PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), 2024 yılında Ar-Ge projelerine 12.5 milyar lira kaynak ayırdı. Destek programları ve burs programları üst limitleri artıran TÜBİTAK, TEYDEB transfer ödemesi (ön ödeme) süreçlerinde iyileştirmeler yaptı. Yılın ilk çağrılarına çıkan ve birçok program için çağrı takvimini açıklayan TÜBİTAK'ın, başvuruya açık birçok çağrısı bulunuyor. Bu arada TÜBİTAK'ın paydaşı olduğu uluslararası çağrılar da başvuru bekliyor. Örneğin; TÜBİTAK'ın, gençlerin teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini katma değerli girişimlere dönüştürebilmelerini amaçlayan 1512 BİGG Programı'nda destek üst limiti 900 bin lira, KOBİ'lerin TÜBİTAK Ar-Ge desteği süreçlerine girişte yoğun olarak kullandıkları 1507-KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı'nda 2.4 milyon lira, özellikle üniversitelerdeki bilgi birikiminin sanayiye aktarılarak ticari hayata kazandırılması kapsamında büyük önem taşıyan 1505-Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı destek üst limiti 1.5 milyon lira. TÜBİTAK'ın akademiye yönelik verdiği desteklere baktığımızda destek üst limiti 1001-Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı'nda 1 milyon 650 bin lira, 3005-Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri Destek Programı'nda 700 bin lira, 3501-Kariyer Geliştirme Programı'nda 750 bin lira, 1005-Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek Programı'nda 650 bin lira…Açık çağrılar, destek oranları, proje bütçe üst limitleriyle ilgili tüm detaylar haberimizde…
HİBE DESTEK SAĞLANIYOR
Endüstriyel araştırma ve teknoloji geliştirmek; yenilikleri desteklemek; özendirmek; izlemek ve üniversite-sanayi ilişkilerini geliştirmek TÜBİTAK'ın temel işlevleri arasında yer alıyor. Bu işlevleri gerçekleştirmek için oluşturulan programlar ve planlanan faaliyetler, Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) tarafından yürütülüyor. TÜBİTAK'ın yaptığı paylaşımlara göre; 2023 yılında TEYDEB Destek Programları kapsamında 2 bin 788 kuruluşun (firma ve üniversite) 3 bin 422 projesine 2 milyar 7.7 milyon lira destek sağlandı.
Halihazırda TEYDEB Başkanlığı'nın açık birçok çağrısı bulunuyor. KOBİ ölçeğindeki kuruluşların proje esaslı araştırma, teknoloji geliştirme ve yenilikçilik faaliyetlerinin desteklenmesi amacıyla TEYDEB tarafından yürütülen, 1501-Sanayi Ar-Ge Destek Programı ve 1507-KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı kapsamında her yıl Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere iki çağrı açılıyor. TÜBİTAK'ın internet sayfasından yaptığı duyurulara göre; 1501 ve 1507 destek programlarına sadece KOBİ niteliğinde olan sermaye şirketleri başvuru yapabiliyor. 2 Ocak 2024 itibarıyla açılan 1501 ve 1507 Programı 2024 yılı birinci dönem başvuruları https://eteydeb.tubitak.gov.tr üzerinden alınmaya devam ediyor. 1507 Programında kuruluş başlı ön kayıt son tarihi 6 Mart, çağrı kapanış tarihi 9 Mart (saat 23.59) olacak. 1501 Programı'nda ise kuruluş bazlı ön kayıtlar için son başvurular 13 Mart'ta alınacak. Çağrı kapanış tarihi ise 15 Mart (saat 23.59) olacak. Her iki çağrı kapsamında, öncelikli ve kilit teknolojilerde Ar-Ge ve yenilik konuları, stratejik ve ihtiyaç odaklı Ar-Ge ve yenilik konuları ile Avrupa Yeşil Mutabakatı ve iklim değişikliğine uyuma yönelik Ar-Ge ve yenilik konularında sunulan projelere öncelik verilecek. 1501 ve 1507 destek programlarında fikir sahibi araştırmacı ödül tutarı 40 bin TL olarak uygulanacak.
ÇAĞRI DESTEK SÜRESİ 36 AYA UZATILABİLİYOR
Bu çağrıların detaylarına da kısaca bir göz atalım. 1501 Sanayi Ar-Ge Destek Programı ile KOBİ ölçeğindeki kuruluşların proje esaslı araştırma-teknoloji geliştirme ve yenilikçilik faaliyetlerinin desteklenmesi hedefleniyor. 1501 Sanayi Ar-Ge Destek Programı çağrılı olarak yürütülüyor. Program çerçevesinde hibe şeklinde (geri ödemesiz) destek sağlanıyor. Tüm sektörlerden ve tüm teknoloji alanlarındaki Ar-Ge projeleri için başvuru yapılabiliyor. Destek süresi 24 ay olarak uygulanıyor. Ancak, desteklenecek projelerin izleme sürecinde teknolojik gereksinimler veya çalışma konularına özel koşullar nedeniyle prototip testleri, klinik testler gibi proje çıktısının ticari ürüne dönüşmesini sağlayacak çalışmaların gerektirdiği süreler nedeniyle projenin 24 ay içinde tamamlanamayacak olması durumunda, kuruluşun talebi üzerine yapılacak değerlendirme sonucunda proje destek süresi 36 ayı geçmemek üzere ve proje destek süresi en fazla yüzde 50'si oranında bir defaya mahsus olmak üzere artırılabiliyor.
1501 Programı kapsamında transfer ödemesi (ön ödeme) üst limiti 40 milyon liraya, proje öneri başvurusu aşamasında ekonomik fizibilite raporu sunulması gereken proje bütçe limiti 19 milyon liraya çıkarıldı. Destek oranı KOBİ'lerde yüzde 75 olarak uygulanıyor.
