ÜRÜN DİRİER/ Son dönemde restoranlarda tüketilen gıda kaynaklı zehirlenme vakalarının artması tedarikçileri harekete geçirdi. Ev Dışı Tüketim Tedarikçileri Derneği (ETÜDER), Güvenilir Tedarikçi Projesi ile gıda güvenliğini dijital olarak denetleyecek. Dernek, 20 yıldır ev dışı tüketim sektöründe faaliyet gösteren otel, hastane, okul, pastane, fast food, restoran, kafe, büfe, ofis, yemekhane, catering firmaları, yemek fabrikaları, sanayi kuruluşları, turizm tesisleri ile kamu kurum ve kuruluşlarına servis veren, mal üretimini, tedarikini ve dağıtımını gerçekleştiren işletmeleri tek bir çatı altında topluyor. Gıda zehirlenmelerine karşı Türkiye'deki tüm tedarikçileri dijital takibe alma hedefinde olduklarını ifade eden Ev Dışı Tüketim Tedarikçileri Derneği (ETÜDER) Başkanı Melih Şahinöz, projenin 2026'da devreye alınacağını ifade etti.
ETÜDER olarak 2026 ajandanızda neler var? Beklediğiniz bir regülasyon veya hayata geçirmeyi planladığınız bir proje var mıdır?
Ev Dışı Tüketim (EDT) sektörü son yıllarda gerek tüketim alışkanlıklarındaki değişim gerekse turizmdeki büyüme nedeniyle ciddi bir ivme kazandı. Bu büyüme, gıda güvenliği, sürdürülebilirlik ve şeffaflık konularında işletmelere ve tedarikçilere yönelik beklentileri de artırdı. Halkımızın sağlıklı beslenmesine destek vermesi amacı ile çok önem verdiğimiz ve pilot çalışmalarını yürüttüğümüz Güvenilir Tedarikçi Projesi 2026 ajandamızda yer alıyor. Halihazırda teknik altyapısı tamamlanan ve mobil uygulama ile desteklenen bu sistemle, EDT noktalarında kullanılan ürünlerin tedarik zincirinin dijital olarak izlenebilmesini sağlayacağız. Böylece tüketicinin bir restoranda tabağındaki ürüne dair marka, kaynak ve tedarikçi bilgisine anlık olarak ulaşabildiği, şeffaf bir ekosistem oluşturmayı hedefliyoruz.
2026 ajandamızda yer alan diğer bir önemli proje ise 1-4 Eylül 2026 tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan Foodist Fuarı. Bildiğiniz gibi Türkiye Gıda Platformu (TGP) çatısı altında birleşen; Türkiye İhracatçılar Meclisi Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Sektör Kurulu ve bağlı tüm İhracatçı Birlikleri, Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu ve Ev Dışı Tüketim Tedarikçileri Derneği olarak biz dünyanın en büyük üç gıda fuarından biri olma hedefiyle, Tüyap Fuarcılık Grubu ve ALZ iş birliğinde Foodist İstanbul Gıda ve İçecek Ürünleri Fuarını, Tüyap Fuar ve Kongre Merkezinde düzenliyoruz. Foodist İstanbul'un kısa sürede küresel ölçekte ilk sıralara yükselerek ülkemizi ve İstanbul'umuzu Köln/ Anuga gibi, Dubai / Gulfood gibi dünya gıda ticaretinin merkez üssü haline getireceğine inanıyorum.
ETÜDER bünyesinde ne tür şirketler bulunuyor ve bu şirketlerin sektördeki payı nedir?
ETÜDER gıda ve sarf malzemeleri üreten şirketler başta olmak üzere, ulusal ve uluslararası distribütörler, lojistik ve depolama firmaları ile EDT sektörüne tedarik sağlayan tüm paydaşları aynı çatı altında bir araya getirmektedir. Üyelerimiz, sektörün yönünü belirleyen, kalite ve sürdürülebilirlik standartlarının oluşmasında rol alan oyunculardır.
Üyelerimiz, restoran, otel, hastane, okul, yurt, fabrika yemek hizmetleri gibi geniş bir HORECA ve toplu tüketim ekosistemine ürün ve hizmet sunan ana tedarikçilerdir. 3-4 Milyar USD arası bir ticaret hacmi oluşturduğumuzu tahmin ediyoruz.
Sektörünüz ne kadarlık bir istihdama aracılık ediyor?
EDT sektörü doğası gereği çok katmanlı bir yapıya sahip olup, Türkiye'nin en yüksek istihdam yaratan alanlarından biridir. Sektör; üreticileri, distribütörleri ve lojistik firmalarını kapsadığı gibi aynı zamanda oteller, restoranlar, kafeler, catering şirketleri, hastaneler, okullar ve tüm toplu tüketim noktalarındaki istihdamı da etkiler. Direkt olarak 300,000 ve sektörümüzün bütünleşmiş yapısı nedeniyle 4,000,000 varan dolaylı bir istihdam kaynağı olduğumuzu tahmin ediyorum.
