HÜLYA GENÇ SERTKAYA / Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen Yenilenebilir Kaynak Alanları (YEKA) yarışmalarında en iyi teklifler belli oldu. Güneş enerjisi santrallerine tahsis edilen 8 YEKA için yapılan yarışmalarda, 38 şirket yarıştı. YEKA GES-2025 yarışmalarında, Bolu, Erzurum, Eskişehir, Kahramanmaraş, Mardin, Van ve Manisa'da bulunan toplam 650 megavat kapasiteli alanlar yatırımcılara tahsis edildi. Söz konusu YEKA'lar içinde Manisa Demirköprü Barajı'nın üzerine yapılacak 35 MW'lık (megavat) yüzer GES projesi de yer aldı. 25 Kasım'da Enerji Bakanlığı'nda gerçekleştirilen yarışmalar, büyük bir rekabete sahne oldu. Toplam 8 yarışmada elektrik birim fiyatlar şartnamede yer alan taban seviye olan kilovatsaat başına 3.25 euro/cent olurken, KDV dahil toplamda yaklaşık 101 milyon euro katkı bedeli oluştu. Alınacak katkı bedeli ise MW başına KDV dahil 156 bin 500 euro'ya ulaştı. Özellikle büyük rekabetin yaşandığı Kahramanmaraş, Mardin ve Demirköprü Yüzer GES'te yatırımcıların katkı payı taahhütlerinin MW başına 200 bin euro'yu aşması dikkat çekti. Gerçekleşen bu rakamlar, sektör temsilcileri tarafından "kamu" açısından oldukça başarılı bulunurken, projelerin hayata geçilmesi ve sürdürülebilirliği noktasında soru işaretleri yarattığı yorumlarına neden oldu. 2025 yarışmasında ülkenin ilk YEKA yüzer GES projesinin de yer almasını önemli bir gelişme olarak değerlendiren sektör temsilcileri, Demirköprü Barajı'nda devreye alınacak bu projenin diğer yüzer GES yatırımlarını tetiklemesini bekliyor.
KIYASIYA REKABET…
YEKA GES-2025 yarışmalarında elektrik birim fiyatı kilovatsaat başına 3.25 euro/cent olan taban fiyattan oluştu. 38 şirketten 77 teklifin geldiği yarışmalar, MW başına katkı payı üzerinden ilerledi. 40 MW bağlantı kapasiteli Kahramanmaraş GES yarışmasında, 19 teklif geldi. Yarışmada, 17. turda MW başına 285 bin euro katkı payı ile Güçlü GES Enerji en iyi teklifi verdi. 40 MW bağlantı kapasiteli Mardin GES yarışmasında 15. turda MW başına 208 bin euro katkı payı ile en iyi teklif Aydede Enerji'den geldi. Bu yarışmaya 15 teklif gelmişti. 100 MW bağlantı kapasiteli Erzurum-1 GES yarışmasında 4. turda MW başına 100 bin euro katkı payı ile Stone Enerji, 40 MW bağlantı kapasiteli Van GES yarışmasında 12 turda MW başına 187 bin euro katkı payı ile Zincir GES Enerji, 50 MW bağlantı kapasiteli Bolu GES yarışmasında 7. turda MW başına 44 bin euro katkı payı ile Ecogreen Elektrik Enerji Üretim, 85 MW bağlantı kapasiteli Erzurum-3 GES yarışmasında 7. turda MW başına 120 bin euro katkı payı ile Sertaş Turizm Yatırım en iyi teklifi verdi. 260 MW bağlantı kapasiteli Eskişehir GES yarışmasında ise 13. turda en iyi teklif MW başına 105 bin euro katkı payı ile Efor Holding A.Ş.'den alındı.
TÜRKİYE'NİN İLK YEKA YÜZER GES'İ
Türkiye'nin ilk yüzer GES'i unvanını kazanan Demirköprü Yüzer GES'e ise 11 başvuru yapıldı. Geçen yıl Kıyı Kanunu'nda yapılan değişiklikle denizler, baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerde yenilenebilir enerji üretim santralleri kurulabilmesinin önü açılmıştı. YEKA GES -2025 kapsamında yapılan 35 MW bağlantı kapasiteli Demirköprü Yüzer GES yarışmasında, 15. turda kilovatsaat başına 3,25 Euro/cent elektrik birim fiyatı ve MW başına 225 bin euro katkı payı ile Demirköprü Yüzer GES Ortak Girişim Grubu en iyi teklifi verdi.
