Merkeziyetsiz finans (DeFi) platformları kripto para ekosisteminin temelinde yatan merkeziyetsizlik felsefesiyle ortaya çıkmış platformlar olarak günümüzdeki varlıklarını sürdürmekte. Bu platformların amacı, kripto para piyasalarındaki yatırımcıların aracılara gerek olmaksızın birbirleri arasında işlem gerçekleştirmelerine olanak sağlamak... Bitexen CEO'su Yahya Tuğyan Erdem, Para dergisi için merkeziyetsiz finans platformlarını kaleme aldı.
Merkeziyetsiz finans platformları, geleneksel finans piyasalarında yatırımcıların ulaşabileceği çeşitli finansal araçları kripto varlıklar sayesinde blokzincirler üzerinden sunmayı amaçlamaktadır. Bu platformlar bu hizmetleri sunarken kullanıcıların aracılara gerek kalmaksızın sisteme kolayca dahil olmalarını mümkün kılıyor. DEX'ler, kripto para cüzdanları aracılığıyla kullanıcıların kolayca işlem yapmasını sağlıyor. Merkeziyetsiz alım satım platformları kullanıcıların direkt olarak birbirleri arasında işlem yapmasını sağlamak dışında, likidite havuzları ve farm'lar gibi farklı özelliklere de sahiptir. Bu şekilde platformlara kaynak oluşturabilmektedir. DEX'lerde yer alan likidite havuzları, platformlara likidite sağlayıcı olmak isteyen kullanıcıların varlıklarından oluşmaktadır. Likidite sağlayıcıları bu yol ile LP token (Liquidity Provider Token) kazanabilmektir.
VARLIK ÇİFTLERİ
Aynı zamanda platformların sağladığı özelliklere göre, likidite havuzlarından kullanıcıların borç kripto varlık alması da sağlanmaktadır. Merkeziyetsiz alım satım platformlarından likidite sağlayıcı olmanın temel motivasyonu getiri elde etmektir. DEX'lerin likidite havuzlarının birçoğunda varlık çiftleri bulunmaktadır, bu varlık çiftleri de genellikle Ethereum tabanlıdır. Kullanıcıların kripto varlıkların volatilitesinden oluşan impermanent loss'dan olabildiğince az etkilenmesi için varlık çiftlerinden biri sabit koin olabilmektedir.
MERKEZİYETSİZ FİNANS YAZI
2022 yılı kripto para ekosisteminde birçok olumsuz gelişmenin yaşandığı bir yıl oldu. Bunlardan biri de merkezi kripto para alım satım platformlarından biri olan FTX'in iflas etmesi oldu. FTX'in iflası sonrası merkezi platformların güvenirliği tartışılmaya başlandı. CEX'lerin kullanıcılarının varlıklarını direkt olarak kendi bünyelerinde saklıyor olması, kullanıcılar açısından riskli bir durum olarak görülmeye başlandı. Tam bu noktada, yaklaşık iki yıl önce yaşanan merkeziyetsiz finans projelerinin büyük talep gördüğü ve önemli yükselişler yaşadığı merkeziyetsiz finans yazı (DeFi Summer) akıllara geldi. Dünyanın en büyük merkezi kurumlarında yaşanan sorunlar ve söylentiler nedeniyle DEX'ler tekrar popüler hale geldi. Kullanıcı sayılarında önemli yükselişler ortaya çıktı. Ekim 2022'de 460 bin seviyelerinde olan benzersiz kullanıcı sayısı, FTX'in çöküşüyle Kasım 2022'de 500 bin 104'e yükseldi.
KULLANICI SAYISI 6 MİLYONU GEÇTİ
2022 yılı itibarıyla DeFi ekosistemindeki kullanıcı sayısı 6 milyonu, toplam kilitli varlık tutarı ise 39 milyar Amerikan dolarını geçmiş durumda. Sağladığı özelliklerle geleneksel finans yapısına bir alternatif oluşturan DeFi ekosistemi, bu özellikleri talep eden kullanıcılar için önemli bir seçenek konumunda. Merkeziyetsiz yapıların finans alanına taşınmasıyla yatırımcıların özgürlük ve güvenli alanları da artmaya başlıyor. Merkeziyetsiz finans platformları, kontrolü tek bir yapıda toplanmasına izin vermeyerek sisteme ve kullanıcılara devrediyor. Tüm bu gelişmelerin ışığında yalnızca finans alanında değil, birçok farklı yapıda merkeziyetsizliğin hakim olduğu bir geleceğe ilerlememiz oldukça olası görünüyor.
