PARA GİRİŞİMCİLİK/ ÜRÜN DİRİER Yeni yıla yaklaşırken melek yatırımcılar ve VC'ler de plan program yapmaya başladı. Ajandalarda en çok öne çıkan girişimcilik alanları arasında NFT, metaverse ve Web3 teknolojileri dikkat çekerken, iklim değişimi odaklı enerji ve tarım-gıda girişimleri de 2023'ü farklılaştıracak gibi görünüyor.
TARIM TEKNOLOJİLERİNİ ÖNEMSİYOR
Esor Investments Yönetici Ortağı Şevki Kuyulu, 2023 yılında ihtiyaç olması durumunda, halihazırda girişim yapmış oldukları şirketleri desteleyeceklerini belirterek "Ayrıca yeni girişim yapmayı düşündüğümüz ve görüşmede olduğumuz üç şirket bulunuyor. 2023'te yapacağımız bu yatırımlarla yatırım miktarımızı artıracağız. Radarımızda özellikle e- ticaret, yapay zekâ ve tarım teknolojileri alanlarındaki girişimler var. Bu alanlarda yatırımlarımızı finansal ve yönetimsel olarak desteklemeye devam edeceğiz" diyor. Tarım teknolojilerini çok önemsediklerini ifade eden Kuyulu, şu bilgileri paylaşıyor:
"Teknolojik gelişmeler her alanda olduğu gibi tarım sektöründe de hızlı bir şekilde ilerlemeye devam ediyor. Dünyada da Türkiye'de da tarıma verilen önem her gün artıyor. Tarımın geleceğinin belirlenmesi, yaşanan sorunlara karşı üretilecek çözüm yollarına bağlı. Bu nedenle de tarımsal üretimi desteklemek amacıyla kullanılan yapay zeka uygulamaları, üretimde yaşanan sorunların tespitini kolaylaştırarak daha verimli bir üretim yapılmasına olanak sağlıyor. Bu teknolojiler; toprağın işlenmesi, ekilmesi, gübrelenmesi, sulanması gibi tüm tarım süreçlerinin daha hızlı ve kolay bir şekilde tamamlanabilmesine yardımcı olacak. Tarım alanlarında kullanılacak sensörlerle üretim girdilerine ait satış bilgileri, arazi bilgileri, hatta çiftçi bilgileri bile analiz edilebilecek. Zamanla elde edilen bu verilerle arazi davranışları, iklim ve dış etkenlerin belirlenmesi, ülke ve dünya piyasaların durumu gibi daha birçok unsur net bir şekilde gözlemlenebilecek. Böylece hangi zamanda hangi ürününün daha fazla yetiştirilmesi gerektiği, çiftçilerin ödeme alışkanlıkları, ürün kalitesini etkileyen şartlar gibi daha birçok bilgiyi makineler, insana ihtiyaç duymadan anlayıp değerlendirebilecek. Akıllı tarım teknolojileri, ürünlerden en yüksek hasılatı elde etmeyi sağlarken, insana dayalı kontrol mekanizmalarını ve ürünlerdeki hastalıklarla ilgili bulguları da otomatikleştirerek, tarımla ilgili her süreçte ciddi katkılar sağlayabiliyor. Yani her veri, verim getirecek. Biz de Esor Invenstment olarak, tarım teknoloji odaklı şirketlere yatırım yapmaya devam ediyoruz."
