Jack Dorsey'nin attığı ilk tweet NFT olarak 2.9 milyon dolara satıldı. NBA'in Top Shot projesi ile maçların önemli anları NFT haline getirilerek satışa sunuldu. 5 aylık süreçte 250 milyon dolarlık NFT satışı gerçekleştirildi. Dünyaca ünlü sanatçı Beeple'ın 'Everydays: The First 5000 Days' isimli dijital sanat eseri ise 69 milyon dolara satıldı. Dünyayı kasıp kavuran NFT trendini Türkiye de hızla yakaladı. Mesela Bir Türk sanatçının, Tarık Tolunay'ın Pandemi isimli sanat eseri Mart ayında İranlı bir koleksiyonere 36 bin dolara satıldı. Türkiye'nin NFT'ye çevrilerek satılan ilk eseri oldu. Futbolcu Mesut Özil de avatar, şapkalar, kramponlar ve giysilerden oluşan koleksiyonunu satışa sundu. Cüneyt Özdemir, bir tweet'ini, Saba Tümer de kahkahasını sattı. 4129 Grey CEO'su Alemşah Öztürk, oyuncu Bensu Soral gibi birçok kişi de NFT eserlerini satışa çıkardı. Gülben Ergen, kendisiyle özdeşleşen 'Bana unutmayın ki hiçbir şey olmaz' cümlesini bağış amaçlı NFT kaydını yaparak satışa çıkardı. Saba Tümer'in kahkahası 90 bin TL'ye satıldı. Kral Şakir'in yaratıcısı karikatürist Varol Yaşaroğlu, 'Muix' çizimleri ile NFT'lerle satışa çıktı. Hatta son çıkan kripto para yönetmeliği bile NFT üzerinden satışa çıktı. Kripto para araştırmacısı Enes Özkan, TCMB'nin yeni kripto para yönetmeliğini NFT olarak, yani blokzincir üzerinde kendisi tarafından imzalanmış bir sanat eseri olarak satışa çıkardığını duyurdu. Tasarımcı Murat Pak'ın Piksel isimli 1 pikselin görüntüsünden oluşan eseri de yakın zamanda 1.36 milyon dolara satıldı.
NFT teknolojisi aracılığıyla, dijital sanat eserlerini, bir tweet'i, bir maçın efsane olmuş 10 saniyesini, aslında dijitalde yer alan her şeyi ve her anı blokzincir üzerinden alıp satabiliyorsunuz. Genellikle koleksiyon amaçlı yapılan bu satışlarda, dijital ürünü satın alan kişi bir başkasına sattığında, ilk satıcı da otomatik olarak komisyonunu alıyor. NFT rüzgarı başta sanat, spor ve oyun dünyası olmak üzere tüm dünyayı sarmış durumda. Peki bu çılgınlık nereye gidiyor? Uzmanlar NFT trendine ilişkin tüm merak edilenleri masaya yatırdı.
BLOKZİNCİRDE BAKKAL DEFTERİ
Cerebrum Tech Kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı Dr. R. Erdem Erkul blokzincir teknolojisinin geleceğin umut veren teknolojilerinden biri olduğunu belirterek, "Blokzinciri, bilgisayar terminolojisinde birbirine zincir halinde bağlı blokların tuttuğu ve sürekli büyüyen bir işlem kayıt defterini ifade eder. Eşten eşe birbirine bağlı olan bu blokların işlem kayıtlarını sakladığı depoya da dijital defter diyoruz. Peki bu teknolojiyi nasıl basit bir şekilde anlamlandırabiliriz? Bir bakkal defteri düşünün, bu bakkal defteri kaybolduğunda bakkal ve müşteriler arasında bir mağduriyet oluşacaktır. Fakat blokzincir teknolojisiyle bu bakkal defterinden anonim bir şekilde 10 bin kopya olduğunu düşünün. Bu muazzam şekilde hata payını, hilecilik ve çalınma riskini azaltıyor. Herkesçe ulaşılabilir, anonim bir bilgi kayıt zinciri oluşuyor. Bloklara işlenen kayıtların kırılamaz ve değiştirilemez olmasının altında ise basit bir mantık yatıyor. Blokları bozabilmek için milyarlarca kopyası olan bu kayıt defterindeki blokların yarısından fazlasının değiştirilmesi gerekiyor. Böyle bir müdahalenin yapılabilmesi ise neredeyse imkânsız" diyor.