Demirköprü Yüzer GES Ortak Girişim Grubu, Arya Yenilenebilir Enerji A.Ş. ve PMS Polietilen Mamulleri A.Ş.'nin yüzde 50 ortaklığıyla yarışma için kuruldu. Arya Yenilenebilir Enerji, YEKA GES-2025 yarışmasında 40 MW'lik Kahramanmaraş GES ve 40 MW'lik Mardin GES için de teklif verdi. Arya Yenilenebilir Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Muhammed Balkaya, 35 MW'lik Demirköprü Yüzer GES yarışmasına odaklandıkları için, 17 tur süren Kahramanmaraş ve 15 tur süren Mardin YEKA yarışmalarından çekildiklerini kaydetti.
SERBEST PİYASADA SATIŞ
Yarışmayı kazanan şirketler, sözleşme imza tarihinden itibaren ürettikleri elektriği 60 ay süre ile serbest piyasada satabilecek. Daha sonra 20 yıl süreyle üretilen elektrik, kilovatsaat başına 3,25 euro/cent fiyat ile iletim sistemine verilecek.
Yarışmaların ardından gazetecilere açıklamalarda bulunan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, yeni YEKA modelinde dolar ödemesinden euro-cent ödemesine geçtiklerini ve güneş için 3.25 euro-cent kilowatsaat bir taban bedeli belirlediklerini belirterek, "Bugün yapılan yarışmaların neticesinde de yaklaşık ortalama, katma değer vergisi dahil olmak üzere 156 bin 500 euro-megavatsaatlik bir katkı bedelini alacağız. Bu toplamda yaklaşık 101 milyon euro'luk bir katkı bedeli ödemesi anlamına geliyor" dedi.
2 MİLYAR DOLARLIK GAZ İTHALATINA FREN
Türkiye'nin 2035 yılında güneş ve rüzgarda 120 bin MW kurulu güç hedefi olduğunu anımsatan Bakan Bayraktar, bu hedefe ulaşmak için çalışmalar yürüttüklerini vurguladı.
YEKA GES-2025 yarışmalarındaki 650 MW'lık kapasitenin yaklaşık 400 milyon dolarlık bir yatırım demek olduğunu dile getiren Bayraktar, bu yatırımların sonucunda da yaklaşık 500 bin hanenin elektrik ihtiyacını karşılayabilecek yenilenebilir güneş projelerinin hayata geçmiş olacağını kaydetti.
Yapılacak projeler kapsamında yaklaşık 800 bin tonluk karbon emisyonu azaltımının söz konusu olacağına dikkat çeken Bayraktar, "İthal edeceğimiz doğal gazın önüne geçmiş olacağız. Bunu rakamsal olarak ortaya koyduğumuzda, YEKA ömrü boyunca, 5+20 yıl boyunca neredeyse 2 milyar doların üzerinde bir doğal gaz ithalatını bu şekilde önlemiş olacağız" ifadelerini kullandı.
Güneş ve rüzgarda 120 bin megavatlık kurulu güç hedefine ulaşabilmek için Türkiye'nin her yıl 8-9 bin megavatlık yeni kurulu güce ihtiyacı olduğunu vurgulayan Bakan Bayraktar, 2025 yılında yaklaşık 6 bin 743 megavat yeni kurulu gücü devreye aldıklarını, yıl sonuna kadar da 8 bin megavata ulaşacaklarını kaydetti.
YEKA RES YARIŞMALARI ARALIKTA
YEKA GES yarışmalarının ardından gözler YEKA RES-2025 yarışmalarına çevrildi. Bakan Bayraktar'ın açıklamalarına göre, 2025 YEKA RES yarışmalarının 11 Aralık'ta yapılması planlanıyor.