2022 yılında perakende sektörüne yapay zeka çözümleri sunan Vispera'ya 500 bin dolar yatırım yaptıklarını ve 2023'te de ihtiyaç doğrultusunda firmaya yatırıma devam edebileceklerini aktaran Kuyulu, "Ayrıca bu yıl ilk kez Türkiye ve Almanya dışında Kenya'da bir girişimimiz oldu. Tarım teknolojileri alanında hizmet veren Lima isimli şirkete 1 milyon euro yatırım yaptık. Hem bu bölgede yatırımlarımızı sürdüreceğiz hem de Kenya'dakine benzer teknolojilere, Türkiye'de de yatırım yapacağız. Geçtiğimiz yıllarda 3.5 milyon dolar yatırım yaparak desteklediğimiz Segmentify isimli şirkete bu yıl 1 milyon dolar daha yatırım yaparak toplam yatırım miktarımızı, 4.5 milyon dolar seviyesine çıkarttık. Segmentify teknolojisi, çevrimiçi perakendecilerin; en alakalı deneyimi sunmak ve kişiselleştirilmiş ürün önerileri yapmak için her bir müşteriyi bire bir, gerçek zamanlı ve geniş ölçekte tanımasını ve onlarla etkileşime geçmesini sağlıyor. Yapay zeka algoritmaları ile e-ticaret şirketlerinin her müşterisinin profiline ve ihtiyacına yönelik özel ürün önerileri sunuyor. Son yatırımızı da lojistik, perakende, otomotiv-ithalat, havacılık ve beyaz eşya olmak üzere altı farklı sektör için tasarlanmış giyilebilir teknolojiler geliştiren Thread In Motion isimli şirkete yaptık. 1 milyon 750 bin dolar yatırım yaptığımız Thread In Motion, Almanya ve İngiltere başta olmak üzere toplamda sekiz ülkeye ihracat yapıyor. Dünya genelinde 25 küresel iş ortağı ile 220'den fazla müşterisi olan Thread In Motion, bu nedenle bizim ilgimizi çekti. Hem Thread In Motion'a hem de makine öğrenmesi, giyilebilir teknolojiler ve e-ticaret alanında girişimlerimizi sürdüreceğiz" diyor. 2022 yılında Türkiye'de yaptıkları yatırımın toplamda 270 milyon TL'nin üzerine çıktığına da değinen Kuyulu, dünyadaki genel trendler konusunda ise şunları aktarıyor: "Faizlerin artması sonucu yatırımcı dünyasında büyüme hedefi yerini karlılık almaya başladı. Dolayısı öngörülebilir bir gelecekte gerçekçi kar beklentisi olan girişimlerin daha çok ilgi çektiğini söyleyebilirim. 2021 yılında, Türkiye'deki startup'ların yatırım miktarı 1.5 milyar dolar, girişim başına yatırım tutarı ise 4.8 milyon dolardı. Bu yılın oldukça dalgalı geçmesine rağmen startup ekonomisi, aralıksız büyümesine devam ediyor."
"YATIRIMLARDAKİ DÜŞÜŞ, AZALMA DEĞİL DÜZELTME"
Duygu EREN / Keiretsu Forum Türkiye Genel Müdürü
2022'de 10 girişime Keiretsu Forum Melek Yatırım Ağı üyeleri 14.5 milyon TL yatırım yaptılar. Önümüzdeki yıl bu seneki yatırım miktarımız kadar, 12-15 girişime yatırım gerçekleşeceğini öngörüyorum. Keiretsu Forum Türkiye olarak tek bir kurumsal kuralımız var; tüzel kişiliğini kurmuş ve fatura kesmeye başlamış girişimleri yatırımcılarımız ile buluşturuyoruz. Yatırımcılarımızın yatırım profiline bakıldığı zaman SaaS, Fintech, Mobil Oyun ve Pazaryerleri dikeyleri ağırlıklı olduğunu görüyoruz. Son bir yıldır iklim teknolojileri konusu çok popüler bir alan haline geldi. Yatırımcılar bu konuda girişim arıyorlar. Bununla birlikte iklim teknolojilerini hem ticari anlamda hem etki anlamında bir arada kurgulayan girişimlerin önemli bir boşluğu dolduracağı kanaatindeyiz. Dünyadaki genel trendlere bakacak olursak, son bir yılda Web3 (Metaverse, NFT & Token) girişimlerinin yükselişe geçtiğini görüyoruz. Facebook'un yaklaşık bir sene önce ismini Meta olarak değiştirmesinden sonra Metaverse girişimleri yükselişe geçti. Bu anlamda 2023 yılının da 2022 yılı gibi geçeceğini düşünüyorum. Ayrıca yatırımlardaki düşüşü bir azalma olarak değil bir düzeltme olarak değerlendiriyorum. Rasyonel sınırlar dışında olan değerlemeler, şu anda düzeltme yaşıyor. Bu durumun yatırım ortamı için sağlıklı olduğunu düşünüyorum. Pandemi, süreçleri çok hızlandırmıştı. Şimdi ise tekrar normaline geliyor yatırımlar.