DİJİTAL KEDİ ÇİFTLEŞTİRME
Blokzincir teknolojisinin beraberinde NFT'lerin de sanat dünyası tarafından hızla benimsendiğinin de altını çizen Erkul şu bilgileri aktarıyor: "Bu ara sıkça NFT ve sanat dünyasındaki gelişmeleri konuşur olduk. NFT'yi basitçe anlatmak gerekirse, daha çok bir sertifika, bir tapu gibi düşünebilirsiniz. Fiziki dünyadaki bir varlığın blokzincir üzerinde aidiyetini NFT ile sağlayabiliriz. Dünya üzerinde bulunan tüm sanat eserleri, yaratıcısı tarafından NFT'ye dönüştürülebilir. Üstelik bu dönüşüm bir taklit ya da kopya değil, aksine ürünün tek ve orijinal olduğunun kanıtıdır. Son günlerde sanatçılar hızla eserlerini NFT şekline dönüştürüyor ve sektörde inanılmaz büyüklükte satışlar söz konusu. Bu da sanat çevrelerinde sükse yapıyor tabi. Hatta geçtiğimiz günlerde ilk tweet'lerini satışa çıkaran bazı sanatçılar da oldu. CryptoKitties platformu var mesela. Bu platform Ethereum blok zinciri üzerinde çalışıyor. Kripto kedi sahiplenen kullanıcılar bu kedilere bir sanat eseri gibi sahip oluyorlar. Bu kedilerin biyolojide karşılaştığımıza benzer bir yapıları var. Her bir kedinin fenotipi ve bu fenotipi yaratan bir gen dizilimleri var. Bu gen dizilimlerinden gelen bilgi ile kullanıcılar farklı kedileri çiftleştirebiliyor ve yeni kediler oluşturabiliyorlar. Sadece 30 günde sanal kediler için 845 bin dolar harcanmış durumda."
HER ŞEY DİJİTAL TARİHE KAZINABİLİR
Blockchain Akademi Kurucusu Devrim Danyal, NFT'nin (Non Fungible Token) yeni nesil teknolojik bir kayıt sistemi olduğunu belirterek, "Blokzincir altyapısı üzerinde yer alan NFT sistemi, içerik üreticileri için bir nevi dijital tapu gibi değerlendirilebilir. Tanımlayabildiğimiz her türlü veriyi NFT haline dönüştürebiliriz. Bu verinin kaynağı olarak da, aklımıza gelen gelmeyen, gözlü görülen görünmeyen, elle tutulan tutulmayan her şeyi alabiliriz. NFT, içerik üreticilerinin içeriklerinden seçecekleri bir bölümü ya da dilerlerse tamamını dijital ortamda tarihe kazımaları olarak da tanımlanabilir. NFT başlangıç olarak dijital eser ve anlar için kullanılıyor olsa da yakın bir gelecekte tüm sertifikasyon süreçlerimiz, gayrimenkul tapularımız, araç ruhsatlarımız, her türlü ehliyetlerimiz, okul diplomalarımız, sigorta poliçelerimiz gibi günlük hayatta kullandığımız her türlü belgeyi NFT olarak oluşturmaya ve kullanmaya başlayacağız" diyor.
