Karavan turizminde gelecek var
İREM GÜL/ Dünyada önemli bir turizm ülkesiyiz. Deniz, güneş, tarih, kültür, inanç, gastronomi ve sağlık turizmi gibi hemen her alanda söz sahibiyiz. Ancak gezginlerin tercihleri bunlarla da sınırlı kalmıyor. Özelikle pandemi döneminden sonra dünyada giderek yaygınlaşan turizm çeşitlerinden biri de karavan turizmi. Evden çalışmanın da talebi artırdığı bu turizm hareketinde yaz mevsiminin yanı sıra "sarı yaz" dönemi de hayli ilgi görüyor. Birçok sektörün de canlanmasına vesile olan karavan turizmi, yenilenebilir enerji üreticilerinden karavan park alanlarına, mobilya ve iç tasarım sektöründen kamp ekipmanları üreticilerine kadar pek çok sektörü büyütüyor. İnsanların mobil yaşama ve doğayla iç içe olmaya yönelmesi, klasik otel turizmi yerine karavanla seyahati öne çıkartıyor. Hijyen ve izolasyon kaygıları, artan ev kiraları ve esnek yaşam tarzı isteği de tam zamanlı karavan yaşamına geçişi hızlandıran diğer faktörler arasında. Karavan köylerinin kurulmasıyla birlikte sektör, sürdürülebilir yaşamın yeni modeli olma yolunda ilerliyor. Sizler için karavan sektöründeki gelişmeleri ve bayilik fırsatlarını araştırdık.
37 ÜLKEYE İHRACAT YAPIYOR
Beş senedir aktif olarak karavan üretimi yapan Başkent Karavan'ın Genel Müdürü Eray Özcan, Türkiye'nin en büyük karavan üreticisi olduklarını belirterek, Ankara Kazan'daki 5 bin metrekarelik fabrikalarında ayda 100'ün üzerinde karavan ürettiklerini, rekorlarının ise 147 olduğunu söylüyor. CTP (Cam Takviyeli Plastik) Sandviç panelden altı farklı modelde karavan üretimi yaptıklarını ifade eden Özcan, ürünlerini 37 ülkeye ihraç ettiklerini vurguluyor. Avrupa ülkelerinin yanı sıra Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Rusya'ya da ürün gönderdiklerini belirten Özcan, en çok talebin ise Almanya, Belçika ve Çek Cumhuriyeti'nden geldiğini ekliyor. Özcan, üretimlerini Avrupa standartlarına uygun gerçekleştirdiklerini ve "O1 belgesi" gibi sertifikalarla bu standartları belgelediklerini anlatıyor. Bunun da yurt dışına satışları kolaylaştırdığını vurgulayan Özcan, Türkiye'de ise karavan kamp alanlarındaki en yaygın kullanıcı kitlesine sahip firma olarak öne çıktıklarını aktarıyor. Bayilik verdiklerini söyleyen Özcan, "Bayilik için sadece dört karavanı sergileyecek yerlerin olması yeterli" diyor.
Ürünlerinde fiyat-performans dengesini sağladıklarını söyleyen Özcan, "Müşterilerimize en uygun fiyatla, orta ve orta-üst segment kalitede karavanlar sunuyoruz" diyor. Karavanın boyutları ve ölçülerine göre fiyatların değiştiğini, 175 bin liradan başlayıp 650 bin liraya kadar çıktığını dile getiren Özcan, karavan modellerinin ise 2 metre 60 cm'den başlayarak 5 metre 40 cm'e kadar çeşitlendiğini belirtiyor.
Karavan alacakların yalıtım ve konfora dikkat etmesi gerektiğini söyleyen Özcan, "Ev konforunu karavanda yakalamak önemli. Yalıtımda kullanılan malzemeler, ürünün kalitesini gösterir" diyor. CTP sandviç panelin üst segment olduğunu belirten Özcan, "Eksi 20 derece soğukta bile içeride bir çaydanlık kaynasa dahi ısınabilirsiniz" diyor.
