ŞULE GÜNER/ Zirvede, eğitimde yapay zeka uygulamalarından etik ilkelere, küresel iş birliklerinden veri güvenliğine kadar geniş bir yelpazede konular masaya yatırıldı. Akademisyenler, eğitim liderleri, öğretmenler ve teknoloji uzmanları dahil olmak üzere 2 binden fazla katılımcı, geleceğin eğitimini şekillendirecek fikirlerini ve deneyimlerini paylaştı.
Etkinlikte gerçekleştirilen 60'tan fazla sunum ve atölye çalışmasında yapay zeka, dijital pedagoji, kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimleri ve sürdürülebilir eğitim politikaları gibi konular ele alındı.
Zirvenin kurucusu Dr. Işıl Boy Ergül, açılışta yaptığı konuşmada, "Yapay zeka modası geçmeyecek; aksine hayatımızın omurgası olacak. Kurumların bilimsel temelli yapay zeka politikaları oluşturması şart. Öğretmenlerin yapay zekaya güveni en düşük seviyede. Bu nedenle, yapay zeka projeleri öğretmen ihtiyaçlarına göre tasarlanmalı ve 'Yapay Zeka Liderleri' ekipleri kurulmalı. Veri güvenliği ve etik ilkeler gözardı edilmemeli. UNESCO'ya göre, yapay zeka okuryazarlığı artık temel bir beceri. Küresel örnekler: Güney Kore'de veli tepkisiyle dijital ders kitapları ana kaynak olmak yerine yardımcı kitap olarak kullanılacak; Estonya OpenAI ile iş birliği yaparken, Çin DeepSeek ile yapay zeka eğitim platformu kuruyor. Bizler de beklemek yerine harekete geçmeli. Dünya sahnesine kendi inovasyonlarımızla çıkmalıyız" mesajını verdi.
Zirvede öne çıkan bazı temel görüşler şöyle: "Eğitimde bilişsel süreçlerin dönüşümü giderek daha önemli hale geliyor. Yapay zeka, bu süreçleri desteklerken, etik ilkeler ve bilinçli kullanım esas alınmalı. Teknolojinin eğitimde nasıl konumlandırılacağı, onu nasıl kullandığımıza bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Yapay zeka, doğru ellerde bir öğrenme aracı olurken, kontrolsüz kullanıldığında risk taşıyan bir faktör haline gelebilir. Öğrencilerin merak duygusunu canlı tutmak, eğitimcilerin en kritik görevlerinden biri olarak öne çıkıyor. Bilgiye erişimin kolaylaştığı bir çağda, önemli olan bilginin nasıl üretildiği ve nasıl kullanıldığıdır. Eğitimin asıl hedefi yalnızca bilgi edinmek değil, öğrencilere üretkenlik ve eleştirel düşünme becerileri kazandırmak olmalıdır."
Bu yıl "eğitimde yapay zeka ve dijital uyanışın geleceği" temasının tartışıldığı ETZ, gelecek yıl daha da kapsamlı bir içerikle düzenlenecek. ETZ26'nın teması şimdiden belli: "Yıkıcı Paradigmalar: Yapay Genel Zeka ve Kuantum."
**********
İngiltere'den çocuklara sosyal medya koruması
İngiltere'de veri koruma kurumu; TikTok, Reddit ve resim paylaşım platformu Imgur'un çocukların verilerini nasıl kullandığını araştırma kararı aldı.
İngiltere Bilgi Komiserliği (ICO), Çinli Bytedance şirketine ait olan TikTok'un 13-17 yaş arasındaki kullanıcıların kişisel bilgilerini onlara önerilerde bulunmak için nasıl kullandığını inceleyecek.
Ofis ayrıca ABD merkezli Imgur ve Reddit platformlarının İngiltere'de reşit olmayan kullanıcılarının yaşlarını nasıl değerlendirdiklerini de araştıracak.
Kurum yöneticisi John Edwards, "Sosyal medya şirketlerinin İngiltere'ye getirdiği teknoloji ve yenilikleri memnuniyetle karşılıyor ve ekonomimizde başarılı olmalarını istiyoruz. Ancak bu, çocukların mahremiyeti pahasına olamaz" dedi.
Platformların veri koruma yasasına uyma yükümlülüğünün altını çizen Edwards, "Çocukları çevrimiçi ortamda güvende tutma sorumluluğu, bu hizmetleri sunan şirketlere aittir ve ofisim onlardan hesap sorma konusundaki kararlılığını sürdürmektedir," dedi.
İngiliz mevzuatı uyarınca, çoğu çevrimiçi hizmet, Avrupa Birliği ülkelerinde de geçerli olan Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) ve Çocuk Kanunu'na uymak zorunda. Bu nedenle, 18 yaşın altındaki kullanıcılardan alınan kişisel veriler 'özel koruma' altında ve platformlar 'çocuğun yüksek menfaatlerini' göz önünde bulundurmalı.