NFT trendinin Türkiye'de de ilgi görmeye başladığını belirten Danyal, "Türkiye'den tüm fiziksel ya da dijital içerik üreticilerini bir araya getirmeyi ve birbirlerinin sinerjilerinden faydalanmalarını sağlamaya çalıştığımız NFTstüdyo.com adı altında bir topluluğumuz var. Bu topluluğumuz içerisinde dijital içerik üretenler sanatçılarımızdan, çizgi dünyasından değerli karikatüristlerimize, şarkıcı ve oyuncu sanatçılarımızdan, dünyanın birçok köşesinde hem sergileri hem de performansları ile tanınmış multidisipliner içerik üreticilerimize, ekranların ve beyaz perdenin yıldızlarından, farklı sektörlerden bir çok tanıdık isim, hep birlikte bu ekosistemin ilk oyuncuları olarak yerlerini almaya başladılar" açıklamasını yapıyor.
Bugüne kadar üretilmiş her türlü içeriğin dijital ikizini oluşturma yoluyla dijital tarihe kazımanın mümkün olduğuna işaret eden Danyal'a göre asıl dönüşüm, elimizde yazılı olarak bulunan resmi ya da özel tüm belgelerin NFT altyapısını kullanarak dijitalleştirilmeye başlandığında olacak. Bu noktadan itibaren artık internet bankacılığı tarzında kullandığımız dijital cüzdanlarımız içerisinde sadece rakam olarak hesap bakiyemizi değil, bunun yanında NFT varlıklar olarak evimizin tapusunu, aracımızın ruhsatını, mezun olduğumuz okulların diplomalarını da görmeye başlayacağız.
2021'DE PATLAMA YAŞANDI
Türkiye Fintech Derneği FINTR Başkanı Demet Zübeyiroğlu NFT'yi, "Sanat eseri, gayrimenkul veya koleksiyon parçası gibi değiştirilemez, kopyalanamaz varlıkların blockzincir teknolojisi kullanılarak 'token'lara dönüştürülmüş hali. Üç ana özelliği vardır; teklik, az bulunurluk ve bölünmezlik" sözleriyle açıklıyor. Zübeyiroğlu'nun aktardıklarına göre satış hacmi açısından NFT'nin en popüler kategorisi sanal koleksiyon ürünleri; şu anda tüm NFT satışlarının yaklaşık dörtte birini oluşturuyor. 2017'de kullanıcıların sanal kedileri toplayıp büyütmelerini sağlayan CryptoKitties'le patlama yaşadıktan sonra biraz durulan bu alan, bu sene sporcuların ve ünlülerin token'a dönüştürülmüş sanal versiyonlarının satılmasıyla yeniden çok popüler hale geldi. NFT'nin oyun sektöründe de hızla büyüdüğünü ifade eden Zübeyiroğlu, "Sanal gerçeklik ve sanal para kavramına zaten aşina olan oyuncular NFT'ler için mükemmel bir hedef kitle oluşturuyor. NFT'lerin dahil olmasıyla oyun içi öğeler token'a çevrilerek satılabiliyor. Bu sayede hem oyun deneyimi daha somut ve ödüllendirici hale geldi hem de oyuncuların gelir elde edebileceği başka bir kanal açılmış oldu. Diğer bir kullanım alanı da sanat sektörü. NFT kopyalanamaz ve bölünemez olduğundan satılan dijital esere kimin sahip olduğu, eserin özgün olup olmadığı gibi birçok soru işaretine doğrudan cevap veriyor. Böylece sahtekarlık ve telif hakkı ihlali gibi sorunlar ortadan kalkmış oluyor" diyor. Geçtiğimiz sene dünya genelinde yapılan NFT işlemlerinin değerinin yaklaşık 340 milyon dolar olduğunu da hatırlatan Zübeyiroğlu, "2021'de ise NFT pazarında bir patlama yaşandı" diyor.
