BURCU ALDİNÇ/ Futbolda bu sıralar bahis şoku yaşanıyor. Süper Lig'de düdük çalan kimi hakemlerin, kendi yönettikleri maçlar dahil, birçok müsabaka için bahis oynadıkları ortaya çıktı. Sporda yaşanan bu büyük kriz sadece Türkiye ile sınırlı değil. Amerika da benzer bir şokla karşı karşıya. Sporun her hamlesiyle birlikte bir tarafta tribünlerin çığlığı, diğer tarafta ise hakemin düdüğü gelir. Ancak bugünlerde o düdük, sadece bir topun havalanmasını değil, bir sistemin çöküşüne de işaret ediyor. Çünkü sabah saatlerinde duyurulan haber, yalnızca beş saniyelik bir basket değil; yıllar süren bir araştırmanın, milyon dolarlık bahis oyunlarının ve sporun temel taşlarına yönelen bir sarsıntının ifadesiydi.
ARKA PLANDA MAFYA DA VAR
Terry Rozier, Miami Heat oyuncusu, sabahın erken saatlerinde Orlando'da bir otelde gözaltına alındı. Haberin başlığı yalnızca onun ismini taşısa da perde arkasında çok daha geniş bir oyun dönüyor. Federal savcılık, üçüncü şahıslarla birlikte "NBA iç bilgisi" kullanılarak düzenlenen bir spor bahis şemasını ortaya çıkardı. O belge ve iddialar şu şekilde: Rozier'in bazı maçlarda sahada beklenmedik şekilde oyundan çıktığı, hatta önceden kararlaştırılmış bir "saklanma" durumu gibi hareket ettiği ve bunun bahisçilere "performans" üzerine kazanç fırsatı sunduğu yönünde.
Aynı gün içinde, Chauncey Billups da Washington Post'un detaylarına göre Oregon'da federal suçlamalar kapsamında tutuklandı. Billups'in suçlaması, daha farklı bir şema: mafya bağlantılı, teknoloji destekli hileli poker oyunları. Bu iki olayın aynı gün yine kamuoyuna duyurulması, spor bahis endüstrisinin yıllardır süregelen gölgeli yönlerini bir anda gün ışığına çıkardı.
OYUNCU BİLGİSİ
İddianameye göre, ilk şema – Rozier ve birkaç diğer birey tarafından yürütülen – NBA oyuncularının veya koçlarının bildiği özel bilgiler (oyuncuların ne kadar süre oynayacağı, sakatlık bildireceği ya da çıkacağı gibi) bir grup bahis organize edeniyle paylaşıldı. Bu kişiler, bu bilgiyi kullanarak "player props" (oyuncu istatistikleri üzerine bahis) ya da maç sonu senaryoları için bahis yaptılar. Örneğin bir maçta Rozier'in dokuz dakika oynadıktan sonra "ayak problemi" gerekçesiyle oyundan ayrıldığı ve bahislerin aniden "alt" yönünde patladığı iddia ediliyor.
Bir başka sorunsal ise Billups'in davası. Ona yönelen suçlama poker masalarına; ama yine spor, yine yüksek profil, yine karşılaşılması gereken bir kırılma anı. 31'den fazla şahıs, mafya aileleriyle bağlantılı poker oyunlarında yer almakla suçlanıyor. Oyunun kuralları açık değil; hileli makineler, X-ray teknolojisi, iş birlikçi "balık" oyuncular… Bu şema, olimpik ruhla uzaktan yakından ilgisi olmayan bir yeraltı ekonomisi gibi.
Bu iki olayın bir arada ortaya çıkması tesadüf değil. Spor bahis piyasası, Amerika'da ve dünyada son yıllarda katlanarak büyüdü. Yasal düzenlemeler geldi; ancak denetim, etik ve şeffaflık oturmadan bir kâr makinasına dönüştü. Ve bu son olaylar, "yasal" bahis ile "yasadışı" şemaların arasındaki çizginin ne kadar ince olduğunu gösteriyor.
İşte analiz edilmesi gereken dört kritik nokta:
1. Güven zedelenmesi: Bir oyuncu sahada "ben elimden geleni yaptım" derken, arka planda bir başkasının "ben, bu oyuncu dışarı çıkacak, o yüzden ben alt bahsini oynadım" diye düşündüğü bir dünyanın varlığı, hele hele kanıtlanırsa, sporun ruhuna ağır darbe vurur.
2. Lig ve kulüp sorumluluğu: NBA'nin önceden bu oyuncu hakkında şüpheli bahis aktiviteleri izlediği bildirildi. Lakin "oyunun kuralları çiğnenmiş mi, yoksa sadece şüphe var mı" sorusu hâlâ net değil. Kulüplerin izleme, raporlama ve denetim mekanizmaları halen testten geçiyor.
3. Bahis piyasasının kontrolü: Yasal bahis çağında, bahis şirketleri risk yönetimi için çeşitli algoritmalar kullanıyor. Ama içeriden bilgi temelli bahisler bu sistemleri yanıltabilir. Bu durumda "adil oynama" ilkesi ciddi şekilde sarsılır.
4. Kültürel yansımalar: Spor bir eğlence, bir iş, bir tutku… Ama bahisle birleştirildiğinde, oyun dışı kazanç motivasyonları devreye giriyor. Bu da oyuncuları, koçları, hatta yöneticileri etik ikilemlere sürükleyebilir.
Sonuç olarak… Bu olay hiç şüphesiz spor tarihinin değil, spor hukukunun da dönüm noktalarından biri olacak. Rozier de Billups de bu presin içinde; ancak asıl sınav, bu olay sonrası sistemin nasıl tepki vereceğinde saklı. Ligler, kulüpler, bahis şirketleri ve spor otoriteleri bakıyor: Bu savrulma kontrol edilebilir mi? Yoksa spor, bahis sarmalında yalnızca bir taş mı olacak?
