HÜLYA GENÇ SERTKAYA / Orman Genel Müdürlüğü (OGM), 2025 yılında orman köylüsüne 450 milyon lirası hibe, yüzde 1.8 milyar lirası faizsiz kredi olmak üzere 2.25 milyar lira destek kullandıracak. Orman ve Köy İlişkileri (ORKÖY) Dairesi Başkanlığı'nın destekleri kapsamında orman köylülerinin, bağcılıktan hayvancılığa, traktöre bağlanan römorktan Safranbolu Safranı yetiştiriciliğine, ipekböcekçiliğinden ev pansiyonculuğuna kadar birçok konuda projeye destek veriliyor. ORKÖY destekleri sosyal ve ekonomik nitelikli olmak üzere ikiye ayrılıyor. ORKÖY ferdi kredi desteklerinin yüzde 80'i "faizsiz" kredi, yüzde 20'si "hibe" olarak veriliyor. Orman köylüsünün talep ettiği krediler cinsine göre geri ödeme vadelerinde farklılık olabiliyor. Geri ödemeler, kredi cinsine göre her yıl bir taksit ödemesi yapılmak üzere 3-7 yıl arasında yapılıyor. Dış kaynaklı "İklime Dirençli Ormancılık Projesi ve Türkiye dayanıklı Peyzaj Entegrasyonu Projesi için orman köylülerine aktarılacak destek miktarı ise 316 milyon lira olacak. Bu çerçevede 2025 yılında toplam 2.57 milyar lira bütçe ile orman köylüsü aile ve orman köylerinde kurulmuş tarımsal kalkınma kooperatiflerinin desteklenecek.
Öte yandan, odun dışı orman üretimi kapsamında 360 farklı türde 2.2 milyon hektar alanda üretim yapılmakta olup orman köylüsüne yıllık 1.3 milyar lira katkı sağlanıyor. Ülke ekonomisine katkısı ise 12 milyar lira.
12 BİN 100 ORMAN KÖYLÜSÜ YARARLANACAK
Orman Genel Müdürü Bekir Karacabey, PARA Dergisi'ne, OGM'nin 2025 yılı ORKÖY destekleri ve özel ağaçlandırma desteklerini anlattı. OGM Orman ve Köy İlişkileri Dairesi Başkanlığı'nın 2025 yılı orman köylülerini destekleme bütçesinin 2.25 milyar lira olduğunu vurgulayan Karacabey, bunun 450 milyonunun hibe, 1.8 milyarının ise faizsiz krediden oluştuğunu kaydetti. Dış kaynaklı projelerden, İklime Dirençli Ormancılık Projesi (IDOP) ve Türkiye Dayanıklı Peyzaj Entegrasyonu Projesi (TULİP) için orman köylülerine aktarılacak destek miktarının ise 316 milyon lira düzeyinde olduğunu belirten Karacabey, 2025 yılında toplam 2.57 milyar lira bütçe ile 12 bin 100 orman köylüsünün aile ve orman köylerinde kurulmuş 11 Tarımsal Kalkınma Kooperatifinin desteklenmesinin hedeflendiğini bildirdi.
Karacabey'in açıklamalarına göre, 2023 yılında ORKÖY destekleri kapsamında orman köylülerine 1.2 milyar lira destek kullandırıldı. Bunun 250 milyon lirasını hibeler oluşturdu. Ferdi olarak 11 bin 394 aileye ve 5 kooperatife destek verildi. 2024 yılında ise ferdi bazda 11 bin 14 aileye ve 5 kooperatife toplam 2.57 milyar TL destek verildi. Bu desteğin 567 milyon TL'sini hibe destek oluşturdu.