NFT SATIŞI YAPAN TÜRKLER
Zübeyiroğlu'nun verdiği bilgilere göre sanal dünyalar da NFT'lerin yoğun kullanıldığı başka bir alan. Decentraland, The Sandbox ve Cryptovoxels gibi merkeziyetsiz sanal gerçeklik platformları, kullanıcıların sanal arazileri ve diğer oyun içi NFT öğelerini oluşturmalarına ve bunlardan para kazanmalarına olanak tanıyor. Bu kategori özellikle Z jenerasyonunda popüler. Son olarak henüz erken bir aşamada olsa da mülkiyet ve hisse gibi somut dünya varlıkları ve belgeler de NFT ile satılıyor. Aslında dünyada eşsiz ve nadir olan her şeyin NFT olarak satışa çıkarılabileceğini belirten Zübeyiroğlu şu bilgileri aktarıyor:
"Türkiye teknoloji trendlerini çok hızlı yakalayan bir pazar, NFT trendi elbette Türkiye'ye ulaştı. Dijital sanatçı Tarık Tolunay'ın 'Fractal İstanbul – Pandemi' eseri, Türkiye'nin NFT'ye çevrilerek satılan ilk eseri oldu. Futbolcu Mesut Özil de avatar, şapkalar, kramponlar ve giysilerden oluşan koleksiyonunu satışa sundu. Cüneyt Özdemir, bir tweet'ini, Saba Tümer de kahkahasını sattı. 4129 Grey CEO'su Alemşah Öztürk, oyuncu Bensu Soral gibi birçok kişi de NFT eserlerini satışa çıkardı. Bu alanda tanınmış kişilerin daha çok satış yaptığını göreceğiz. Bugün NFT'yi koleksiyoner fantezisi olarak gören taraflar olsa da daha önce blockchain ve kripto paralar için de benzer yorumların yapıldığını hatırlatmak isterim. Balon olarak nitelendirilen teknolojilerin her birinin er ya da geç büyük pazarlar yarattığına tanık oluyoruz."
TÜRK SANATÇILAR HIZLI DAVRANDI
Türkiye'deki sanatçıların NFT alanına çok hızlı giriş yaptıklarını belirten Avrasya Blockchain ve Dijital Para Araştırmaları Derneği Başkanı Avukat Kadir Kurtuluş, "Bu konudaki trendi yakaladık hatta dünyada ortalamanın üzerinde adaptasyon sağladık diyebiliriz. Gülben Ergen, kendisiyle özdeşleşen 'Bana unutmayın ki hiçbir şey olmaz' cümlesini bağış amaçlı NFT kaydını yaparak satışa çıkardı. Saba Tümer'in kahkahası 90 bin TL'ye satıldı. Kral Şakir'in yaratıcısı karikatürist Varol Yaşaroğlu, 'Muix' çizimleri ile NFT'lerle satışa çıktı. Daha birçok tasarımcı, karikatürist ve sanatçının eserleri de dünya çapındaki pazar yerlerinde şu an satışta" diyor.
HUKUKİ SORUNLAR VAR
NFT'lerde ciddi hukuki sorunlar olduğuna da değinen Kurtuluş şu bilgilendirmeleri yapıyor:
"Dijital eserlerin tescili gibi anlatılıyor fakat NFT ancak bir tespittir. Tespiti yapacağınız mecra ülke hukuklarına göre o tespitin muteber olup olmadığını belirler. Dolayısıyla NFT'yi yaptığınız blockchain protokolü o ülke hukukunda tanınmıyorsa o vakit kesin bir tespit yaptığınız anlamına gelmez. Bir dijital eserin NFT ile kayıt altına alınması eser sahipleri dışında kötü niyetli kişilerce de yapılabilir. Bu da yakın zamanda NFT'lere olan güveni sarsacaktır. NFT önemli bir gelişme ve bir ekosistem oluşturmak için muazzam bir teknoloji. Fakat ekosistemin oluşması uzun zaman alacaktır. Şu an için kısa süreli bir heyecan, çünkü bu çılgınca satışlar süreklilik arz etmeyecektir. Uzun vadede oturmuş ve oluşmuş bir ekosistemin kazanımları bugün konuştuğumuz rakamların çok üzerinde olacaktır. 2021'in ilk çeyreğinde NFT'lere tüm dünyada 2 milyar dolardan fazla harcama yapıldı. Buna göre 2020'nin 4. çeyreğine göre yaklaşık yüzde 2100'lük bir artış olduğunu görüyoruz. Bu pazarın bu yıl ve önümüzdeki yıllarda çok hızlı bir şekilde büyümeye devam edeceğini söyleyebiliriz. Kriptopara ile ödemelerin yasaklanmasına ilişkin düzenleme şu an için NFT'leri kapsayabilir ama gri bir alan olduğunu da söylemek gerek. Dijital bir varlık karşısında dijital bir değer takas ediyorsunuz. Ama bu dijital değerin adı kripto para ve bir ödeme gerçekleştiriliyor nihayetinde. Dolayısıyla yasak NFT'leri yargılamaya muhtaç olmakla birlikte kapsayacaktır. Birçok sanatçı da belirsizlikten dolayı şimdilik beklemeye geçti. Fakat ödeme yasaklamaları daha çok kripto para alım satım, vergilendirme ve kripto para borsa mağduriyetleri nedeniyle yapılmıştı. NFT'lerin düşünüldüğünü zannetmiyorum. Bu nedenle çok yakın bir zamanda bu teknolojinin de önünü açacak gelişmeler olacaktır.