ICO tarafından Pazartesi günü yayınlanan bir ankete göre, İngiliz ebeveynlerin yaklaşık yüzde 42'si platformların çocukları hakkında topladığı bilgiler üzerinde çok az kontrol sahibi olduklarını ya da hiç kontrol sahibi olmadıklarını düşünüyor.
İrlanda Veri Koruma Komisyonu, çocuk verilerinin işlenmesine ilişkin GDPR ihlalleri nedeniyle TikTok'a Eylül 2023'te 345 milyon euro para cezası vermişti.
**********
On yıllardır çözülemeyeni 2 günde çözdü
Mikrobiyologların on yıllarca süren araştırmalarla açıklığa kavuşturduğu karmaşık bir problem, yeni bir yapay zeka aracı tarafından iki günde çözüldü.
Londra'daki Imperial College'da Profesör José R Penadés ile ekibi yıllardır, bazı "süper bakterilerin" neden antibiyotiklere karşı dirençli olduğunu araştırıyorlardı ve sonunda bu soruyu yanıtladılar.
Penadés, Google'ın "eş-bilim insanı" aracına araştırmalarının temelindeki sorunu kısa bir bilgilendirmeyle açıkladığında araç, aynı sonuca 48 saat içinde ulaştı.
Penadés, araştırması henüz yayımlanmadığı için yapay zekanın bu sonucu kamusal alanda bulmuş olamayacağını söyledi ve aracın oluşturduğu sonuçları gördüğünde yaşadığı şoku şöyle anlattı: "Google'a bir e-posta yazıp 'Bilgisayarıma erişiminiz mi var?' diye sordum."
Google, Penadés'in bilgisayarına erişimi olmadığını söyledi.
Bilim insanlarının bu sorunu araştırarak geçirdiği on yıl içinde araştırmanın sonuçlarını kanıtlama süreci de bulunuyordu, ki bu bile başlı başına birkaç yıl sürmüştü. Ancak bilim insanları, araştırmanın başında bir hipoteze sahip olsalardı araştırmalarının birkaç yılına gerek kalmamış olacağını söylüyorlar. Prof. Penadés'e göre yapay zeka aracı yalnızca onun çalışmalarını yeniden yaratmanın ötesine geçmişti. Penadés, "Mesele yalnızca başlangıç hipotezini doğru belirlemesi değil" diyor ve ekliyor: "Dört farklı hipotez sunmuştu ve hepsi de mantıklıydı. Bir tanesini ise biz hiç düşünmemiştik, şimdi bunun üzerinde çalışıyoruz."
**********
Oscar'da "yapay zeka" tartışması
Oscarlarda "En İyi Erkek Oyuncu" ödülünü alan Andrien Brody ve "En İyi Kadın Oyuncu Adayı" Karla Sofía Gascon'un seslendirmesinde yapay zeka kullanıldı. Peki, yapay zeka "ödülü hak etmede" bir kriter mi? Aslında bu soru, 97. Akademi Ödülleri adaylarının adayları açıklandıktan sonra gündeme gelmişti. Şimdiyse, akademinin yapay zeka konusunda "adil" bir karar vermesi gerekiyor. Çünkü The Brutalist'in başrol oyuncusu Adrien Brody kategorisindeki ödülü kazandı. Filmin yönetmeni Brady Corbet ve editörü David Jancso, filmin başrol oyuncuları Adrien Brody ve Felicity Jones'un Macarca repliklerini düzenlemek için Ukraynalı yazılım şirketi Respeecher'in yapay zeka çözümlerinden yararlandığını açıklamıştı.
"En İyi Film" kategorisindeki diğer aday A Complete Unknown ve Dune: Part Two'nun, prodüksiyon süreçlerinde belirli ölçüde yapay zeka kullanıldı. Yine aynı kategoride aday olan Emilia Perez'in başrol oyuncusu ve "En İyi kadın Oyuncu" ödülüne aday olan Karla Sofía Gascon'un şarkılarındaki yüksek notalara ulaşmasına yardımcı olmak amacıyla yine Respeecher'dan yardım aldı. Kamuoyuyla da paylaşılan bu durum, yapay zekanın sadece diyalog düzenlemesinde değil, aynı zamanda müzik ve ses performanslarında da önemli bir rol oynadığının göstergesi.
Filmlerde yapay zeka kullanıldığı şeffaf bir şekilde kamuoyuyla paylaşılmalı mı? Yapay zekanın nerede, nasıl, ne kadar kullanılacağına kim karar verecek? Bu kullanım ödülün hak edilmesinde etken mi? Ne kadar etik?
The Brutalist yönetmeni Brady Corbet, yapay zeka kullanımında şeffaflık gerekiyorsa, sinema dünyasında uzun süredir kullanılan ADR (Film yapımında sesin daha kontrollü ve sessiz bir ortamda, genellikle bir stüdyoda yeniden kaydedilmesi) ve temel başka kurgu tekniklerinin de aynı şekilde açıklanmasının gerekeceğini savundu. Oscar Ödülleri organizatörleri, şu anda "isteğe bağlı" olan yapay zeka kullanım bildirimlerinin, gelecekte zorunlu hale getirilmesinin değerlendirildiğini söylüyor.