DIŞ CEPHE MANTOLAMAYA DESTEK
Orman köylülerine verilen ferdik destekler kapsamında yaklaşık 50 tip proje uygulanıyor. Orman köylüsünün yaşam şartlarını iyileştirmeye yardımcı sosyal nitelikli projeler kapsamında dam örtülüğünden güneş enerjisi ile su ısıtma sistemine, köy evleri elektrik iç tesisatından dış cephe mantolamaya kadar 12 proje tipinde destek veriliyor. Orman köylülerinin 150 metrekarelik dam örtülüğü projeleri için 8 bin lirası hibe olmak üzere 40 bin liraya kadar kredi desteği veriliyor. Kredi geri ödemeleri her yıl bir taksit olmak üzere 5 yılda yapılıyor. 2024 yılında dam örtülüğü projesinde kredi üst limiti 28 bin liraydı. ORKÖY destekleri arasında, orman köylülerinin yaşam şartlarını iyileştirmeye ve odun tüketimini azaltmaya yönelik uygulanan orman köylülerinin yaşadıkları evleri için dış cephe mantolama projesi de sosyal nitelikli projelerden biri. 100 metrekarelik, pencere değişim dahil bu projelerde: dış cephe mantolama projesi için 20 bin lirası hibe olmak üzere 100 bin liraya kadar kredi kullandırılıyor. 5 yılda geri ödeme imkanı sunuluyor. Dış cephe mantolama + katı yakıtlı kalorifer sistemi için 38 bin lirası hibe olmak üzere 190 bin liraya kadar kredi ve 7 yılda geri ödeme imkanı veriliyor. Dış cephe mantolama + pelet sobalı kalorifer sistemi için 39 bin lirası hibe olmak üzere 195 bin liraya kadar kredi kullandırılıyor. Krediler yılda bir taksit olmak üzere, 7 yılda geri ödeniyor.
Orman köylülerinin hayatını kolaylaştıran bir diğer proje ise köy evleri elektrik iç tesisatı yenileme projesi. Elektrik tesisatlarının yalıtımı yeterli olmayan yerlerinde kısa devreler meydana gelebiliyor. Bu nedenle 100 metrekareye kadar, elektrik yalıtımının sağlanabilmesi için köy evleri elektrik iç tesisatı yenileme projesi kapsamında, 11 bin lirası hibe olmak üzere 55 bin lira kredi veriliyor. Söz konusu kredi, 4 yılda geri ödeniyor.
GÜNEŞ ENERJİSİNDEN ELEKTRİK ÜRETİMLİ KARAVAN DESTEĞİ
Orman köylülerinin güneş enerjisi ile su ısıtma sistemi ile güneş enerjisinden elektrik üretim sistemi projeleri de destek kapsamında yer alıyor. 2025'te 2-3 kollektörlü güneş enerjisi ile su ısıtma sistemi projesi için kredi üst limiti 16 bin liradan 24 bin liraya, vakum tüplü güneş enerjisinden su ısıtma projeleri için 13 bin liradan 19 bin liraya çıkarıldı. 2025 yılı için bu projelerde hibe destek tutarı sırasıyla 4 bin 800 lira, 3 bin 800 lira olarak belirlendi. Bu krediler 3 yılda geri ödeniyor. Güneş enerjisinden 2 kWe kapasiteli elektrik üretimi sistemi projesinde 28 bin lirası hibe olmak üzere kredi üst limiti 140 bin lira olarak belirlendi. 7 yılda geri ödeme imkanı sunuluyor. Güneş enerjisinden elektrik üretimli karavan projesi için ise 66 bin lirası hibe olmak üzere kredi üst limiti 330 bin lira olarak açıklandı ve bu krediler 5 yılda geri ödeniyor.
Sosyal nitelik krediler çerçevesinde 10 kW/h kapasiteli pelet sobası için 10 bin lirası hibe olmak üzere 50 bin liraya kadar kredi, ısı yalıtımlı evlere pelet sobalı kalorifer sistemi için 19 bin lirası hibe olmak üzere 95 bin liraya kadar kredi veriliyor.
HAYVANCILIK VE MEYVECİLİK PROJELERİ DE KAPSAMDA
Ekonomik nitelikli ferdi destek kredileri çerçevesinde orman köylülerine 5 dekara kadar bağcılık projeleri için 20 bin lirası hibe, 80 bin lirası faizsiz kredi olmak üzere toplam 100 bin liraya kadar kredi veriliyor ve bu krediler 4 yıl ödemesiz olmak üzere 7 yılda geri ödeniyor. 5 dekara kadar bodur meyvecilik projeleri için 20 bin lirası hibe olmak üzere 100 bin liraya kadar ferdi kredi sağlanıyor ve 3 yıl ödemesiz olmak üzere 6 yılda geri ödeniyor.
5 dekara kadar meyvecilik projeleri için 21 bin lirası hibe 105 bin liraya kadar kredi veriliyor. 4 yıl ödemesiz olmak üzere 7 yılda geri ödeniyor. 2 dekara kadar mavi yemiş bahçesine dolu filesi projesi için 24 bin lirası hibe olmak üzere 120 bin liraya kadar kredi veriliyor. 4 yılda geri ödeniyor. 2 dekara kadar malç örtülü çilek yetiştiriciliğine 19 bin lirası hibe olmak üzere 95 bin liraya kadar kredi sağlanıyor ve 3 yılda geri ödeniyor.
