PARA ARAŞTIRMA/ MERVE YILMAZ GERGİN Müzayedeler artık web siteleri üzerinden online müzadeye dönüştü, hatta Instagram üzerinden bile müzadeye yapılmaya başlandı. Online'a evrilen müzayedeler, böylece hemen her kesim tarafından ulaşılabilir hale geldi. Böylece internette sanat platformları arttı, var olanlar büyüdü ve internet üzerinden sanat satışı çoğaldı. (İkinci Bölüm)
DÜKKÂNDAKİ ESERLER BİLE ONLİNE SATILIYOR
Finans sektöründeki kariyerini sonlandırarak antika ve resim piyasasına geçen koleksiyoner ve Nefs Müzayede Sanat Danışmanı Hakan Moğultay, Nefs Antika ve Müzayedecilik'te bugüne kadar Şehitler ve Gaziler Derneği yararına Bağış Müzayede'si de dahil olmak üzere toplam 16 müzayede yaptıklarını belirtiyor. Koleksiyonerlerin daha çok resim müzayedesine rağbet ettiğini söyleyen Moğultay, ayrıca efemera, nümismatik ve obje olan dürbünden saate, gümüşten yemek çatal kaşık takımının müzayedesinin de sıkça yapıldığını vurguluyor. Pandemide birçok esnafın dükkanlarındaki eserleri online olarak satışa sunduklarını belirten Moğultay, bu durumun kapanmaların yaşandığı dönemde en güzel ticaret şekli olduğunu da hatırlatıyor. Şimdilerde Instagram'dan yapılan canlı görüntülü müzayedelerin revaçta olduğunu da sözlerine ekleyen Moğultay, "Hukuki ve mali açısından birtakım karmaşıklıklar, cezalar ve sıkıntılar doğabiliyor. Ama mutlaka bir düzenlemeye gidilecektir" diyor. Pandemiden sonra hiçbir müzayede evinin salon müzayedelerine geri dönmediğini de belirten Moğultay, "Maliyetlerin düşük olması açısından online müzayedeler iyi bir avantaj. Her yaptığınız müzayede için 400-500 parça sanat eserini o müzayedenin yapılacağı otelin salona nakliyesi, yolda başına gelebilecek herhangi olumsuz bir durum ihtimali var. Bunlar için bir sürü ekipler tutuluyordu. Ayrıca otel salonun kirası da bir o kadar maliyet. Yine en az iki-üç bin katalog basılıp alıcılara kargo ile yollanıyordu. Online ile bu maliyetler kalktı. Bu sebeple artık eski salon müzayedelerinin yapılmasına çok ihtimal vermiyorum" diyor.
"ORİJİNAL ESER İYİ BİR YATIRIM"
Eski bir finansçı olarak müzayedelerin yatırım için çok doğru bir adres olduğu görüşünü de savunan Moğultay, şunları söylüyor: "Günümüzde Devrim Erbil, Ergin İnan ile şu anda atölyelerine gidip kendisiyle görüşüp bir eser alabilirsiniz. Ancak hayatta olmayan sanatçıların eserlerini en azından belli bir orijinallik garantisi veren müzayede evinden almanız iyi bir yatırımdır. Genelde bu tip eserleri satmayı düşünenler, rekabetçi ortamda fiyatın yükselmesini umut ederek daha yüksek fiyata elindeki eseri satmak için müzayede evlerine getiriyor."
Hakan Moğultay'a göre, normal şirket açılışını yapan her Türk vatandaşı müzayede evi açabilir. Öncelikle Ticaret Odası'na kayıt yaptırılması, sonrasında ise Vergi Dairesi'ne kayıtlı olması ve daha sonra belediyeden çalışma ruhsatı alması gerekiyor. Sonraki aşamalar ise işin içinde antika da varsa Türk İslam Eserleri Müzesi'nden antika alım satım ruhsatı alınması gerekiyor. Moğultay, tüm bunlar aldıktan sonra her müzayede için önce İl Kültür Müdürlüğü'ne bir dilekçe ile müzayededen en az 15 gün önce başvurulması gerektiğini söylüyor.
ESER ALMAK İSTEYENLER NELERE DİKKAT ETMELİ?
Müzayeden eser almak isteyenler öncelikle güvendikleri müzayedeci ya da antikacılarla alışveriş yapmaya özen göstermeli.
Şayet ilk alışverişleriyse muhakkak satış öncesi yetkili kişilerle diyalog kurup ürün ve satın alma süreci hakkında detaylı bilgi almaları gerekiyor.
Ekspertiz raporlarını eserin yanında talep etmeleri ve müzayede evinin Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan eser inceleme raporlarını talep etmeleri, ileride yaşayacakları olumsuzlukları sıfıra indirir.
Özelikle ürün orijinal mi, tamiri var mı yok mu? Bu soruların cevapları mutlaka alınmalı.
200'E YAKIN MÜZAYEDECİ BİR UYGULAMADA BULUŞTU
Müzayede APP, bir online mezat müzayede uygulaması. Burada akla gelebilecek her çeşit objeyle ilgili müzayedeye rastlamak mümkün. Müzayede APP'in amacı, müzayede evleri ile koleksiyonerler arasında sadece bir köprü görevi görmek. Bu hizmet, koleksiyoncular için ücretsiz. Uygulamada 200'e yakın müzayede firması yer alıyor.