Güvenilir tedarikçi uygulaması nedir? Ne zaman hayata geçecek ve neden ihtiyaç duyuldu?
Güvenilir Tedarikçi Projesi; tedarikçilerin ve üreticilerin gıda güvenliği standartlarına göre uçtan uca denetlendiği, sertifikalandırıldığı ve bu sertifikasyonun tüketiciye kadar dijital olarak taşındığı kapsamlı bir izlenebilirlik sistemidir. Yani Güvenilir Tedarikçi Uygulaması ile tarladan başlayan bu süreç restoran mutfağına girene kadar süren bir kontrol mekanizması oluşturmaktadır.
Derneğimizin, Gıda Güvenliği Derneği (GGD) iş birliğiyle hazırladığı uluslararası standartlarla uyumlu kılavuz doğrultusunda tedarikçiler belirli kriterlerde denetimden geçmek suretiyle "Güvenilir Tedarikçi Sertifikası" almaya hak kazanacaktır. Sertifika 1 yıllık olduğu için tedarikçiler aslında sürekli bir denetim süreci içerisinde olmaktalar.
Bu sertifikaya sahip tedarikçilerden ürün alan işletmelerde, tüketici mobil uygulamada yer alan QR kod üzerinden sipariş ettiği yemeğin ana ürünlerinin markasını ve tedarikçisini anlık görüntüleyebilecektir.
Şu anda mobil uygulama pilot test aşamasındadır. 2026 yılında sistemin yaygınlaşması ve EDT noktalarında gönüllülük esaslı kullanımının hızla artması ana önceliğimizdir.
Bu uygulamaya duyulan ihtiyaç azalmaya başlasa dahi halen mevcut olan kayıt dışı ürün akışı, merdiven altı üretim, bunlardan doğan ve hepimizin şahit olduğu çeşitli vakalar ve bunun sonucunda azalan tüketici güveninin tekrar kazanılmasıdır.
Ev dışında yediğimiz gıdaların güvenirliği konusunda yasal çerçeve yeterli mi? Zehirlenme durumunda bir mekânın cezası nedir?
Türkiye'de gıda güvenliği mevzuatı 5996 sayılı Kanun çerçevesinde tanımlıdır. Örneğin bir işletmede gıda zehirlenmesi meydana geldiğinde:
Gıda mevzuatına aykırılık nedeniyle idari para cezası uygulanır.
Sağlık riski oluşmuşsa Türk Ceza Kanunu'nun 186. maddesi kapsamında 1–5 yıl arası hapis ve adli para cezası gündeme gelir.
Mağdur kişi işletmeye karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
Dolayısı ile ek bir düzenlemeye ihtiyaç yoktur. Devletimiz net bir kontrol ve ağır cezalar ile bu süreci yönetmektedir. Herkesin aynı bilinç içerisinde bulunması yeterlidir.
Ev dışında gıdanın güvenliğinden emin olmak için neler yapılabilir?
Ev dışında tüketilen gıdaların güvenilirliğini artırmak için kamu, sektör ve tüketici üçlü bir yapıda eş zamanlı adımlar atmalıdır:
1. Dijital izlenebilirliğin standardizasyonu
Etüder'in Güvenilir Tedarikçi Sertifikası uygulamasının yaygınlaşması ve tüketicinin QR kodla ürünün kaynağını sorgulayabilmesi sektör standardı haline gelmelidir.
2. Personel eğitimlerinin zorunlu ve sürekli kılınması
Tüm EDT noktalarında çalışan personelin hijyen, saklama, hazırlama ve pişirme koşulları konusunda düzenli eğitim alması sağlanmalıdır.
3. Tüketici bilincinin güçlendirilmesi
Tüketicinin, şeffaflık sağlayan işletmeleri tercih etmesi gıda güvenliği kültürünün oluşmasında çok önemli bir rol oynar.
Son dönemde yaşanan tavuk zehirlenmeleri hakkında görüşünüz nedir?
Son dönemdeki zehirlenme vakaları kaynağı EDT kanalına üretim ve dağıtım yapan firmaların yukarıda bahsettiğiminiz standartlara tam olarak uymaması, gıda üretim ve dağıtım işini yeterince ehemmiyet ve özen göstermeden yapması kaynaklıdır. Aslında ülkemizdeki beyaz et sanayi gerek üretim gerek hijyen koşulları bakımından birçok gelişmiş ülkeden daha iyi standartlarda ve rekabetçi konumdadır. Bilinçsiz birkaç tane dağıtım firması sebebi ile sektör ciddi yara almaktadır. Güvenilir Tedarikçi Projemizin bu tip talihsizliklerin önüne geçeceğinin düşüncesindeyiz