50 baş besi koyunculuğu projesinde 90 bin lirası hibe, 360 bin lirası kredi olmak üzere toplam 450 bin liraya kadar ferdi kredi desteği sağlanıyor. Kredi, 5 yılda geri ödeniyor. 10 baş besi sığırcılığı projesinde 100 bin lirası hibe olmak üzere 500 bin liraya kadar ferdi kredi veriliyor. Geri ödeme süresi ise 5 yıl. 2 baş süt sığırcılığı projesinde 78 bin lirası hibe olmak üzerine 390 bin liraya kadar kredi, 5 baş süt sığırcılığı projesinde 152 bin lirası hibe 760 bin liraya kadar kredi sağlanıyor. Bu krediler, 1 yıl ödemesiz olmak üzere 6 yılda geri ödeniyor, 30+1 baş süt koyunculuğu projesinde 90 bin lirası hibe olmak üzere 450 bin liraya kadar kredi desteği veriliyor. 1 yıl ödemesiz olmak üzere 6 yılda geri ödeniyor. 3 baş manda yetiştiriciliği projesi için 390 bin liralık ferdi kredi kullandırılıyor. Hibe tutarı 78 bin liraya çıkıyor ve 1 yıl ödemesiz olmak üzere 6 yılda geri ödeniyor,
30 kovanlı fenni arıcılık projelerinde 40 bin lirası hibe 200 bin liraya kadar kredi desteği veriliyor ve 4 yılda geri ödeniyor. 30 kovanlı Kafkas arısı projesinde ise hibe destek tutarı 50 bin liraya, kredi desteği 250 bin liraya çıkıyor ve 4 yılda geri ödeniyor. 2 kutu ipekböcekçiliği projesi için 15 bin lirası hibe olmak üzere 75 bin liraya kadar veriliyor. Geri ödeme süresi 3 yıl.
SERA PROJELERİNE 100 BİN LİRAYA KADAR HİBE
Ekonomik nitelikli kredi desteği verilen projelerden biri de seracılık. Seracılık desteğinde, diğerlerinde olduğu gibi verilen destek tutarının yüzde 20'si orman köylüsüne hibe olarak veriliyor. Desteğin geri kalan kısmı ise yılda bir taksit olacak şekilde 5 yıllık planla ödeniyor. 2025 yılında 500 metrekare seracılık (plastik) projesinin kredi üst limiti bir önceki yıla göre yüzde 66.7 artışla 400 bin lira, bin metrekare seracılık (plastik) projesinin kredi üst limiti yıllık yüzde 56.3 artışla 500 bin lira oldu. Hibe tutarları ise sırasıyla 80 bin lira, 100 bin lira olarak belirlendi. Bin metrekare serada erik üretimi projesi için 550 bin liraya kadar kredi desteği veriliyor. Hibe tutarı ise 110 bin lira. Yıllık 13 bin 80 kilogram kapasiteli kültür mantarcılığı projesinde 100 bin lirası hibe, 500 bin liraya kadar kredi kullandırılıyor.
MAKİNE VE TRAKTÖR ALIMI
Ekonomik nitelikli kredilerde makine ve traktör destekleri de yer alıyor. Tomruk soyma makinesi için 360 bin lirası hibe olmak üzere 1.8 milyon lira kredi desteği veriliyor ve kredi 7 yılda geri ödeniyor. 55-69 HP traktör için 1 milyon liraya kadar, 70 HP ve üzeri traktör için 1.1 milyon liraya kadar kredi desteği sağlanıyor. Bu projelerde hibe tutarı sırasıyla 200 bin lira, 220 bin lira. 7 yılda geri ödeniyor. Traktöre bağlanan römork için 270 bin liraya kadar kredi veriliyor. Hibe tutarı 54 bin lira. Bu arada mesleki yeterlilik belgesine 6 bin 300 lira kredi sağlanıyor ve 3 yılda geri ödeniyor. Hibe tutarı ise bin 260 lira.
İDOP'UN TOPLAM BÜTÇESİ 95.4 MİLYON DOLAR
Karacabey, ORKÖY'ün dış kaynak destekli yürütülen projelerine de değindi. Bunlardan ilkinin İklime Dirençli Ormancılık Projesi (İDOP) olduğunu dile getiren Karacabey, "OGM, Türkiye İklime Dirençli Ormancılık Projesi'nin uygulanmasına yönelik olarak Dünya Bankası'ndan finansman sağladı. ORKÖY Daire Başkanlığı'nın projedeki hedefleri orman köylülerinin yaşam kalitelerini artırmak, enerji tüketimini azaltmak, iklim değişikliğine duyarlı bir altyapı geliştirmek ve sürdürülebilir ormancılık faaliyetlerini desteklemek şeklinde özetlenebilir. Projenin uygulanacağı yerler; Hatay, Mersin, Adana, Kahramanmaraş, Antalya, Muğla, İzmir, Balıkesir ve Çanakkale Orman Bölge Müdürlükleri. İklime Dirençli Ormancılık Projesi'nin 2024-2028 toplam bütçesi 95 milyon 401 bin dolar ve proje süresince 21 bin 145 aileye ulaşılması planlandı" dedi.