KARAVAN PARK ALANLARI TALEBE YETİŞEMİYOR
Özcan, sektörün pandemiyle hız kazandığını ancak ekonomik kriz ve döviz kurlarındaki dalgalanmalar nedeniyle yavaşlama yaşandığını ifade ediyor. Pandemi ve deprem gibi gelişmelerle birlikte insanların kalabalıktan kaçıp doğaya yöneldiğini söyleyen Özcan, insanların umumi tuvaletlere girmek ve herkesin kullandığı tabak, çatal gibi malzemelerle yemek yemek istememesi gibi gelişmelerin karavan talebini artırdığını aktarıyor. Türkiye'nin karavan sektöründe potansiyelinin yüksek olduğunu dile getiren Özcan, piyasa açıldığında bu iş modelinin hızla büyüyeceğini öngörüyor.
Türkiye'de bu sektörü canlandırmak için en önemli noktanın karavan park alanlarının arttırılması olduğuna dikkat çeken Özcan, bu alanların işletmeciliğinin gelecek vaat ettiğine işaret ediyor. Piyasada çok karavan olması sebebiyle park alanlarının dolduğunu ve talebe yetişemediklerini anlatan Özcan, karavanını park etmek isteyenler için İstanbul'da bir karavan parkın ortalama aylığının 10-15 bin lira arasında değiştiğini, belediyelerin park alanlarının ise günlük 500-600 liradan başlayıp aylık 4-5 bin liraya kadar çıktığını kaydediyor. Google üzerinden karavan kamp alanları ile ilgili detaylı bilgilere ulaşılabildiğini de sözlerine ekliyor.
KOCAELİ'NİN ÖNCÜ KARAVAN ÜRETİCİSİ
Kocaeli'nin Başiskele ilçesinde 850 metrekarelik üretim tesisinde motokaravan, semi-entegre ve alkovenli karavan üretimi yapan Gulfstar Karavan'ın sahibi Ergin Tosun, Kocaeli'nin en büyük karavan firması olduklarını belirtiyor. Aylık dört araç kapasitesiyle üretim yaptıklarını söyleyen Tosun, "Yurt içi ve yurt dışı üretimlerimiz, bayiliklerimizle beraber tam hız devam ediyor" diyor. Yurt dışından çok talep geldiğini aktaran Tosun, İngiltere ve Almanya'ya ihracat yaptıklarını anlatıyor.
"Tosun, karavanların görsel açıdan birbirine benzediğini ama içeride kullanılan donanım ve malzemelerin fark yarattığını vurguluyor. "Biz araçlarımızda beş kat yalıtım kullanıyoruz. Hepsinin de insan sağlığına zararsız olduğunu gösteren sertifikalar var" diyen Tosun, piyasada kullanılan kauçuğun kanserojen olduğuna dikkat çekiyor. Bu malzemeleri fabrikalarına sokmadıklarını söyleyen Tosun, yalıtımın hem yazın hem de kışın iç sıcaklığı sabit tuttuğunu ve yakıt tasarrufuna katkı sağladığını aktarıyor. Tosun, "Mobilyalarımız marin malzemeden, sudan ve nemden etkilenmez. Montajları hem kimyasal hem mekanik olarak yapıyoruz; araç hareket halindeyken ses veya sallanma yaşamazsınız" diyor.
ENERJİ VE GAZ SİSTEMİNDE GÜVENLİK
Enerji sistemlerinde 32 ayrı sigorta kullandıklarını belirten Tosun, her hatta ayrı enerji sağladıklarını ifade ediyor. "Köprü veya atlama gibi uygulamalar bizde yok. Hem 12 volt hem 220 volt sistemlerde, kaçak akım röleleri ve ayrıntılı nötr baralarıyla tam güvenlik sağlıyoruz" diyor. Gaz sisteminde ise üç kat güvenlik uyguladıklarını anlatan Tosun, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Çarpma veya devrilme anında gazı otomatik kesen sistemimiz var. Gaz sızıntısı olduğunda sesli uyarı veriyor, gazı kesiyor ve sizi uyarıyor. Ayrıca karbonmonoksit için ayrı uyarı sistemlerimiz bulunuyor; uyarı aldığında sistem kendini otomatik kapatıyor."