DİJİTAL SİCİL
NFT'nin kamu sicillerinde tutulan kayıtların dijital bir versiyonu gibi düşünülebileceğini belirten Avukat Özlem Sezgin ise, "Bir sanat eseri üzerinden düşünecek olursak, eserin sahibi söz konusu sanat eserinin NFT'sini sattığında, alıcı temelde çalışmanın dijital bir kopyasına, örneğin JPEG, PDF formatındaki bir kopya üzerinden, eser sahibi tarafından belirlenmiş haklara sahip olur. Yani NFT'ye sahip olmak demek NFT ile ilişkili sanat eserine sahip olmak değildir" diyor. NFT'lerin kullanım alanının sınırsız olduğuna da değinen Sezgin'e göre, oyun avatarları, silahları, giysileri, diğer eşyalar gibi dijital koleksiyon parçaları veya önemli spor anlarının video görüntüleri, resim, müzik eseri, patent veya diğer fikri mülkiyet hakları, gayrimenkul, değerli eşyalar, araçlar ve diğer tüm mülkler, kayıtlar ve kimlik doğrulama belgeleri, lisanslar, akademik kimlik bilgileri, finansal belgeler, etkinlik biletleri, seçim, anket, oylama, sadakat programları, müşteri tanıma prosedürleri, ürün tedarik zinciri takibi ve daha fazlası için NFT kullanılabilir.
BİR ENGEL YOK
Sezgin kripto paralarla ödeme yapmayı yasaklayan yeni yönetmeliğin NFT'leri kapsayıp kapsamayacağı konusunda da şu bilgileri aktardı: "Nifty Gateway'in 100 bin doların üzerindeki ödemeler için banka hesabını bağlayabilme, kredi kartı ile ödeme yapabilme opsiyonunu saymazsak NFT, Bitcoin, Ethereum gibi kripto paralar ile satın alınabiliyor. 16 Nisan 2021 tarihli Resmi Gazetede 'Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmelik' yayımlandı. Kripto varlıklar, bu yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin olarak tanıma kavuşmanın yanı sıra kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamayacağı, kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacağı hükme bağlandı. Yani Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Başkanı'nın açıklamasında da belirttiği üzere kripto parayla elbise ve benzeri alımlar yasaklandı ve doğrudan kripto paralar ile ya da kripto parayı itibari para birimine çevirmek suretiyle dolaylı şekilde kripto paralar ile hizmet sunulması engellenmiş oldu. Yine yönetmelikte ödeme ve elektronik para kuruluşlarının, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemeyeceği de hükme bağlandı. Bu düzenleme ile kişiler, bir ödeme ya da elektronik para kuruluşu kullanıyorsa -ki bankalar bu kuruluşlar arasında değil- kripto varlıkların alım satımını yapan platformlardan fon aktarımı için bu kuruluşları kullanamayacak. Bu arada global borsalardan yapılacak işlemler ile global borsalarla yerel kripto borsaları arasında herhangi bir engel olmadığını da belirtmek gerek."