9.14 MİLYON EURO HİBE
Karacabey, bir diğer projenin ise Türkiye Dayanıklı Peyzaj Entegrasyonu Projesi (TULİP) olduğunu söyledi. Karacabey, "TULİP; Bolaman (Tokat ve Ordu illeri) ve Çekerek (Çorum, Tokat, Sivas ve Yozgat illeri) havzalarında entegre bir havza yönetimi anlayışı ile tarımsal kalkınmanın sağlanması, ormanların korunması, altyapının güçlendirilmesinin yanında afetlerden kaynaklı kayıpların azaltılması, enerji verimliliğinin sağlanması, sosyal, ekonomik ve çevresel gelişmeye hız kazandırılması amaçlarını taşıyor. Bolaman ve Çekerek havzalarında proje süresi boyunca (2022-2029) toplam 7 bin 685 aileye 9 milyon 140 bin 237 euro hibe desteği sağlanması planlandı" diye konuştu.
Karacabey, söz konusu dış kaynaklı projelerdeki desteklerin, her yıl çalışma programı ile belirlenen orman köylerindeki köylülere, ORKÖY mevzuatında belirtilen koşullar ve dış kaynaklı projeye destek sağlayan kuruluşla yapılan ikraz anlaşmasına uygun olarak verildiğini aktardı.
Safranbolu Safranı yetiştiriciliğine destek
ORKÖY tarafından adaçayı, kekik, lavanta, mavi yemiş, sumak, aronya, safranbolu safranı yetiştiriciliği destekleniyor. Orman köylüsünden gelen talepler ile bu projeler çeşitlendirilebiliyor.
OGM, 5 dekara kadar lavanta yetiştiriciliği ile sumak yetiştiriciliğinde 110 bin liraya kadar kredi kullandırıyor. Bunun 22 bin lirası hibe olarak veriliyor. 2024 yılında kredi üst limiti lavanta yetiştiriciliğinde 85 bin lira, sumak yetiştiriciliğinde 80 bin liraydı. Krediler, lavanta yetiştiriciliğinde 3 yıl geri ödemesiz toplam 6 yıl, sumak yetiştiriciliğinde ise 2 yıl ödemesiz olmak üzere toplam 5 yılda geri ödeniyor. 5 dekara kadar adaçayı yetiştiriciliği ile yine 5 dekara kadar kekik yetiştiriciliği projelerine 17 bin lirası hibe olmak üzere 85 bin liraya kadar kredi kullandırılıyor. Krediler, 2 yıl ödemesiz olmak üzere toplam 5 yılda geri ödeniyor. OGM, 2 dekara kadar mavi yemiş yetiştiriciliğine 38 bin lirası hibe olmak üzere 190 bin liraya kadar kredi desteği veriyor. 4 yıl ödemesiz olmak üzere toplam 7 yılda geri ödeniyor. 1 dekar aronya yetiştiriciliği için 15 bin lirası hibe olmak üzere 75 bin lira kredi kullandırılıyor. 4 yıl ödemesiz olmak üzere toplam 7 yılda geri ödeniyor. 1 dekar Safranbolu Safranı yetiştiriciliği için 52 bin lirası hibe olmak üzere 260 bin liraya kadar kredi veriliyor ve 4 yılda geri ödeniyor. Karacabey, odun dışı orman üretimi kapsamında 360 farklı türde 2.2 milyon hektar alanda üretim yapılmakta olup orman köylüsüne 1.3 milyar lira katkı sağlandığını, ülke ekonomisine katkısının ise 12 milyar lira olduğunu kaydetti.
Nazar boncuğu üretimine destek
1 tezgahlı halıcılık projelerine 70 bin lira kredi veriliyor. Hibe tutarı ise 14 bin lira. Yıllık 45 bin 600 adet nazar boncuğu üretimine 20 bin lirası hibe olmak üzere 100 bin liraya kadar kredi veriliyor ve 5 yılda geri ödeniyor. Ev pansiyonculuğuna 36 bin lirası hibe olmak üzere 180 bin lira kredi desteği veriliyor ve 6 yılda geri ödeniyor.
