genellikle teknik bilgi ve becerilerine dayanır. Bu nedenle teknik bilgi ve becerilere dayanan sektörlerde gri yakalı çalışanlar daha kıymetli olabilir. Örneğin; otomotiv, havacılık, enerji, bilgi teknolojileri, inşaat ve benzeri sektörlerde, gri yakalı profesyonellerin uzmanlığı büyük bir öneme sahiptir. Bu kişiler, genellikle karmaşık sorunları çözmek, teknik projeleri yönetmek ve özel uzmanlık alanlarında bilgi sağlamak gibi görevleri üstlenirler. Bu sektörlerde, gri yakalı çalışanlar genellikle önemli ve değerli bir rol oynayabilir. Gri yaka terimi, genellikle yaşla değil, çalışanın sahip olduğu teknik bilgi, uzmanlık ve becerilerle ilişkilidir. Bu nedenle gri yaka çalışanlar her yaştan profesyoneli içerebilir. Gri yaka çalışanlara olan talep ve dolayısıyla maaşlar, genellikle belirli sektörlere, uzmanlık alanlarına ve talep gören becerilere bağlı olarak değişir. Özellikle inşaat ve üretim sektöründe usta diye tabir ettiğimiz kişiler artık gri yaka statüsünde ve yüksek maaşlar ile çalışmaktadır. Teknik bilgiye dayalı sektörlerde, mühendislik, bilgi teknolojileri, tasarım, üretim gibi alanlarda uzmanlık sağlayan gri yakalı profesyonellere olan talep artıyor. Bu sektörlerdeki şirketler, nitelikli ve deneyimli gri yaka çalışanlarını çekmek ve elde tutmak için rekabetçi maaşlar sunabilirler.
Feyza NARLI / ManpowerGroup Türkiye CEO'su
"Gri yakada yetenek açığı giderek artıyor"
Gri yaka pozisyonlar açısından önemli kriter, yaştan çok yeteneklerin doğru kombinasyonda olmasıdır. Teknik açıdan gerekli yetkinliklere sahip, sahada çalışma becerilerini gösteren ve aynı zamanda zihinsel iş yükünü de karşılayabilen tüm çalışanlar, bu pozisyonlarda yer alabilir. 2024 yılı Yetenek Açığı Araştırmamız sırasında dünya genelinde kurumların yetenek açığı ile başa çıkma konusunda farklı yaş gruplarını ve yeni yetenek havuzlarını değerlendirdiklerini gördük. Bu açıdan baktığımızda çalışan gruplarını değerlendirirken yetkinlik ve becerilerin yaştan daha önemli bir kriter olarak değerlendirildiğini biliyoruz. 2024 yılında Türkiye'de yetenek açığı beklentilerinin geçtiğimiz yıla kıyasla 4 puan artış yaşaması bekleniyor. Bu durumda, doğru yeteneklerin ve özellikle yetenek kombinasyonlarının yakalanamadığı değerlendirmesini yapabiliriz. Dolayısıyla gri yaka pozisyonlardan beklentilerimizi de düşündüğümüzde bu grup çalışanlara ihtiyacın artışını da öngörmemiz mümkün. 2024 yılında sektörel açıdan yetenek açığı beklentilerini incelediğimizde, işverenler yüzde 79 oranıyla en çok taşımacılık, lojistik ve otomotiv, tüketim malları ve hizmetleri, sağlık ve yaşam bilimleri sektörlerinde aradıkları yetenekleri bulmakta zorluk yaşamayı bekliyor. Bu sektörlerde, belirttiğimiz gibi gri yaka pozisyonların kıymetli olduğunu biliyoruz.