Araç boyutlarının 11,5 metrekareden 18,5 metrekareye kadar değiştiğini söyleyen Tosun, hem seri üretim hem de kişiye özel üretim yaptıklarını belirtiyor. Tosun, "Seri üretim daha hızlı çıkıyor, ama bazı müşteriler özel taleplerle geliyor; onların isteklerini de karşılıyoruz" diyor. Karavan iç donanım fiyatlarının ise 700 bin TL'den başladığını söyleyen Tosun, "Fiyat 5 milyon TL'ye kadar çıkabilir. Tercihler ve özellikler belirleyicidir" diye konuşuyor.
Karavan üretimine yönelik endişelerini de dile getiren Tosun'a göre, sektörde yetkin olmayan firmaların üretim yapması büyük risk oluşturuyor ve devletin bu duruma müdahale etmesi gerekiyor. Tosun, "Şu anda karavan üretimi için hiçbir standart yok. İnsan canı taşıyan araçların uzman ekipler tarafından yapılması şart. Ucuz malzeme kullanımı ve yetkin olmayan üretim, sektörde tehlike ve güvensizlik yaratıyor" açıklamasını yapıyor.
KARADENİZ BÖLGESİNDE ÇOK YAYGIN
Avcı Karavan şirketinin sahibi Serkan Avcı ise, firmasının 4-5 yıldır karavan ürettiğini ve Afyonkarahisar'da fabrikalarının, Samsun'da ise fabrika satış mağazalarının bulunduğunu belirtiyor. Avcı, "Dingil, şase ve cam gibi Avrupa montaj ürünlerini dışarıdan temin ediyoruz, ancak panellerden mobilyalara kadar tüm üretimi kendi fabrikamızda gerçekleştiriyoruz" diyor. Avcı, aylık üretim kapasitesinin 20-30 araç arasında değiştiğini ifade ediyor. İhracat için ön hazırlıkların tamamlandığını da vurgulayan Avcı, yakın zamanda yurt dışı satışlara başlanacağını açıklıyor. Amerika ve Kanada'da partnerlerinin olduğunu söyleyen Avcı, Azerbaycan'da bayilik aşamasında olduklarını ve ürünlerini uluslararası standartlara uygun hale getirdiklerini söylüyor. Türkiye'nin her yerine satışlarının olduğunu söyleyen Avcı, İstanbul, İzmir, Antalya gibi şehirlerde bayiliklerinin olduğunu belirtiyor. Ürünlerinin daha çok Karadeniz Bölgesi'nde satıldığını dile getiren Avcı, "Sinop'tan Artvin'e kadar çok fazla müşterimiz var" diyor. Bayilerine 30-60-90 gün vade imkanı sunduklarını söyleyen Avcı, ön koşul olarak sektörde en az 2 yıl tecrübe aradıklarını ve doğru lokasyona sahip yer istediklerini söylüyor. 3 metreden 6,5 metreye kadar farklı boyutlarda karavan ürettiklerini söyleyen Avcı, "Genellikle seri üretim yapıyoruz, ancak müşterilerin isteklerine göre kişiselleştirme de sağlıyoruz" diyor. Mekanik parçalar için 5 yıl garanti verdiklerini hatırlatan Avcı, elektronik aksamların ise 2-3 yıl garanti kapsamında olduğunu belirtiyor.
KARAVANA UZAKTAN BAĞLANTI
Avcı, firmalarının geliştirdiği "Avcı Karavan Smart Teknoloji" ile karavanların dünyanın neresinde olursa olsun internet bağlantısına gerek kalmadan cep telefonundan kontrol edilebildiğini anlatıyor. Klimadan ısıtıcılara, kapı kilitlerinden yangın ve sıcaklık sensörlerine kadar tüm elektronik aksamın bu sistem üzerinden yönetildiğini vurguluyan Avcı, olası hırsızlık durumlarında anında bildirim alındığını ifade ediyor. Bu teknolojiyi tüm modellere ücretsiz sunmayı hedeflediklerini belirten Avcı, karavan sektörünün uzun vadede büyüyeceğini vurguluyor. Avcı, "Avrupa pazarına baktığımızda potansiyelin yüksek olduğunu görüyoruz" diyor. Tüketicilerin sadece görünüşe değil, ürünlerin teknik ve marka kalitesine dikkat etmesi gerektiğini söyleyen Avcı, "Avrupa camı veya parçaları demek otomatik olarak kaliteli olduğu anlamına gelmiyor. Müşterilerin bu konuda bilinçlenmesi sektörü daha sağlıklı hale getirecektir" diyor. Avrupa menşeli ürünlerin tamamının kaliteli olmayabileceğine dikkat çeken Avcı, marka ve kaliteye dikkat edilmesi gerektiğini söylüyor.