"YAKLAŞIK 200 MİLYON TL YATIRIM PLANLIYORUZ"
Barış ÖZİSTEK / Boğaziçi Ventures Yönetim Kurulu Üyesi
2022'de 19 girişime 180 milyon TL büyüklüğünde kaynak sağladık. 2023'te 200 milyon TL'ye yakın yatırım yapmayı planlıyoruz. Boğaziçi Ventures'ın kuruluşundan bu yana benimsediği 'disruptive innovation' mottosu ile yatırım yaptığı dikeyler, yenilikçi ve yıkıcı teknoloji ürün ve hizmetleridir. Oyun ve oyun teknolojileri, Web3, Saas ve bulut yazılımları, siber güvenlik, finansal teknolojiler, eğitim teknolojileri, sağlık ve İK teknolojileri öncelikli yatırım alanlarımız arasında. Geçen yıl dünya genelinde yaşanan ekonomik krizle birlikte yatırımcıların yatırım iştahı iki farklı bağlamda değişmeye başladı. Birincisi; teknoloji şirketlerinde kârlılık ya da belli bir süre içinde kârâ ulaşabiliyor olması, önemli bir kriter halini aldı. AI, otomasyon, siber güvenlik, finansal teknolojiler ve robotik teknoloji ürünleri alanlarında ciddi yatırımlar görüyoruz. İkincisi ise ürünlerin gerçek fayda sunan ve ESG kriterlerine hizmet eden çözümler olup olmadığı kriteri. Yatırımcılar tarafından bu alana dokunan girişimler, daha fazla ilgi görmeye başladı. Bu nedenle sağlık teknolojileri ve iklim teknolojileri gibi alanlarda yatırımlar, ilgi gören alanlar oldu.
"ESAS FIRSATLAR BELİRSİZLİK DÖNEMLERİNDE SAKLIDIR"
Numan NUMAN/ 212 Kurucu Ortağı
212 olarak geçen dört senede 16 girişime toplam 30 milyon euro yatırım yaptık. 2023'te erken aşama girişimler için yeni kurduğumuz Simya GSYF (girişim sermayesi yatırım fonu) ve 2023 senesinde kuracağımız üçüncü fonumuz ile start-up'lara en az toplam 15 milyon euro yatırım yapmayı planlıyoruz. Hedefimiz; uluslararası pazarlarda büyümeyi hedefleyen, büyük sektörlerin sorunlarını çözen ve güçlü ekiplerin kurduğu B2B girişimlere yatırım yaparak, kendilerine büyüme yolculuklarında destek vermek. Bu özellikleri kapsayan B2B iş modelinde olan tüm girişimler, kategoriden bağımsız radarımızda yer alıyor. Eğitim teknolojileri, sürdürülebilir şehirler, iklim ve temiz enerji ve sosyal etki yaratmayı hedefleyen girişim alanlarında yüksek potansiyel olduğunu ve önümüzdeki senelerde daha çok ilgi göreceğini düşünüyoruz. Şu anda dünya geneline bakıldığında pek çok ülke ekonomisinde bir daralma yaşandığını görüyoruz. Ancak yatırım ekosisteminin yapısı değişse de yatırımlar devam ediyor. Dünya ekonomi tarihi incelendiğinde esas fırsatların ekonomik konjonktürde dalgalanmalar yaşandığı belirsizlik döneminde saklı olduğunu görüyoruz.
2023 GİRİŞİMCİLİK TRENDLERİ
Keiretsu Forum Türkiye & Keiretsu Forum Londra Şubeleri Eş Kurucusu Hülya Koç, 2023 girişimcilik trendlerinin data depolama, tekrar kullanılabilen elektronik malzemeler ve sosyal sorumluluk projeleri olacağını ifade ederek şunları söylüyor: "Hatta her şirketin ihtiyacı olan data depolama alanında büyük yatırımlar yapılıyor. Bunların dışında sürdürülebilirlik konusu da çok revaçta" diyor. Artık tohum aşamasında yatırım yapmanın tercih edilmediğinin de altını çizen Koç, "Her endüstride bir başlangıç olur ve kalabalık yaşanır. En iyi idare edenler hayatta kalır, diğerleri yenilir. Pandemide teknolojinin bir patlaması oldu. Çifte bir darboğaz oluştu. Bir daha öyle bir darboğaz olmasın diye her sektör önlemlerini almaya çalışıyor. Büyük gelirler sağlandı, yüksek yatırımlar yapıldı. Şu an böyle mi dersek; 2022 başında tohum aşaması yatırımları müthiş artış gösterdi, ancak enflasyondan dolayı bu sefer de VC (Seri A) aşamalarında değişimler gösterdiler. Çünkü enflasyon, dar boğaz ve ekonomik göstergeler var. Bu yüzden artık tohum yatırım tercih edilmiyor."