KOBİ AR-GE BAŞLANGIÇ DESTEK PROGRAMI
1507-KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı ile KOBİ ölçeğindeki kuruluşların teknoloji ve yenilik kapasitelerinin geliştirilerek daha rekabetçi olmaları, sistematik proje yapabilmeleri, katma değeri yüksek ürün geliştirebilmeleri, kurumsal araştırma teknoloji geliştirme kültürüne sahip olmaları, ulusal ve uluslararası destek programlarında daha etkin yer almaları hedefleniyor. Program çerçevesinde hibe destek veriliyor. Programın uygulama esasları gereği proje destek süresi 18 ayı aşamayacak. Proje başvuru sayısı üst limiti bu çağrı dönemi için kuruluş başına en fazla iki proje önerisi olarak belirlendi. Bir kuruluş, çağrıya en fazla iki proje önerisi ile başvuru yapabilecek. Ortaklı başvurular için başvuru sayısı üst limiti uygulanmayacak. Çağrıyla tüm sektör ve teknoloji alanlarında yeni bir ürün tasarım ve geliştirme çalışması, mevcut bir ürünün iyileştirilmesi, ürün kalitesi veya maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin, yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi konularında, firmanın teknolojik rekabet gücünü artıracak Ar-Ge ve yenilik projeleri desteklenecek. KOBİ destek oranı yüzde 75 olarak uygulanacak.
SİPARİŞ AR-GE PROGRAMI ÇAĞRILARI
TÜBİTAK TEYDEB tarafından 1707 Sipariş Ar-Ge Programı 2024 yılı ilk çağrıları açıldı. Türkiye'nin iş birliği odaklı Ar-Ge alanındaki potansiyelini artırmak amacıyla başlatılan 1707 Sipariş Ar-Ge Programı, müşteri kuruluşun gereksinimlerini karşılamak üzere tasarlanan çözüm önerilerinin, KOBİ'ler tarafından Ar-Ge faaliyetlerine dönüştürülerek ticarileşebilir çıktılara ulaşılması hedefini benimsiyor. TÜBİTAK ve müşteri kuruluş, bu önemli süreçte eş finansman yoluyla KOBİ'lerin gereksinim odaklı Ar-Ge faaliyetleri gerçekleştirmelerini sağlıyor. KOBİ'ler, "müşterisi hazır" yenilikçi ürün ve süreçler gerçekleştiriyor. Sanayi kuruluşları arasında finansman riskinin paylaşılmasına ve fikri sınai haklar üzerinde anlaşılmasına zemin hazırlanıyor. Proje yönetiminde görece daha deneyimli olan kuruluşların deneyimlerini KOBİ'lere aktarmasına imkan tanınıyor. 2023 yılında sürekli başvuruya açık olarak başvuru almış olan Sipariş Ar-Ge çağrıları, 2024 yılı itibarıyla süreli başvuru alan çağrılar şeklinde yürütülecek. 1707 Siparişe Dayalı Ar-Ge Projeleri için KOBİ Destekleme Çağrısı kapsamında 2024 yılı için üç farklı çağrı dönemi tanımlandı: 19 Ocak'ta TEYDEB Proje Değerlendirme İzleme Sistemi (PRODİS) üzerinden alınmaya başlanan proje başvuruları için son tarih 4 Mart saat 23.59 olacak. Bu arada çağrı takvimi de belirlendi. Açıklanan takvime göre ikinci çağrı dönemi 1 Mayıs-30 Haziran, üçüncü çağrı dönemi 1 Ekim-30 Kasım tarihleri olacak.
BÜTÇESİ EN FAZLA 7.5 MİLYON LİRA
Şimdi de 1707 Sipariş Ar-Ge Programı kapsamında açılan 2024 yılı birinci çağrılarına göz atalım. 1707 Siparişe Dayalı Ar-Ge Projeleri için KOBİ Destekleme Çağrısı kapsamında hızla ürüne dönüşebilecek ve yüksek ticarileşme potansiyeline sahip Ar-Ge projeleri destekleniyor. Türkiye'deki sanayi kuruluşlarının büyük kısmını oluşturan KOBİ'lerin potansiyel müşterisi olan yenilikçi ürünleri/süreçleri geliştireceği müşteri kuruluş ortaklı Ar-Ge projelerinin desteklenmesi; hem iş birliklerini artıracak hem de Ar-Ge destekleri için ayrılan kamu kaynaklarının daha etkin kullanımını sağlayabilecek. Bu süreç ülkenin sürdürülebilir kalkınmasına da katkı sağlayacak.
Açılan ikinci çağrı ise 1707 BİGG Ortaklı Sipariş Ar-Ge çağrısı. Bu çağrı ile müşteri gereksinimlerini karşılayan çözüm önerileri, BİGG desteği almış olan girişimci KOBİ'ler tarafından Ar-Ge yolu ile ticarileşebilir çıktılara dönüştürülmesi hedefleniyor.
Her iki çağrıda da başvurulan projelerin bütçesi en fazla 7.5 milyon lira, proje süresi en fazla 24 ay olacak. Sipariş Ar-Ge çağrılarında, müşteri kuruluşun yönetim, kalite, test, validasyon ürünün sahada doğrulanması gibi faaliyetlerini yapan proje personelinin giderleri (bu desteğin üst sınırı 18 adam ay işgücünü geçmeyecek) ve şehirlerarası seyahat giderleri desteklenecek.
BİGG ORTAKLI'DA HİBE DESTEĞİ YÜZDE 50
Sipariş Ar-Ge çağrısı kapsamındaki projeler için; müşteri kuruluş dönemsel olarak gerçekleşen proje giderlerinin yüzde 40'ını tedarikçi kuruluşa ödeyecek, TÜBİTAK giderleri değerlendirdikten sonra "kabul edilen harcama tutarının" yüzde 40'ını tedarikçi kuruluşa hibe destek olarak verecek. BİGG Ortaklı Sipariş Ar-Ge çağrısı kapsamındaki projelerde ise TÜBİTAK desteği yüzde 50 olacak.
Sipariş Ar-Ge çağrılarında, proje önerisinin Yeşil Mutabakata Uyum Kapsamındaki Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konuları arasında olması durumunda projelere 8 puan, geçmişte desteklenen TÜBİTAK projelerinin ticarileşme performansına bağlı olarak 5-10 puan arası ek puan verilecek.
Bu arada 1707 BİGG Ortaklı Sipariş Ar-Ge çağrısı kapsamında BİGG veya Teknogirişim Sermayesi almış tedarikçi kuruluşlar için üst limit 300 bin lira ve oran proje destek tutarının en fazla yüzde 10'u olacak şekilde genel gider desteği verilecek.
1707 BİGG Ortaklı Sipariş Ar-Ge çağrısı kapsamında BİGG ya da Teknogirişim Sermayesi Desteği almış tedarikçi kuruluşa ön ödeme yapılabilmesinin önü açıldı.