YURTDIŞI KATILIM DA OLUYOR
Covid-19 öncesine kadar salon müzayedesi yapan ancak şimdilerde tamamen online'a dönen Tatavla Antik, 18 yıldır hizmet veriyor. Son 10 yıldır müzayede yapan kuruluş, Samandıra ve Kadıköy bit pazarları, ardından Fikirtepe'de, şimdiler de de Kurtuluş ve Şişli'de antika dükkanları açarak yoluna devam ediyor. Müşterilerin genellikle Osmanlı ve el dokuma halılar ve gümüşlere talep gösterdiğini ifade eden Tatavla Antik Kurucusu Ramazan İltem, online'da herkesin kendi müşterisinin doğrultusunda ürün sattığını söylüyor. Müşterilerin online müzayedelere çok sıcak baktığını ve oldukça iyi geribildirimler aldığını söyleyen İltem, yazın satışların düşük olduğunu kışın ise arttığını ifade ediyor. İltem, yurtdışından da katılımın olduğunu söyleyerek daha çok İran, İngiltere, Fransa, Almanya, Japonya ve Çin'den katılımın yüksek olduğunu vurguluyor. Tatavla Antik'te eserler, 100 TL'den başlıyor 1 milyon TL'ye kadar çıkabiliyor. Burada en düşük 100 TL ile biblo, 500 bin TL'ye de Osmanlı yağlı boya tablo, madalya, kılıç ve kama satılmış. Salon müzayedelerinin asla tarih olmayacağı görüşünü de savunan İltem, sözlerini şöyle tamamlıyor: "Maliyeti yüksek olduğu için fiziki müzayedelerin sayısı azalır. Ayrıca ünlü koleksiyonerler de online'dan memnun. Zaman kaybetmeden, gün ayırmadan hızlıca alım işlerini yapıyorlar. Müşteriler merdiven altı olmayan müzayede evlerinden alım yapmalılar."
"KOLEKSİYONER SAYISI ARTTI"
Kurulduğu 2009 tarihinden itibaren birçok salon müzayedesi gerçekleştiren Dev Müzayede, günümüzde yoluna online müzayedelerle devam ediyor. Koleksiyonerlerin ihtiyaç duyduğu eksik parçaları bulmalarını sağlarken aynı zamanda danışmanlık da yapıyor. Ağırlıklı olarak Türk resim sanatına ait usta isimlerin eserleriyle müzayede düzenlediklerinin altını çizen Dev Müzayede Kurucusu Yaşar Tepe, bunların yanı sıra Osmanlı ve Avrupa eserlerini de sunduklarını belirtiyor. Kurucu Yaşar Tepe, online müzayedenin yanında Depo Müzayede adı altında da canlı yayınlarla Instagram üzerinden müzayede düzenlediklerini ekliyor. İsmin Depo olmasının nedeni ise koleksiyonerlerin depolarında tuttukları, asamadıkları eserleri yeni koleksiyonerler ile buluşturmayı hedeflenmesi. Instagram müzayedeleri için koleksiyoner ve usta isimlerin geribildirimlerinin oldukça güzel olduğu görüşünde olan Tepe, "İlk defa eser alanlar bizlere güvenerek birçok kez müzayedeyi izleyip sistemin nasıl işlediğini anladılar ve ilk kez resim alanları böyle bir dünyanın içine dahil ettik. Bu durum bizleri oldukça mutlu etti. Koleksiyonerlerle oluşan bu güven ortamı da hem alıcıyı hem de bizi farklı bir dünyaya doğru sürükledi" diyor. Katılımın oldukça yüksek olduğunu da sözlerine ekleyen Tepe, bu sayede ülkemizdeki koleksiyoner sayısının ciddi oranda arttığı görüşünde. Dev Müzayede ve Depo Müzayede'ye dünyanın birçok ülkesinden katılım sağlanıyor. Bunların başında ise Amerika, İngiltere, Fransa geliyor. İlerleyen zamanlarda tekrar salon müzayedeleri de düzenleyeceklerinin sinyallerini veren Tepe, alıcıların canlı ortamda alım yapma heyecanını da çok özlediklerini dile getiriyor. Günümüzde Londra'da Sothebys ve Christies gibi dünyaca ünlü müzayede evlerinin de artık kendi çalışma alanlarının salonlarında düzenlemeye başladıklarını vurgulayan Tepe, artık milyonluk satışların telefon ve online teklifle gerçekleştiğini de kaydediyor. Tepe'ye Instagram'da güvenliği nasıl sağladıklarını ise şöyle anlatıyor:
"Instagram müzayedeleri açık bir platform olduğu için bazen art niyetli sahte teklif verenler veya elinde klavye olduğu için her şeyi yazabileceğini düşünen insanlar olabiliyor. Seviyesizlik durumlarında engelleyerek güvenliği sağlayamaya çalışıyoruz. Müzayede öncesinde kayıt bilgileri aldığımız için de kaydını yapan kişilerin tekliflerini geçerli kılıyoruz. Bunun dışında artık Instagram müzayedeleri yaygınlaştığı için de yüksek oranda seviyeli gerçek teklifler yer alıyor. Oradaki satışlar da yüksek oranda gerçekleşmiş oluyor."