Bilindiği üzere toplam 1.150 MWe gücündeki bağlantı kapasitesi için 6 YEKA RES-2025 yarışması kapsamında, 2 Aralık'ta Sivas RES (500 MWe), Balıkesir-1 RES (160 MWe), Balıkesir-2 RES (120 MWe), Balıkesir-3 RES (110 MWe), Aydın-Denizli RES (140 MWe) ve Kütahya RES (120 MWe) için başvurular toplanacak.
Elvan TUĞSUZ GÜVEN / Hidroelektrik Santralları Sanayi İş İnsanları Derneği (HESİAD) Yönetim Kurulu Başkanı
"Türkiye'nin geniş, değerlendirmeye açık yüzer GES potansiyeli var"
Yüzer GES ile alakalı gelişmeleri ve yüzer GES projesinin 2025 yılı yarışmaları kapsamında yer almasını çok olumlu karşılıyoruz. Ülkemizin geniş, değerlendirilmeye açık bir yüzer GES potansiyeli var. Kamu ve özel sektör tarafından işletme halinde olan ve içme suyu amacı taşımayan barajların normal su seviyesindeki toplam rezervuar alanının yüzde 3 oranında kullanılması durumunda oluşan yüzer GES potansiyeli 23 bin 850 GWh/yıl. Bu oran yüzde 5 olursa 39 bin 750 GWh/yıla, yüzde 10 olursa 79 bin 500 GWh/yıla yükseliyor. Yüzer GES'leri, iklim değişikliği ile artan buharlaşma oranını önleyici olumlu etkisi yanı sıra aslında uygun malzeme seçimi ile içme suyu barajlarında da yapılabilir bir yatırım olarak değerlendiriyoruz. Ancak YEKA'da gerçekleşen fiyatların bu yatırımların proje finansmanı ile hayata geçirilmesinin zor olduğunu düşünüyoruz. Bu haliyle 60 ay piyasa takas fiyatı (PTF) ile satış olsa bile gündüz PTF ortalamaları 5 cent civarı gerçekleştiğini hesaplarsak, yüzde 25 banka kredisi yüzde 75 özsermaye ile yatırım geri dönüşleri ortalama senaryoda 12 yıl ve üzerine gidiyor. Kamu tarafı açısından bu gerçekleşen rakamları oldukça iyi bulduğunu düşünüyoruz. O anlamda başarılı oldu ancak özel sektör tarafından projelerin hayata geçilmesi ve sürdürülebilirliği noktasında soru işaretlerimiz var. Bir de ihale şartlarının, ilerleyen yıllarda projenin sürdürülebilirliği sıkıntıya girdiğinde değiştirilmesi gibi durumların oluşmamasını diliyoruz.
Elvan AYGÜN ANBAR / Enerji Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (ENSİA) Yönetim Kurulu Başkanı
"Güneş enerjisinde 2035 hedefine rahatlıkla ulaşabiliriz"
Rüzgar ve güneş enerjisinde, 2035'e kadar 120 bin MW kurulu güç hedefine ulaşmak için YEKA yarışmaları büyük önem taşıyor. Ülkemiz ve enerji sektörü için yaşamsal önem taşıyan bu hedefin yaklaşık 77 bin MW'ı lisanslı ve lisanssız güneş enerjisi kaynaklı olacak. 25 Kasım 2025 itibarıyla güneş enerjisi kurulu gücümüzün 24 bin 500 MW olduğu dikkate alındığında, 2035'e kadar her yıl en az 5 bin MW GES devreye almamız gerektiğini anlıyoruz. Türkiye'nin bu hedefe rahatlıkla ulaşabileceğine inanıyorum. 2025 yılı bu yönüyle bize çok önemli işaretler verdi. İlk 10 ayda güneş enerjisinde 4 bin 300 MW kurulu güç artışı yakalamış durumdayız. Bu yılı 5 bin MW seviyesinde ya da biraz üzerinde kapatacağımızı söyleyebiliriz. YEKA GES-2025 yarışmalarında tahsisi yapılacak 650 MW proje, 2035 hedeflerimiz için katkı sağlayacaktır. MW başı 44 bin euro ile 285 bin euro arasında gerçekleşen katkı payları olurken; 8 projenin 3'ünde 200 bin euro/MW üzeri katkı payı ödemesi önerildi. Kamuya ödenmesi gereken katkı paylarının çok yüksek olması, projelerin gerçekleşmesini zora sokacak unsurlar taşısa da yatırımcı ilgisinin üst seviyede olmasının memnuniyet verici olduğunu söyleyebilirim. Bu ihalede ülkemizin ilk yüzer GES projesinin de bu proje grubunda yer alması ayrıca sevindirici oldu. Manisa Demirköprü barajında devreye alınacak bu projenin başarısı, ilerleyen YEKA projelerinde daha fazla yüzer GES projesi olmasını sağlayacaktır. Yapılan bilimsel ölçümler ülkemizin Yüzer GES potansiyel kurulu gücünün 80 bin MW olduğunu gösteriyor. Yüzer GES'ler ile buharlaşma yoluyla kaybettiğimiz su kaynaklarımızı korumamız, korurken de temiz enerji üretebilmemiz mümkün.