TEDARİKÇİ KURULUŞ KOBİ ÖLÇEĞİNDE OLACAK
Çağrıya KOBİ veya büyük ölçekli bir müşteri kuruluş ve en az bir tedarikçi kuruluşun ortak başvuru yapması ve tedarikçi kuruluşun KOBİ ölçeğinde olması şartı bulunuyor. Başvuru ve destek süreçleri TÜBİTAK ile müşteri kuruluş arasında yürütülecek. Tüm sektörlerden ve tüm teknoloji alanlarından, ticarileşme potansiyeli yüksek olan Ar-Ge projeleri desteklenebilecek. Proje önerilerinin tedarikçi kuruluşun yapacağı çalışmaları kapsaması gerekiyor ve pazar araştırması ve ekonomik yapılabilirlik incelemesi son derece önem taşıyor.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerine göre ilişkili kişi kapsamında olan kuruluşlar, müşteri kuruluş ve tedarikçi kuruluş olarak aynı projede yer almayacak. Fakat aynı fondan yatırım alan kuruluşlar bu yatırım nedeniyle birbirleri ile ilişkili kuruluş olarak değerlendirilmeyecekler.
YATIRIM TABANLI GİRİŞİMCİLİK DESTEK PROGRAMI
Türkiye'nin ilk yatırım tabanlı girişimcilik destek programı olan BİGG Yatırım Programı'nın 2024 yılı birinci çağrısına çıkan TÜBİTAK, yılın ikinci çağrısını ise 6 Mayıs'ta açacak. BİGG Yatırım Programı 2024 yılı birinci çağrısı kapsamında "mükemmeliyet mührü" ile desteklenmeye hak kazanan girişimciler için destek tutarı, TÜBİTAK BİGG Fonu tarafından yüzde 3 hisse karşılığında (900 bin lira) yatırım olarak aktarılacak. Eş yatırım alan iş planları hızlı destek uygulamasından faydalanabilecek. Bu doğrultuda uygulayıcı kuruluş veya kendi aralarındaki sözleşmeye göre uygulayıcı kuruluş adına hareket eden tüzel kişiler, 1812-TÜBİTAK Yatırım Tabanlı Girişimcilik Destek Programı çerçevesinde girişimlere TÜBİTAK BİGG Fonu ile beraber eş yatırım yapabilecek. Eş yatırım taahhüdü yerine getirilen iş planları için ayrıca panel değerlendirmesi yapılmadan mükemmeliyet mührü verilmesi hususu BiGG Yatırım Fonu görüşü alınarak grup yürütme kurulu tarafından değerlendirilerek Başkanlık tarafından karara bağlanacak.
Ayrıca Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Teşkilatı UNIDO iş birliğinde TÜBİTAK tarafından yürütülen Küresel Temiz Teknolojiler Girişimcilik Programı kapsamında girişimlere ek yatırım da yapılabilecek.
YENİLİK ODAKLI İŞ FİKRİ BAŞVURULARI DESTEKLENECEK
149 uygulayışı kuruluş tarafından alınan iş fikri başvuruları 15 Şubat 2024'te sona erdi. Uygulayıcı Kuruluşlar girişimcilerin iş fikirlerinin toplanması, değerlendirilmesi, seçilen iş fikirlerinin iş planına dönüştürülmesine yönelik eğitim, rehberlik, kuluçka vb. hizmetler ile iş fikirlerinin doğrulanması ve girişimcinin TÜBİTAK'a sunacağı iş planı önerilerinin onaylanması gibi faaliyetleri gerçekleştirecekler. Uygulayıcı Kuruluşlar tarafından ikinci aşamaya geçmesi onaylanan iş planları 26 Şubat- 8 Mart 2024 tarihleri arasında TÜBİTAK'a sunulabilecek.
Çağrı kapsamında yenilik odaklı, ticari değeri doğrulanmış ürün ve hizmetlere dönüştürülecek iş fikri başvuruları kabul edilecek. Girişimciler, akıllı ulaşım, akıllı üretim sistemleri, enerji ve temiz teknolojiler, iletişim ve sayısal dönüşüm, sağlık ve iyi yaşam, sürdürülebilir tarım ve beslenme başlıklı tematik alanlarda başvuru yapabilecek.
Temiz teknolojiler alanında faaliyet gösteren ve mükemmeliyet mührü almaya hak kazanan iş planları kapsamında kurulacak şirketlerden TÜBİTAK tarafından seçilecek üç adedine TÜBİTAK BİGG Fonu'nun yapacağı yatırım yüzde 5 hisse karşılığında 1.5 milyon lira olarak uygulanabilecek. Yüzde 2 ilave pay karşılığında yapılacak 600 bin lira yatırım Küresel Temiz Teknolojiler Girişimcilik Programı kaynaklarından karşılanacak. Bu çağrı kapsamında desteklenmeye hak kazanan girişimciler 28 Haziran'da duyurulacak. 31 Temmuz şirket kurulumu ve sözleşme imzalanması, 2 Ağustos ise destek başlangıç tarihi olacak.
SANAYİDE YEŞİL DÖNÜŞÜM…
Bu arada Dünya Bankası desteği ile açılan 1832 Sanayide Yeşil Dönüşüm ve 1833 SAYEM Yeşil Dönüşüm çağrılarının son başvuru tarihi ise 9 Şubat'ta sona erdi. Bilindiği üzere Dünya Bankası desteğiyle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın koordinasyonunda TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından yürütülen Türkiye Yeşil Sanayi Projesi'ne, 450 milyon dolarlık finansman tahsis edildi. Proje kapsamında, TÜBİTAK - TEYDEB 175 milyon dolarlık finansman ile proje süresince sanayinin yeşil dönüşümünü destekleyecek. Altı yıl sürecek olan Türkiye Yeşil Sanayi Projesi kapsamında TÜBİTAK tarafından farklı türde çağrılar açılacak. Bu çağrılardan biri de Sanayide Yeşil Dönüşüm Çağrısı. Destek süresi en fazla 24 ay, proje bütçesi üst limiti mikro/küçük ölçekli firmalar için 7.5 milyon lira, orta ölçekli firmalar için 12 milyon lira, büyük ölçekli firmalar için 22.5 milyon lira olacak. Çağrı kapsamında sermaye şirketlerine en fazla yüzde 50'si geri ödenmek üzere faizsiz geri ödemeli destek sağlanacak Geri ödenecek desteğin bir kısmı hibe desteğine dönüştürülebilecek. Kullanılacak desteğin geri ödemesi proje bittikten bir yıl sonra başlayacak. Bu kapsamda açılan SAYEM Yeşil Dönüşüm Çağrısı'nda, program süresi 36 ay olup, platform başına program önerisi için üst limit 300 milyon lira. Platformda yer alacak olan özel sektör kuruluşları hibe ve geri ödemeli olarak, üniversiteler ve araştırma kurumları yüzde 100 hibe olarak destek alabilecekler. Platformda yer alacak kuruluşlar için bütçe üst limiti KOBİ'ler için 15 milyon lira, büyük ölçekli kuruluşlar için 60 milyon lira, üniversiteler ve araştırma kurumları için 10 milyon lira.