40 KARAKTERLİK DİJİTAL KOD
NFT ürünlerinin kopyalanamaz ve blockzincir ağında saklandığı için çalınamaz özellikte olduğunu belirten Coinoxs kurucusu Can Azizoğlu, "Satışa çıkarılacak ürünü kodlara dökerek açık artırma sitelerinde satışa sunabiliyorsunuz, satın alan kişi ürünün 40 karakterlik dijital koduna sahip olarak tüm haklarını elinde tutabiliyor. Bu yönüyle özellikle koleksiyonerlerin ilgi odağı haline geldi. Aslında türünün tek örneği olabilecek her alanda kullanılması mümkündür. Şimdiye dek sanat, spor, oyun sektörü ve hatta dijital parfüm gibi ilginç alanlarda kullanımını gördük. Dijitale dökülebilen her türlü ürünün NFT'ye dönüştürüldüğünü görmemiz şaşırtıcı olmayacaktır" diyor. Belki de ileride elinde NFT eseri bulunduranların bir DaVinci tablosu kadar değerli bir esere sahip olabileceğini söyleyen Azizoğlu şunları aktarıyor: "Çok sayıda sanatçı, spor kulübü ve müzik grubu bu alandan kazanç sağlayabileceklerini fark etti. Özellikle NBA'in Top Shot projesi, önemli anların NFT haline getirilip satışa sunulduğu bir site olarak öne çıkıyor. 5 aylık süreçte 250 milyon dolarlık NFT satışı gerçekleştirmesi aslında sektörün ne kadar büyüdüğünün bir başka kanıtı"
DÜNYANIN EN POPÜLER NFT PLATFORMLARI
Dünyada şu an itibariyle farklı yapılarda ve özelliklerde birçok NFT sitesi bulunuyor ve sayıları her geçen gün hızla artıyor. Sanat, sanal gerçeklik ve sporun da dahil olduğu 200'den fazla kategoride 4 milyondan fazla ürün satılan OpenSea, dünyadaki en büyük NFT pazaryerlerinden biri. NBA Top Shot da kullanıcıların NBA'deki en önemli anları video olarak satın alabildikleri çok büyük başka bir platform. Burada sadece 2021 Mart ayında 260 milyon doların üzerinde NFT satışı yapıldı. Ek olarak Pokemon'a benzeyen, savaşmak için oluşturulan çizgi film karakterlerini satan Axie Infinity, dijital sanat eserlerinin satıldığı SuperRare ve sanal gerçeklik platformu Decentraland de dünyanın en popüler NFT platformları arasında yer alıyor. NiftyGateway, Foundation, Rarible, Mintable, Mintbase ilk akla gelen NFT siteleri arasında. En son meşhur fiziksel müzayede sitesi Sothebys ve Christies de bu ekosistemde yerini aldı.
NFT TUZAKLARI
Uzmanlar NFT meraklılarını ve koleksiyonerleri, siber suçluların tuzaklarına karşı uyarıyor. İşte en bilinen 5 NFT tuzağı…
- Kopya NFT Mağazaları:
Siber suçlular sık sık bilinen markaların sitelerine birebir benzeyen kötü amaçlı web siteleri oluşturarak, dikkatsiz ziyaretçilerin kimlik bilgilerini çalabilir ya da karşılıksız satışlar yapabilirler. Bu dönemde popülerlik kazanan NFT mağazalarının ismini, logosunu ve tasarımını kullanan kopya NFT mağazalarına kanmamak için tetikte olunmalı.
- Sahte NFT Mağazaları:
Kopya mağazalarla aynı kötü amaçla kurulabilecek bu mağazalar, daha önce gördüğünüz ya da duyduğunuz markalar şeklinde değil, pazara yeni katılan NFT mağazaları şeklinde karşınıza çıkacak. NFT ilginizi güvenilirliği doğrulanmak mecralarda sürdürmeye özen göstermelisiniz.