Muhammed BALKAYA / Arya Yenilenebilir Enerji A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı
"Demirköprü Yüzer GES'i 2027 ortasında devreye alacağız"
Arya Yenilenebilir Enerji olarak hem kendimiz için hem de özel sektör ve kamuya GES'ler kuruyoruz. Batman Gercüş'te 31.5 MW'lık depolama tesisi yatırımımız devam ediyor. 3 MW'lık devrede olan bir tesisimiz var. 221.40 MW'lık lisanslı (depolamalı GES) projemiz var. Kısa bir süre içinde bunun 22.4 MW'ı devreye alınacak. Demirköprü Yüzer GES Ortak Girişim Grubu'ndaki ortağımız PMS Polietilen Mamulleri A.Ş., yurt içi ve yurt dışına yüzdürücü platformlar yapıyor. Savunmadan enerjiye birçok alanda yüzer platformlar üretiyor. Yarışmada 11 şirket ile yarıştık. Demirköprü Yüzer GES YEKA'yı çok istiyorduk. Biraz da yarışma atmosferinin etkisiyle, öngördüğümüz bütçenin yüzde 10 üzerine çıktık. 200 bin euro katkı payı öngörüsüyle yarışa başlamıştık, 225 bin euro'ya çıktık. Önümüzde iki aylık bir evrak süreci var. 8-10 ay arası imar, ruhsat ve proje onayı süreci yaşanacak. 2026 yılı sonunda projeye başlamayı öngörüyoruz. 2027 ortasına kadar da finansal ve kurulum süreçlerini tamamlayıp, devreye almayı planlıyoruz.
Dr. Kadri Süreyya ÖZDENER / Yüzer GES Güneş Enerjisi Sanayici ve İşadamları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı
"Yüzer GES yatırımlarının hızlanmasını bekliyoruz"
YEKA yüzer GES'in, Türkiye'nin yüzer güneş enerjisi ekosistemi için çok önemli bir başlangıç olduğuna inanıyorum. Güneş paneli üretiminde ülkemiz yetkinliğini zaten kanıtladı. Su üstü platform imalatında üniversitelerin Ar-Ge çalışmaları ve Devlet Su İşleri'nin yerli ihale ve üretim deneyimleri sektöre sağlam bir temel kazandırdı. Kanuna göre, Türkiye'de su alanlarının yüzde 5'i Yüzer GES'e dönüştürüldüğünde yaklaşık 40.000 MW kurulu güç potansiyeline ulaşılabiliyor; bu da yüzer güneş enerji santrallerinin ülkemiz için stratejik bir çarpan etkisi taşıdığını gösteriyor. Yüzerges Yüzer Güneş Enerjisi Sanayici ve İşadamları Derneği, sektörün tüm yatırım zincirinde ekipman tedarikçilerine ve yatırımcılara aktif olarak destek verecek; dernek üyeleri de üretim, tedarik ve yatırım süreçlerinde fiilen rol alarak ekosistemin büyümesine yön verecektir. İlk YEKA projesinin devreye girmesiyle uluslararası oyuncuların Türkiye pazarına daha güçlü dahil olmasını ve diğer yüzer GES yatırımlarının hızla tetiklenmesini bekliyoruz. Derneğimiz bu büyümenin her aşamasında gerekli desteği sunmaya hazırdır.