1702 PATENT LİSANS ÇAĞRISI
Sürekli başvuruya açık olan 1702 Patent Tabanlı Teknoloji Transferi Destekleme Çağrısı ile yükseköğretim kurumları, araştırma altyapıları, kamu kurumları, kamu araştırma merkez ve enstitüleri ve erken aşama teknoloji şirketleri tarafından yürütülen araştırma, geliştirme ve yenilik projeleri sonucunda ortaya çıkan ve patent ile korunan teknolojilerin lisanslama veya devir yolu ile Türkiye'de yerleşik sermaye şirketlerine aktarılması hedefleniyor. 1702-Patent Tabanlı Teknoloji Transferi Destekleme Çağrısı'nda üniversiteler, araştırma altyapıları, teknoloji geliştirme bölgesi şirketleri ve teknoloji transfer ofisleri teknoloji sağlayıcı kuruluş olarak nitelendiriliyor. Müşteri kuruluş ise teknoloji sağlayıcı kuruluşun hak sahibi olduğu ve ulusal veya uluslararası patentler ile korunan teknolojileri lisanslama ya da devir yolu ile edinerek ekonomik değer oluşturmayı hedefleyen ve Türkiye'de yerleşik sermaye şirketi olarak tanımlanıyor. Çağrı kapsamında bir müşteri kuruluş en az bir teknoloji sağlayıcı kuruluşun ortak başvuruları kabul edilecek. 1702-Patent Lisans çağrısında müşteri kuruluşun, istenilen şartları taşıyan ve teknoloji sağlayıcı kuruluşun hak sahibi olduğu patent ya da patentler ile korunan teknolojileri, lisanslama ya da devir yöntemleri ile edinimine ve bu teknolojileri uygulamaya yönelik teknoloji sağlayıcı kuruluştan yapacağı hizmet alımlarına ilişkin harcama ve giderler desteklenecek. Proje kapsamında lisanslanacak veya devredilecek patentler ile ilgili teknoloji değerleme hizmeti alımları destek kapsamında değerlendirilecek. 1702 Patent Lisans çağrısında projeler en fazla 60 ay süre ile desteklenecek. Başvurulan projelerin bütçesi en fazla 4 milyon lira olacak. Destek oranı ise büyük ölçekli müşteri kuruluşlar için yüzde 60, KOBİ niteliğindeki müşteri kuruluşlar için yüzde 75 olarak uygulanacak. Patentlerin devredilmesi veya lisanslanmasına uygulanacak destek oranı her bir patent için değişecek. Temel destek oranı yüzde 25 olacak.
Program kapsamında 2020'den 2023 yılı sonuna kadar 67 başvurudan 53'ü kabul edildi. Destek ile toplam değeri 58 milyon TL'yi aşan 66 patentli teknolojinin sanayiye transferine destek sağlandı.
PROJE DESTEK ÜST LİMİTİ 1.65 MİLYON LİRA
TÜBİTAK Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB), sosyal bilimler de dahil olmak üzere, her bilimsel alanda proje önerisi kabul ediyor. TÜBİTAK'ın duyurularına göre; dokuz destek programıyla akademisyenler, özel sektör ve kamuda çalışan araştırmacıların projelerine geri ödemesiz destek veriyor.
ARDEB tarafından yürütülen 1001 Programı'nın 2024 yılı birinci dönem başvuruları 29 Ocak itibarıyla https://ardeb-pbs.tubitak.gov.tr adresi üzerinden alınmaya başladı. 1001 Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı, yeni bilgiler üretilmesi, bilimsel yorumların yapılması veya teknolojik problemlerin çözümlenmesi için yılda iki dönem bilimsel esaslara uygun olan projelere destek sağlanıyor. 2024 yılı birinci döneminde sunulacak proje önerilerinin çevrim içi başvuruları için son tarih 18 Mart 2024, söz konusu projelerin e-imza sürecinin tamamlanması için son tarih ise 21 Mart 2024 olacak. Proje süresi en fazla 36 ay olacak. Burs dahil, proje teşvik ikramiyesi (PTİ) ve kurum hissesi hariç proje destek üst limiti yıllık bütçe sınırlaması olmaksızın 1 milyon 650 bin lira olarak uygulanacak. Burslarla ilgili üst sınırlar ücret karşılığı çalışmayan lisans öğrencilerinde aylık 4 bin lira, yüksek lisans öğrencilerinde 13 bin 500 lira, doktora öğrencilerinde 20 bin lira doktora sonrası araştırmacılarda 27 bin lira olacak. Ücretli çalışan yüksek lisans öğrencilerinde aylık 4 bin lira, doktora öğrencilerinde 5 bin 500 lira olarak uygulanacak. Ayrıca makine–teçhizat taleplerinin toplam bütçe ile dengeli olması gözetilecek. Altyapı oluşturmaya yönelik projeler desteklenmeyecek. KKTC'de yerleşik üniversiteler, ilgili protokoller kapsamında 1001 programına başvura yapabilecek. Şunu da hatırlatalım; güncel öncelikli konuları içeren TÜBİTAK 2024-2025 Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konuları, 12. Kalkınma Planı ulusal vizyonu doğrultusunda hazırlandı. 2020'den bu yana 1001 Programı kapsamında "TÜBİTAK Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konuları" ile doğrudan ilişkili olan proje önerilerine ek puan imkanı sağlandı. TÜBİTAK verilerine göre 2009-2023 yılları arası 1001 Programı kapsamında 55 bin 460 proje önerisi alındı, 9 bin 499 proje desteklenerek 30.22 milyar lira bütçe aktırıldı.
HIZLI DESTEK PROGRAMI
TÜBİTAK ARDEB'in sürekli başvuruya açık çağrıları da bulunuyor. Bunlardan biri iki ayrı modül altında alınmaya başlayan 1002 Hızlı Destek Programı. Bu programın ilk modülü 1002-A Hızlı Destek Modülü ile üniversitelerde, araştırma hastanelerinde ve araştırma enstitülerinde yürütülecek kısa süreli, küçük bütçeli araştırma ve geliştirme projelerine yıl boyu destek veriliyor. Proje süresi en fazla 12 ay, proje destek üst limiti 75 bin lira olarak uygulanıyor.