MERCEDES-BENZ'İN TÜRKİYE'DE TEK İŞ ORTAĞI
2020 yılından beri motorlu karavan üretimi yapan Arthor A.Ş. 30 yıldır otomotiv sektöründe faaliyet gösteriyor. Arthor A.Ş.'nin bir iştiraki olan Mobihome'un Pazarlama ve Ürün Yöneticisi Ercan Tokgöz, Mercedes-Benz'in Türkiye'deki tek iş ortağı olduklarını belirtiyor. Mercedes Sprinter araçların Avrupa'dan panelvan olarak geldiğini ve üst yapı dönüşümlerini kendilerinin yaptıklarını aktaran Tokgöz, Mobihome'un karavan üretiminde Avrupa standartlarında işçilik ve malzeme kalitesi sağladığını vurguluyor. Tokgöz, kullandıkları ekipmanların hepsinin ithal olduğunu, tüm ürünleri Almanya, İsviçre ve Hollanda'dan aldıklarını anlatıyor.
Almanya, Polonya ve Hollanda'ya karavan ihracatı yaptıklarını belirten Tokgöz, yerli üretim olmasına rağmen ithal firmalarla rekabet edebilecek seviyede olduklarını söylüyor. Almanya'dan özellikle motokaravanlara büyük talep geldiğini dile getiren Tokgöz, Mobihome'un üç farklı modelinin olduğunu, her modelin ranzalı ve ranzasız seçeneklerinin bulunduğunu söylüyor. Müşterilerinin çok çeşitli segmentlerden oluştuğunu belirten Tokgöz, ürünlerini uzaktan çalışanların da tercih ettiğini anlatıyor. Türkiye'de karavan sektörünün potansiyelinin yüksek olduğunu kaydeden Tokgöz, ancak karavan parklarının sayısının çok az olmasından yakınıyor. Karavan sahiplerinin park yeri bulmakta zorlandıklarını belirten Tokgöz, sitede oturanların otoparklarına karavan koyamadıklarını, belediye ve zabıtanın da her yere park izni vermediğini anlatıyor.
KARAVANLARDA KESİNTİSİZ ENERJİ
Yenilenebilir enerji alanında uzmanlaşmış Pena Yenilenebilir Enerji Mühendislik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. bünyesinde faaliyet gösteren Solar Zirve Enerji Sistemleri'nin Soma Satış ve Pazarlama Temsilcisi Adnan Alçoban, 2024 yılının sonlarında kurulan bir firma olduklarını dile getiriyor. Merkezlerinin İstanbul Sancaktepe'de olduğunu, yaklaşık 17 bin metrelik geniş bir depoya sahip olduklarının bilgisini veriyor. Hem ürün tedariği hem de proje taahhüdü yaptıkların söyleyen Alçoban, henüz sektöre yeni adım atmış olmalarına rağmen 50 şehirde 300 projeye imza attıklarını belirtiyor.
Karavanlarda en çok tercih edilen 1.2 kW'lık power station olduğunu belirten Alçoban, bu modelin ortalama bir karavanın temel ihtiyaçlarını bir iki gün karşılayabildiğini söylüyor. Power stationların ortalama kullanım süresinin cihazlara bağlı olarak değiştiğini vurgulayan Alçoban, mini buzdolabı, aydınlatma ve televizyon gibi temel elektrikli cihazların toplam tüketimi düşünüldüğünde, 1.2 kW'lık ürünün bir aile için gün boyunca yeterli olduğunu ifade ediyor. Bunların aynı zamanda katlanabilir güneş panelleriyle kolayca şarj edilebildiğini dile getiren Alçoban, aynı zamanda cihaz çalışırken şarj özelliği sayesinde kesintisiz enerji sağladığını vurguluyor. "Bir aile, kamp sırasında enerjiye bağımlı kalmadan tüm temel ihtiyaçlarını karşılayabiliyor," diyor. Ürün fiyatlarının dolar bazında belirlendiğini söyleyen Alçoban, örnek olarak 240 watt'lık çanta panelin 12 bin 500 TL, PS600 model power station'ın ise 12 bin TL'den satıldığını belirtiyor. Karavanlar için ideal olan 1 kW'lık sistemin ise ortalama 800–900 dolar arasında fiyatlandığını ifade ediyor. Satışlarını dolar olarak yaptıklarını söyleyen Alçoban, ürünleri dolar ile satın aldıkları için bu şekilde satış yaptıklarını açıklıyor. Satış sırasında Merkez Bankası'nın dolar kuru üzerinden fiyatlandırmaları yaptıklarını ekliyor.