Ebru Taşcı FİRUZBAY / Türkiye İnsan Yönetimi Derneği (PERYÖN) Yönetim Kurulu Başkanı
"Her geçen gün daha çok önem kazanıyorlar"
Beyaz yakalı ve mavi yakalılardan farklı olarak gri yakalılar, bilgiyi üretiyor ve icraata geçiriyorlar. Dünya İnsan Yönetimi Dernekleri Federasyonu (WFPMA) ve Boston Consulting Group (BCG) iş birliği ile gerçekleştirilen, PERYÖN üyelerinin de görüşleri ile katkıda bulunduğumuz ve çok yakında Türkiye özelindeki verileri kamuoyuyla paylaşacağımız İnsan Avantajı Yaratmak 2023 araştırmasına göre, şirketlerin 'İşinizi yaparken en çok zorlandığınız üç alan nedir?' sorusuna yüzde 72 ile en çok verdikleri yanıt 'yetenek açığı'. Yani yetenek açığı, dünya genelinde 6 bin 900 katılımcının dahil olduğu bu araştırmanın da söylediği gibi, globalde çalışma hayatının bir numaralı karşılaştığı zorluk. Emek yoğun işlerde nitelikli ve yetişmiş çalışan gereksinimi, her geçen gün artıyor. Dolayısıyla bilgi ve tecrübeye sahip olmanın yanı sıra, bilgiyi icraata da dökebilen, örneğin üretim hatlarında, sahada ve operasyonel çalışmalarda kritik roller üstlenen, belirli bir alanda uzmanlaşmış gri yakalı çalışanlar, her geçen gün daha çok önem kazanıyor. Önümüzdeki yıllarda gri yakalı çalışanlara duyulan ihtiyacın daha da artacağını öngörüyoruz. Gri yaka ve beyaz yakada giriş seviyesindeki pozisyonlarda maaş makasının giderek kapanmış olması da bunun göstergelerinden biri.
Gizem YASA / Bonded Kurucu Ortağı
"Kimse yapmak istemiyorsa işin ücreti artar"
Temelinde maaş, özellikle Türkiye gibi piyasa ekonomilerinde, istihdam piyasasında arz ve talebi dengeleyen unsur olarak görülmelidir. Bir işe veya pozisyona talep çok artarsa fakat kimse o işi yapmak istemiyorsa doğal olarak o işin ücreti artar. Buna en güzel örnek günümüzde bulaşıkçıklık veya temizlik. Kimse bu işleri yapmak istemediği için bir bulaşıkçının maaşı pek çok beyaz yaka çalışanla aynı. Diğer yandan pek çok üniversite mezunu genç kurumsal firmaya kapak atıp kariyer yapmak istediği için beyaz yaka maaşlar neredeyse asgari maaş seviyesine yaklaştı.
Bu Türkiye'ye özgün bir olgu da değil. Global olarak sıkıcı olarak görülen, eğitim gerektirmeyen fakat kolayca yapay zeka veya robotlarla otomatize edilemeyen işlere (bulaşıkçı, temizlikçi, ütücü, manikürcü vb) talep düşük fakat arz yüksek. Bu yüzden bu tarz gri yaka işlerin ücretleri ciddi anlamda artmış durumda. Diğer yandan son 10 yılda mavi yakadaki pek çok meslek robotlar tarafından otomotize edilirken, beyaz yakadaki pek çok iş önümüzdeki 10 yıl içinde yapay zeka tarafından otomatize edilecek. Bu durumda önümüzdeki 10 yılda gri yaka işlerin ekonominin bel kemiğini oluşturacağını söylemek mümkün olabilir.
Ara eleman ücretleri 150 bin liraya çıktı
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), ekonomi çevreleri ve sektör tarafından ilgiyle takip edilen İnşaat Sektörü Analizi Raporu'nun Ocak 2024 sayısını yayımladı. İnşaat Sektörü Analizi Raporu'nda, "Sektörün ara eleman sorunu iyice derinleşmiştir. İnşaatlarda istihdam edilmek üzere demirci, kalıpçı, iş makinesi operatörü gibi orta kademe eleman bulmakta zorluk yaşayan sektörde, ücretler yıl sonunda aylık 150 bin TL seviyelerine kadar çıkmıştır. Mevcut sistemde tamamı üniversiteye yönlendirilen gençlerin meslek ve sanat okullarına yönlendirilmesi, kısa vadede olmasa bile hem sektörün ihtiyaç duyduğu nitelik ve nicelikte elemana kavuşması hem de ülkemizdeki işsizlik sorununun çözümüne katkı sağlaması bakımından önemlidir" ifadelerine yer verildi.