1002-B Acil Destek Modülü ile acil veya öngörülemeyen durumlarda ortaya çıkabilecek sorunların giderilmesine yönelik kısa süreli, düşük bütçeli projelere yıl boyu destek sağlanıyor. Proje süresi en fazla altı ay, proje destek üst limiti (burs dahil) 60 bin lira olarak uygulanıyor.
Doktora Öğrencilerine aynı anda 1002 Programı kapsamında proje yürütücüsü ve farklı bir projede bursiyer olabilme imkanı sağlanıyor. TÜBİTAK verilerine göre 2022 yılında 44 doktora öğrencisi proje yürütücüsü olarak destek aldı. Program kapsamında 2009-20023 yılları arası 33 bin 626 proje önerisi alındı, 7 bin 360 proje desteklenerek 1.96 milyar lira bütçe aktarıldı.
Her iki modül kapsamında da yürütücü, araştırması ve danışmanlara PTİ ödemesi yapılmıyor. Ücret karşılığı çalışmayanlarda burslar aylık 4 bin lira ile 27 bin lira, ücretli çalışanlarda aylık 4 bin lira ile 5 bin 500 lira arasında değişiyor.
ULUSAL YENİ FİKİRLERE VE ÜRÜNLERE DESTEK
1005 Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünlere Destek Programı, 3005 Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri Destekleme Programı, 3501 Kariyer Geliştirme Programı da ARDEB'in sürekli başvuruya açık programlar arasında yer alıyor. 1005 Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek Programı ile Türkiye'de ihtiyaç duyulan, teknolojik dışa bağımlılığı azaltacak ve/veya ülkenin rekabet gücünü artıracak ulusal/uluslararası bir ürün/süreç/yönetim/model geliştirme amacına yönelik uygulamalı araştırma ve/veya deneysel geliştirme projelerine yıl boyu destek sağlanacak. Yıl boyu çağrıya açık program çerçevesinde, proje süresi en fazla 18 ay, proje bütçesi ise burs dahil, PTİ ve kurum hissesi hariç yıllık bütçe sınırlaması olmaksızın 650 bin lira olacak. Bu program kapsamında, koşullu olarak PTİ ödemesi yapılabildiğini de hatırlatalım.
2013-2023 yılları arasında bu program kapsamında 2 bin 873 proje önerisi alındı, 383 proje desteklenerek 619 milyon lira bütçe aktarıldı. 2017-2023 yılları arasında 1005 Destek Programı ile 18 patent/tescil alındı.
SOSYAL VE BEŞERİ BİLİM AR-GE'Sİ
3005 Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri Destekleme Programı ile çıktı ve etki odaklı sosyal ve beşeri bilim Ar-Ge faaliyetlerinin desteklenerek Türkiye'de toplumsal ve kamusal fayda sağlanması hedefi doğrultusunda projelere yıl boyu destek sağlanacak. Proje süresi en fazla 24 ay olacak. Proje bütçesi, burs dahil, PTİ ve kurum hissesi hariç yıllık bütçe sınırlaması olmaksızın 700 bin lira olacak. TÜBİTAK verilerine göre sosyal ve beşeri bilimlere özel 3005 Programı kapsamında 791 proje önerildi, 160 proje desteklenerek 68.4 milyon lira bütçe aktarıldı.
KARİYER GELİŞTİRME PROGRAMI
3501 Kariyer Geliştirme Programı; kariyerlerine yeni başlayan doktoralı bilim insanlarının çalışmalarını teşvik etmek amacıyla genç araştırmacıların projelerine yıl boyu destek sağlıyor. Proje süresi en fazla 36 ay, proje destek üst limiti burs dahil, PTİ ve kurum hissesi hariç yıllık bütçe sınırı olmaksızın 750 bin lira olarak uygulanıyor. 1005, 3005 ve 3501 çağrılar kapsamında burslarla ilgili üst sınırlar şöyle olacak:
"Ücret karşılığı çalışmayanlarda burslar aylık 4 bin lira ile 27 bin lira, ücretli çalışanlarda aylık 4 bin lira ile 5 bin 500 lira arasında değişecek.
Kariyer Geliştirme Programı kapsamında 2009-2023 yılları arası 8 bin 928 proje önerisi alındı, bin 870 proje desteklenerek 4.05 milyar lira bütçe aktarıldı. Akademik unvanı doçent olan araştırmacılara 3501 programına başvuru yapabilme imkanı sağlandı.
Bu arada 2019 ve 2023 yılları arasında ARDEB'e 55 bin 606 proje başvuru yapıldı, 9 bin 862 proje desteklendi, 32 milyar 565 milyon 732.7 bin liralı destek bütçesinin 28 milyar 946 milyon 874.6 bin lirası aktarıldı.
ULUSLARARASI ARAŞTIRMACILARA ÇAĞRI
TÜBİTAK Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) tarafından yürütülen 2232-A Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı ve 2232 B Uluslararası Genç Araştırmacılar Programı için 2024 yılı başvuruları, 30 Nisan 2024'e kadar açık olacak. Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı kapsamında Türkiye açısından stratejik öneme sahip araştırma alanlarında yürütülecek projelere katkı sağlamak üzere, alanlarında yaptıkları üst seviye bilimsel ve/veya teknolojik çalışmalar ile temayüz etmiş ve yurtdışında çalışma deneyimi olan başta Türk bilim insanları olmak üzere başarılı araştırmacıların yurtdışından Türkiye'ye gelmelerini teşvik etmek ve çalışmalarını Türkiye'nin önde gelen devlet veya vakıf yükseköğretim kurumlarında, 6550 kapsamında yeterlik almış araştırma altyapılarında, kamu araştırma enstitülerinde, Ar-Ge veya tasarım merkezine sahip özel sektör kuruluşlarında veya teknoparklar bünyesinde Türkiye'de yerleşik sermaye şirketlerinde sürdürebilmeleri için destek verilecek. Destek süresi proje için en az 24 ay, en fazla 36 ay olacak. Araştırma başlangıç paketi ödeneği deneyimli araştırmacı için 4.7 milyon lira, PTİ ve kurum hissesi/ genel gider hariç araştırma desteği en fazla 1 milyon 650 bin lira, proje yürütücüsü ile eş ve çocukları için yol desteği verilecek. Aylık bazda ise proje yürütücüsüne yönelik burs deneyimli araştırmacı 130 bin lira, proje yürütücüsünün varsa eş veya çocuğu için aile yaşam gideri bursu 10 bin lira olacak. Araştırmacı ekibinin oluşturulması desteği kapsamında yüksek lisanslı tam/kısmı aylık ücret 13 bin 500/4 bin lira, doktora tam/kısmi burs 20 bin/5 bin 500 lira, doktora sonrası araştırması tam burs 27 bin lira olacak. Aylık olarak ev sahibi kurum/kuruluşa kurum hissesi genel gider ödeneği 18 bin lira, projede yer alacak araştırmacılara verilecek PTİ 2 bin 500 lira, proje yürütücüsü ile eş ve çocukları için sağlık sigortası desteği kişi başına 370 lira olacak.