Nurullah TAK / Carlin Caravan Firma Sahibi ve Makine Mühendisi
"Türkiye'de karavan köyleri kuruluyor"
Dört buçuk yıldır İzmir Torbalı'da semi-entegre motokaravan imalatı yapıyoruz. Mühendislik kökenli bir firma olarak işin altyapısına büyük önem veriyoruz ve aylık maksimum 2-3 karavan üretebiliyoruz. Almanya, İngiltere ve Fransa gibi ülkelerden de müşterilerimiz oluyor. Avrupa'da içi boş panelvan araçlar getiriliyor ve biz burada karavana dönüştürüyoruz. Avrupa'daki fuarları ve üretilen karavanları yakından takip ederek ürünlerimizi bu kalite ve tasarım çizgisinde tutmaya özen gösteriyoruz. Bu, firmamızın en büyük tercih sebeplerinden biri. Ürünlerimizin yaklaşık yüzde 95'i Avrupa malzemeleri kullanılarak üretiliyor. Doğru malzeme seçimi ve bütçe yönetimiyle kaliteli ürünler ortaya çıkıyor. İmalat sürecimiz aşamalı ilerliyor: Önce mimarımızla birlikte tasarım çizimleri hazırlanıyor. Ardından mühendislik ekibimiz, araç üzerindeki yük dağılımı ve dingil kapasitesi hesaplarını yapıyor. İç dizayn ve malzeme seçimleri tamamlandıktan sonra render çizimleri müşteriye sunulup onay alınıyor ve imalat süreci başlıyor.
Karavan sektöründe, enflasyon ve döviz kuru nedeniyle yerli piyasada bir durgunluk var; ancak deprem ve ekonomik koşullar nedeniyle tam zamanlı karavan yaşamı artıyor. Ev kiralarının yüksekliği ve evlenme yaşının ilerlemesiyle birlikte bekâr yaşamı yaygınlaşıyor, bu da karavana talebi artırıyor. Karavanlar hem yaşam hem de ofis olarak kullanılıyor. Ülkemizde artık tam zamanlı karavan hayatına geçiş başladı, aralarında içerik üreticileri de bulunan birkaç müşterimiz tam zamanlı karavan hayatını sürdürüyor. Türkiye'de özellikle İzmir Urla gibi bölgelerde karavan köyleri kuruluyor. Bu sektöre geç başladık ama hızlı ilerliyoruz diyebilirim.
Fiyatlara gelince; araç hariç dönüşüm maliyetleri semi-entegre modellerde yaklaşık 40 bin euro, motokaravanlarda ise 25 bin euro'dan başlıyor. TL bazında ise semi-entegre dönüşümler 2 milyon, motokaravanlar 1 milyon TL'den başlıyor. Son olarak, herkesin en azından karavan kiralama gibi bir yöntemle bu deneyimi yaşamasını çok isterim. Bu macera gerçekten yaşanmaya değer.
Türkiye'deki bazı kamp alanları
- Uçmakdere kamp alanı (Tekirdağ)
- Yedigöller Milli Parkı (Bolu)
- Yenice Ormanları (Karabük)
- Kıyıköy Kamp Alanı (Kırklareli)
- Pürenli Yaylası (Düzce)
- Kerpe Kamp Alanı (Kocaeli)
- Semizkumlar Kamp Alanı (İstanbul)
- Ballıkayalar Tabiat Parkı (Kocaeli)