ORKÖY destekleri kapsamında ev hanımlarına mikro kredi desteği de veriliyor. 14 bin lirası hibe olmak üzere 70 bin liraya kadar kredi kullandırılıyor. Krediler 3 yılda geri ödeniyor.
Başvurular orman işletme müdürlüklerine
ORKÖY desteklerinden faydalanabilmek için orman köylüsünün kamuda daimi işçi, memur, esnaf ve icralık durumda olmaması gerekiyor. Asgari son bir yıldır aynı orman köyünde ikamet eden orman köylüsü vatandaşlar, desteklerden faydalanabiliyor. Başvurular köyün bağlı bulunduğu orman işletme müdürlüklerine yapılıyor. Ayrıca OGM'nin resmi elektronik ortamı üzerinden veya e-devlet üzerinden de başvuru gerçekleştirilebiliyor. Orman köylülerine yönelik ferdi destekler aile işletmeciliği şeklinde oluyor. Her ailede eşlerden sadece birine destek veriliyor. ORKÖY desteklerinden orman köylüleri ve orman köylerinde kurulmuş olan Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri ile bu kooperatiflerce oluşturulmuş kooperatif üst kuruluşları faydalanabiliyor. Kooperatiflerin desteklerden faydalanabilmesi için ise; uygulanması planlanan projeye ilişkin gerekli öz kaynağı sağlamak koşuluyla yüzde 51 çoğunlukla kabul edilmiş Genel Kurul Kararı ile diğer gerekli belgelerini tamamlayarak başvurması gerekiyor.
Özel ağaçlandırmaya yüzde 65'e kadar hibe
Orman Genel Müdürlüğü, özel ağaçlandırmaya büyük önem veriyor ve destekliyor. 1986-2024 yılında projelendirilme çalışmaları tamamlanan 13 bin 396 özel ağaçlandırma projesi ile 120 bin 452 hektar alanda uygulamaların aktif olarak devam ettiğini belirten Orman Genel Müdürü Bekir Karacabey, 1986 yılından bugüne kadar güncel rakamlarla 5 milyar lira destek ödemesi gerçekleştirildiğini söyledi.
Karacabey'in açıklamalarına göre; 1986-2024 yılları arasında devlet teşvikleriyle özel ağaçlandırmada ön plana çıkan türler 28 bin 767 hektarla badem, 22 bin 281 hektarla ceviz, 17 bin 875 hektarla fıstıkçamı, 7 bin 110 hektarla antepfıstığı oldu. Bozuk orman alanlarında, orman içi açıklıklarda, Hazine arazilerinde, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan arazilerde ve sahipli arazilerde özel ağaçlandırma çalışması yapabildiğine dikkat çeken Karacabey, "1 Ocak.2017 tarihli ve 29945 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Hizmetlerine İlişkin Yönetmelik'teki değişiklikle, 'orman köyü nüfusuna kayıtlı ve o köyde ikamet edenlere 3 hektara kadar, odun dışı ürün veren türlerle yapacakları özel ağaçlandırma ve özel imar-ihya çalışmalarına yüzde 65 hibe, diğer gerçek ve tüzel kişilerin yapacağı özel ağaçlandırma, özel imar-ihya ve özel orman fidanlık çalışmalarına ise yüzde 25 hibe verilmesi' hükümleri doğrultusunda hibe desteği sağlanmakta. 2024 yılında bu maksatla özel ağaçlandırma çalışma yapanlara 160 milyon lira tutarında hibe desteği sağlandı" diye konuştu.
Yaklaşık 7 milyon orman köylüsü var
Türkiye'de, 23 bin 300 orman köyü ve mahallesinde geçimini ormancılık ve tarımsal faaliyetlerden sağlamaya çalışan yaklaşık 7 milyon orman köylüsü yaşıyor. OGM tarafından yürütülen, ormanların bakımı, ağaçlandırma, erozyon kontrolü, silvikültür, kadastro vb. faaliyetlerle, ormanların korunması, geliştirilmesi, genişletilmesi, işletilmesi ve sürdürülebilir şekilde yönetilmesi amaçlanıyor, bu amaca yönelik olarak da orman köylerinde yaşayan orman köylülerine sosyal ve ekonomik destekler veriliyor.
ORKÖY destekleriyle, ormanların korunması, geliştirilmesi, genişletilmesi ve büyük şehirlere göçün engellenmesi, orman köylülerinin ekonomik olarak kalkınmalarına destek verilmesi ve sosyal olarak yaşam kalitelerini artırılması hedefleniyor.