GENÇ ARAŞTIRMACILAR BEKLENİYOR
Uluslararası Genç Araştırmacılar Programı kapsamında Türkiye açısından stratejik öneme sahip araştırma alanlarında yürütülecek projelere katkı sağlamak üzere, alanlarında yaptıkları üst seviye bilimsel ve/veya teknolojik çalışmalar ile temayüz etmiş ve yurtdışında çalışma deneyimi olan başta Türk bilim insanları olmak üzere 40 yaş altındaki genç araştırmacıların yurtdışından Türkiye'ye gelmelerini teşvik etmek ve çalışmalarını Türkiye'nin önde gelen devlet veya vakıf yükseköğretim kurumlarında, 6550 kapsamında yeterlik almış araştırma altyapılarında, kamu araştırma enstitülerinde, Ar-Ge veya tasarım merkezine sahip özel sektör kuruluşlarında veya teknoparklar bünyesinde Türkiye'de yerleşik sermaye şirketlerinde sürdürebilmeleri için destek verilecek.
Destek süresi proje için en az 24 ay, en fazla 36 ay olacak. Araştırma başlangıç paketi ödeneği deneyimli araştırmacı için 2 milyon 350 bin lira, PTİ ve kurum hissesi/ genel gider hariç araştırma desteği en fazla 1 milyon 650 bin lira, proje yürütücüsü ile eş ve çocukları için yol desteği (geliş için seyahat bilet tutarı) verilecek. Aylık bazda ise proje yürütücüsüne yönelik burs deneyimli araştırmacı 100 bin lira, proje yürütücüsünün varsa eş veya çocuğu için aile yaşam gideri bursu 10 bin lira olacak. Araştırmacı ekibinin oluşturulması desteği kapsamında yüksek lisanslı tam/kısmı aylık ücret 13 bin 500/4 bin lira, doktora tam/kısmi burs 20 bin/5 bin 500 lira, doktora sonrası araştırması tam burs 27 bin lira olacak. Yine aylık olarak ev sahibi kurum/kuruluşa kurum hissesi genel gider ödeneği 18 bin lira, projede yer alacak araştırmacılara verilecek PTİ 2 bin 500 lira, proje yürütücüsü ile eş ve çocukları için sağlık sigortası desteği kişi başına 370 lira olacak.
LİSANSÜSTÜ BURS BAŞVURULARI SÜRÜYOR
2250-Lisansüstü Bursları Performans Programı 2024 yılı birinci dönem çağrısı çerçevesinde başvuru süreci devam ediyor. Çağrıya 1 Ağustos 2023-31 Ocak 2024 tarihleri arasında yürürlükte olan TÜBİTAK destekli projelerde bursiyer olarak yer alan doktora öğrencileri ile doktora sonrası araştırmacılar BİDEB başvuru ve izleme sistemi (https://ebideb.tubitak.gov.tr üzerinden başvurularını yapabilecek. Başvurular için son tarih 29 Şubat olacak. Bu çağrı ile TÜBİTAK destekli projelerde bursiyer olarak görev alan doktora öğrencileri ve doktora sonrası araştırmacılara altı aylık performans bursu alma imkânı sağlanacak. 1 Ocak 2024 tarihi itibarıyla geçerli olacak şekilde burs miktarları doktora öğrencileri için aylık 7 bin 250 lira, doktora sonrası araştırmacılar için aylık 8 bin 750 liraya kadar ek performans desteği verilebilecek. Şunu da hatırlatalım, 2250-Lisansüstü Bursları Performans Programı kapsamında her ay burs yatırılmıyor. Program her altı ayda bir geriye dönük altı ay için başvuruya açılmakta, projede çalışılan süreler ve performans puanı göz önünde bulundurularak hesaplanan destek miktarı toplu şekilde yatırılıyor.
Bu arada 2211-Yurt İçi Doktora Burs Programları 2024 yılı birinci dönem başvuruları 11-29 Mart 2024 tarihleri arasında alınacak.
SÜREKLİ ÇAĞRIYA AÇIK
BİDEB tarafından yürütülen 2247-B Avrupa Araştırma Konseyi (ERC) Projeleri Güçlendirme Desteği sürekli çağrıya açık. Bu çağrı ile Avrupa Birliği fonlarından Türkiye'ye geri dönüş oranını artırmak için araştırmacıların önemli bir keşif ve/veya buluş yapma potansiyeli içeren projelerini iyileştirmek/güçlendirmek ve ERC'den destek alabilmelerini sağlamak için destek verilmesi amaçlanıyor. Destek süresi maksimum 24 ay olarak uygulanıyor. Araştırma proje desteği ERC son değerleme aşamasından A alanlar için 1.65 milyon lira, B alanlar için 1.25 milyon lira olarak uygulanıyor. Projede görev alan bursiyerlerden doktora sonrası araştırmacıları aylık 27 bin lira, doktora öğrencisine (tam çalışma) 20 bin lira, kısmı çalışana 5 bin 500 lira veriliyor.
YURTDIŞI BİLİMSEL ETKİNLİKLERE KATILIM
2224-D Yurt Dışındaki Bilimsel Eğitim Etkinliklerine Katılımı Destekleme Programı 365 gün başvuruya açık çağrılar arasında yer alıyor. Program kapsamında, lise veya lisans eğitimlerine devam eden üstün başarılı öğrencilere; sosyal ağlarını genişletmeleri, yeni kültürler tanımaları, mesleki ve teknik becerilerini geliştirmeleri, kariyerlerini şekillendirmeleri, eğitim aldıkları alanlarda edindikleri bilgi birikimini uygulama becerisi kazanmaları ve yeteneklerini belli konular üzerinde yoğunlaştırmaları amacıyla yurt dışında düzenlenen staj ve yaz/kış okulları gibi kısa süreli bilimsel eğitim etkinliklerine katılım için destek veriliyor. Yurtdışındaki bilimsel eğitim etkinliklerine katılmak isteyen öğrencilere seyahat ve katılım ücreti desteği ile aylık burs olanağı sağlanıyor. Burs süresi iki ayı aşmamak koşuluyla, eğitim süresi ile sınırlı olacak. Aylık burs miktarı 1 ay 30 gün kabul edilerek eğitim süresi üzerinden hesaplanacak.