- Dolandırıcılar ve Taklit NFT'ler:
İnsanlar çevrimiçi ortamlardaki bir dijital ürünün sahipliği için milyonlarca dolar öderken, satıcı sanatçının kimliğini ve ürünün satışının herhangi bir fikri mülkiyet hakkını ihlal edip etmediğini doğrulamak hâlâ bir zorluk. NFT'lere teklif verirken tam olarak neyi kimden satın aldığınızı sorgulamasınız.
- Ücretsiz NFT vaatleri:
Siber korsanlar ücretsiz kripto para vaatleriyle bugüne kadar pek çok kripto meraklısını dolandırdı. Ücretsiz NFT vaatleriyle sizden bilgilerinizi, başkalarını davet etmenizi veya etiketlemenizi isteyen e-postalara, sosyal medya gönderilerine ve sahte web sitelerine karşı hazırlıklı olun.
- Sahte Sosyal Medya Sayfaları:
Kripto meraklıları sosyal ağlarda bir hayli aktifler ve irili ufaklı sayısız gruba sahipler. Bunu fırsat bilen siber korsanlar kullanıcıları tuzağa düşürmek için ünlü grupların sahte profillerini ve sayfalarını açmaya başladılar bile. Siber dolandırıcıların sahte veya var olmayan NFT'leri kullanıcılara satmaya çalışacakları bu tür daha fazla grubun ortaya çıkması bekleniyor.
"YENİ YÖNETMELİK NFT'LERİ KAPSAMAZ"
Elbruz YILMAZ / Bitpanda Türkiye ve MENA Yönetici Direktörü
NFT'ler diğer token'larla takas edilemez ve değiştirilemezler. NFT'lerin bu özelliği, telif hakkı ve ticaret mülkiyetini kanıtlamanın yeni ve mutlak bir yöntemidir. Kişi, internette ücretsiz olarak izlenebilecek bir sanat eseri için neden bu kadar para öder ki diye soruyor olabilirsiniz. Aynı şey müzelerde görebileceğiniz, ancak sahip olmadığınız ve yeniden üretme hakkınız olmayan fiziksel sanat eserleri için de geçerlidir. Bu nedenle, NFT'lerin tamamı bir sanat eserinin mülkiyeti ve telif hakkına sahip olmakla ilgilidir. Yakın zamanlı kayda değer satışlardan biri Şubat ayında yaklaşık 600 bin dolara (300 Ether) satılan Nyan Cat adındaki gökkuşağı animasyonlu NFT ürünü oldu. Kripto paralarla ödeme yapmayı yasaklayan yeni yönetmeliğin NFT'leri kapsayıp kapsamayacağına değinecek olursak hayır kapsamıyor. NFT'ler aslında bir ödeme olarak kullanılmazlar, belirli bir varlığa atanan ve bir varlığın sahipliğini kanıtlayan benzersiz değerlerdir. Yani hayır, yeni düzenleme onlar için geçerli değil zira şu an için NFT'ler bir ödeme aracı olarak kullanılmıyor.
"TÜRK SANATÇININ ESERİ 36 BİN DOLARA SATILDI"
İsmail Hakkı POLAT / Kadir Has Üniversitesi öğretim görevlisi
NFT henüz deneysel aşamada ve çalıştığını görüyoruz. Biz çocukluğumuzda koleksiyon yaparken çikolatadan çıkan kartları toplardık. NFT de dünyada ilk olarak dijital oyun kartlarının açık artırmaya çıkmasıyla ortaya çıkmıştı. Şu an için deneysel aşamada olduğundan sadece koleksiyon değeri olan şeyler alınıp satılıyor ama NFT çok daha fazlasını ifade ediyor. Bir topluluk, arasındaki sosyal sözleşme ile bir şeyi değer kabul eder ve değer konusunda konsensüs sağlanırsa o değer artar ya da azalır. Toplumsal bir şeydir bu değer algısı. Yeni kuşağın yeni değer algısı da dijital içerikler. Mesela Güney Kore'deki LOL turnuvasının dijital anı kartları gibi. Abartıldığı da olmuyor değil. Tweet'ler de satılıyor mesela. Ancak bunların da koleksiyon değeri var. Yıllar sonra, bugün satın alınan çok ünlü bir tweet'in sahibi olmak önemli olabilir. Dijital sanat eserleri alım satımında da şu an yoğun olarak kullanılıyor. Mesela Beeple'ın 'Everydays: The First 5000 Days' isimli dijital sanat eseri 69 milyon dolara satıldı. Bir Türk sanatçının, Tarık Tolunay'ın Pandemi isimli sanat eseri de Mart ayında İranlı bir koleksiyonere 36 bin dolara satıldı.
"YENİ KRİPTO PARA YÖNETMELİĞİ DE SATIŞA ÇIKARILDI"
Sezgin ERZAN / Inovatecharge İnovasyon Direktörü
NFT'nin bana göre en ilgi çekici kullanım alanları spor, magazin, sosyal medya platformları ve popüler kültür alanları. Genellikle koleksiyon, dijital sahiplik ve mülkiyet hakları alanında tercih ediliyor. Yakın zamanda Twitter'ın kurucusu Jack Dorsey tarafından atılan ve platformdaki ilk tweet olma özelliğini taşıyan gönderi, 2.9 milyon dolara (yaklaşık 23 milyon TL) Türk asıllı iş insanı Sina Estavi tarafından satın alınmıştı. İlerleyen dönemlerde NFT'leri aklımıza gelebilecek har alanda kullanılabileceğini düşünüyorum ama temelde 'sınırlı üretilen şeyler veya tekrarı olamayacak anlar, anılar' olacaktır. Mesela Genies Wearable ile yaptığı iş birliği sonucunda Mesut Özil Next Chapter Boots ve The Kit ürününü ortaya koymuş, bu dijital ürünler NiftyGateway'de düzenlenen bir açık artırma ile satılmıştı. Ayakkabılar 1886 dolara alıcı bulurken, The Kit ise 2 bin 525 dolara satılmıştı. İlginç bir satış örneği de vermek isterim. Merkez Bankası'nın yayımladığı yeni yönetmelikle, 30 Nisan'dan itibaren kripto varlıkların ödemelerde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacağını açıklanmıştı. Daktilo1984'ün kurucusu, ekonomist ve kripto para araştırmacısı Enes Özkan da, TCMB'nin yeni kripto para yönetmeliğini NFT olarak, yani blockchain üzerinde kendisi tarafından imzalanmış bir sanat eseri olarak satışa çıkardığını duyurdu.
"NFT DİJİTAL SANATLARDA YAŞANAN PATLAMANIN BİR ÇIKTISI"
Çiğdem ÖZTABAK / Deliveri App Kurucu CEO'su
NFT 2020'de dijital sanatlarda yaşanan patlamanın çıktısı olarak gösteriliyor. Aslında NFT'nin gücü sadece sanat ya da oyunlarla sınırlı değil. Bilim alanı, patentler, gazetecilik sektörü de NFT treninde bir vagon olma yolundalar. Her türlü yaratıcı iş yapan, içerik üreten her kişiyi yakından ilgilendiriyor. Jack Dorsey'nin attığı ilk tweet'inin NFT olarak 2.9 milyon dolara satılması, her şeyin, her bir aracın tekleştirilebilir, saklanabilir ve korunabilir bir şekilde satılmaya açık hale geldiğini doğruladı. Türkiye'de de ilgi gördü NFT pazarı. Sanat ve girişim ekosistemindeki birçok ismi bu alanda duyduk. Bensu Soral, Alemşah Öztürk, Aykut Karaalioğlu, Nusret ve Saba Tümer gibi. Tasarımcı Murat Pak'ın Piksel isimli 1 pikselin görüntüsünden oluşan eseri de 1.36 milyon dolara satıldı. Dünyada ise NFT ile sanatlarını milyon dolarlara bırakan Grime ve Beeple ciddi ses getirdiler.