BİDEB kapsamında başvuruya açık çağrılar arasında 2213-A Yurtdışı Doktora Burs Programı ile 2213-B Yurtdışı Müşterek Doktora Burs Programı'nda son başvuru tarihleri 31 Aralık 2024, 2248 Mentörlük Destek Programı'nda ise 29 Şubat 2024.
PRİMA PROGRAMI 2024 ÇAĞRILARI AÇILDI
Akdeniz bölgesinde su yönetimi gıda sistemleri ve tarım gıda değer zinciri temalarında çok ortaklı uluslararası projelerin destekleneceği Akdeniz Bölgesi'nde Araştırma ve İnovasyon İçin Ortaklık Programı'nın (PRIMA) 2024 yılı çağrılarına başvurular devam ediyor. PRIMA Programı kapsamında desteklenecek projeler iki bölüme ayrılıyor. Bölüm 1 kapsamında alınan proje önerileri, UFUK 2020 Programı'ndan PRIMA Programı'na tahsis edilmiş fon ile desteklenecek. PRIMA Programı Bölüm 1 kapsamında başvurular sadece PRIMA'ya yapılacak. Detaylı bilgi ve uluslararası başvurular için https://prima-med.org/what-we-do/sections/section-1/ adresinden alınabilecek. Bölüm 1'de 2024 yılı çağrı başlıkları ve bazı detayları şöyle:
"Su, Enerji, Gıda, Ekosistemler (WEFE) Bağlantı Noktası yaklaşımının uygulanmasıyla Akdeniz sulu tarımının sürdürülebilirliği çağrısı için tahsis edilen toplam bütçe 9.2 milyon euro. Kurak ve yarı-kurak çevrelerde aşırı kuraklıkla başa çıkmak için su toplama tekniklerini kullanan Akdeniz kurak tarım sistemlerinin dönüştürücü uyumu başlıklı çağrıya tahsis edilen toplam bütçe 9.6 milyon euro. Gıda kaybını ve israfını azaltmak için Akdeniz Gıda Sistemlerine uygun maliyet etkin ve sürdürülebilir teknolojiler geliştirme konulu çağrı için ise tahsis edilen toplam bütçe 9.1 milyon euro düzeyinde. Bu çağrılarda son teslim tarihi birinci aşama ön teklifleri için 2 Nisan, ikinci aşama tüm teklifler için 25 Eylül."
34.5 MİLYON EURO BÜTÇE
Bölüm 2 kapsamında alınan proje önerileri ise ulusal fonlayıcı kuruluşların PRIMA Programı'na taahhüt etmiş oldukları fonlar ile desteklenecek. Bölüm 2 kapsamında, PRIMA'ya yapılacak ortak başvuruya ek olarak, proje konsorsiyumlarında yer alan araştırma ekiplerinin kendi ulusal fonlayıcı kuruluşlarına da başvuru yapmaları gerekecek. Uluslararası başvuru koşulları ve detaylı bilgi için https://prima-med.org/what-we-do/sections/section-2/ adresi ziyaret edilebilecek. Konsorsiyumlarda Türkiye'den yer alacak ekipler, ulusal başvurularını https://uidb-pbs.tubitak.gov.tr/ adresi üzerinden TÜBİTAK'a yapacaklar. Söz konusu çağrı kapsamında Türkiye'den sunulacak proje önerileri, TÜBİTAK 1071 Uluslararası Araştırma Fonlarından Yararlanma Kapasitesinin ve Uluslararası Ar-Ge İşbirliklerine Katılımın Artırılmasına Yönelik Destek Programı kapsamında desteklenecek.
Bölüm 2 kapsamında 2024 yılı çağrı başlıkları şöyle:
"Kriz şartları altında etkili su muhasebe yaklaşımları: iklim değişikliği ve dış şoklar, Akdeniz Bölgesinde sürdürülebilir toprak kullanımı ve iklim dayanıklılığı için tarımsal orman uygulamalarının canlandırılması ile sürdürülebilir gıda sistemleri dönüşümü için kentsel ve yerel gıda sistemlerini güçlendirme. Bu çağrılara tahsis edilen toplam bütçe 34.7 milyon euro. Çağrı kapsamında birinci aşama son başvuru tarihi PRIMA için 4 Nisan, TÜBİTAK için 18 Nisan olacak."
CORNET 37. ÇAĞRISI AÇILDI
KOBİ'lerin rekabet öncesi kapasitelerini artırmaya yönelik projelerin destekleneceği Cornet (Collective Research Networking) 37. çağrısı başvurulara açıldı. Proje çıktılarının bir KOBİ grubunun faydası olması ve proje çıktılarının yaygınlaştırılması bekleniyor. 27 Mart 2024'e kadar açık kalacak olan çağrı kapsamında en az iki üye ülkenin yer aldığı iş birliği projeleri desteklenebilecek. Uluslararası başvuruda her ülkeden üçer paydaşın yer alması gerekecek. Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerinin akademi ortağı tarafından gerçekleştirilmesi, proje konularının, bir KOBİ şemsiye kuruluşu tarafından ihtiyaca göre belirlenmesi gerekiyor. Başvurularda en az üç KOBİ'den oluşan bir kullanıcı grubu tanımlanması isteniyor. Kullanıcı grubunun, proje ekibinin çalışmalarını yönlendirmeye ve projenin verimliliğinin artırılmasına yönelik katkı sağlaması bekleniyor. Çağrı kapsamında uluslararası başvurunun yanı sıra ulusal başvurunun da yapılması gerekiyor. Bu kapsamda, Türkiye'de yerleşik yükseköğretim kurumları, eğitim ve araştırma hastaneleri, kamu kurum ve kuruluşları başvurularını http://uidb-pbs.tubitak.gov.tr/ adresinden yapabiliyor. Uluslararası başvuru formunun KOBİ Şemsiye Kuruluşu ile beraber araştırmayı yapacak kurum tarafından doldurulması bekleniyor. TÜBİTAK tarafından sadece bu kurumlara hibe desteği sağlanıyor. Bu kurum ve kuruluşlar ile oluşturdukları ortaklıklar, TÜBİTAK 1071- Uluslararası Araştırma Fonlarından Yararlanma Kapasitesinin ve Uluslararası Ar-Ge İşbirliklerine Katılımın Arttırılmasına Yönelik Destek Programı hükümleri doğrultusunda desteklenecek. Proje süresi en fazla 24 ay olabilecek. Bir proje kapsamında TÜBİTAK'tan talep edilen katkı kurum hissesi ve proje teşvik ikramiyesi (PTİ) hariç; proje başına 180 bin euro'yu, yürütücü kuruluş başına; yükseköğretim kurumları, eğitim ve araştırma hastaneleri ve kamu kurum ve kuruluşları için 100 bin euro'yu aşamayacak. TÜBİTAK'tan talep edilen katkı, proje bütçesi ile destek oranının çarpılmasıyla elde edilecek. Yükseköğretim kurumları, eğitim ve araştırma hastaneleri ve kamu kurum ve kuruluşları kabul edilen bütçeleri üzerinden yüzde 100 destek oranı ile desteklenecek.
Faruk İNALTEKİN / Bilkent CYBERPARK Genel Müdürü
"Kaynak sıkıntısı yaşayanlar için yol açıcı"
TÜBİTAK TEYDEB, Ar-Ge projelerine yenilikçi yaklaşımlarla destek vermek amacıyla ilgili destek programlarının üst limitlerini artırarak önemli iyileştirmeler sağladı. Bu desteklerin artırılması girişimciler için motivasyon kaynağı olmakla birlikte projelerini gerçekleştirmek için kaynak sıkıntısı yaşayanlar için de yol açıcı. Gençlerin teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini katma değerli girişimlere dönüştürebilmeleri için hibe desteği şeklinde başlatılan 1512-Girişimcilik Destek Programı (BİGG), geçen yıl yapısal bir değişikliğe gidilerek yatırım tabanlı bir desteğe dönüştürüldü. Yeni destek mekanizması ve ismiyle 1812-Yatırım Tabanlı Girişimcilik Destek Programı (BİGG) destek üst limiti de 900 bin liraya çıkarıldı. Bu desteğin düz bir yatırım olarak kalmaması, diğer yatırım mekanizmalarında olduğu gibi yatırım yapılan girişimciye aynı zamanda network, müşteri buluşması gibi desteklerin de sağlanması başarıya gidiş için önemli.
Bilkent CYBERPARK, 2015'ten beri başarıyla ve aralıksız yürütmekte olduğu BİGG Uygulayıcı Kuruluş görevini yeni dönemde de 'BİGG MARKA' programı ile devam ettiriyor. İş birlikleriyle daha çok girişimciye ulaşmayı hedefleyen program, yeni dönemde MEF Üniversitesi, Bilge Adam ve Dumlupınar TTO iş birliğinde gerçekleşiyor. BİGG MARKA Ön Kuluçka Programı, bugüne kadar toplamda 94 girişimcinin 21.15 milyon lira hibe ve yatırım desteği alarak şirketleşmesine destek oldu. Geçtiğimiz dönemde gerçekleştirilen 2023 yılı birinci çağrısı sonuçları kapsamında da BİGG MARKA programı içerisinde yer alan ve TÜBİTAK panel değerlendirmeleri sonucunda mükemmeliyet mührü almaya hak kazanan altı girişimci desteklenerek, Türkiye ortalamasının üzerinde bir başarı elde edildi. 2024 yılı birinci çağrı dönemi ise Bilkent CYBERPARK'ın yüksek kalitede girişimcilik eğitim, mentorluk ve destekleri ile devam ediyor. BİGG MARKA programı kapsamında, girişimci adaylarının iş fikirlerini nitelikli birer iş planına dönüştürme aşamasında girişimcilik eğitimleri, birebir mentorluklar ve prototipleme desteği sağlanıyor. Girişimciler, aynı zamanda sektör lideri firmalardan sağlanan dikey mentorluklar ile projelerini sahada güçlendirme fırsatı elde ediyor. BİGG MARKA'nın desteği girişimcilerin şirketleşme sürecinden sonra da sürüyor. BİGG MARKA programını başarıyla tamamlayıp yatırım almaya hak kazanan tüm girişimcilere Bilkent CYBERPARK'ta ücretsiz ofis imkanı sağlanıyor. Ayrıca şirketleşen girişimcilerin ticarileşme süreçlerine hızlandırmak amacıyla, Bilkent CYBERPARK tarafından çeşitli katma değerli hizmetler sunulan programlar ile firmalara destek olunuyor.
M. Nezih ALLIOĞLU / Genç Girişim ve Yönetişim Derneği (GGYD) Genel Başkanı
"Sivil toplum, destek mekanizmalarının karar süreçlerinde yer almalı"
TÜBİTAK, Türkiye'de Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerini destekleyen önemli bir aktör. Yürüttüğü projeler, sağladığı finansal destek ve düzenlediği programlar sayesinde bilim ve teknoloji alanındaki girişimcilere büyük fırsatlar sunuyor. Ancak, sadece TÜBİTAK değil, diğer kamu ve özel sektör destekleri de ülkemizdeki girişimcilik ekosistemini geliştirmede büyük önem taşıyor. Bunun için kamu, özel sektör ve üniversiteler arasında daha fazla iş birliği ve koordinasyon sağlanmalı, etkili iletişim ve iş birliği ortamı oluşturulmalı. Tanıtım ve medya faaliyetleriyle desteklere ilişkin görünürlük artırılabilir. Böylece girişimcilerin ihtiyaç duyduğu kaynaklara daha kolay erişmeleri, süreçler hakkında bilgi edinmeleri sağlanabilir. Burada diğer bir kritik aktör sivil toplum kuruluşları (STK). STK'lar, destek mekanizmalarının karar süreçlerinde mutlaka yer almalı, çünkü sivil toplum kuruluşları genç girişimcilere rehberlik edebilir. GGYD olarak biz bünyemizde bulunan 13 kurul ve 12 topluluğumuz vasıtasıyla bunu yapıyoruz. Girişimcilikle ilgili farkındalık yaratma seminerleri düzenliyoruz, eğitim programları geliştiriyoruz, üyelerimize yönelik bilgilendirici eğitimler veriyoruz. Uzman akademisyenleri, araştırmacıları, tescilli markamız İş'te Fırsat Toplantıları'nda ağırlayarak kendimizi güncel tutuyor, iş ağlarımızı genişletiyoruz. Teknolojik ve yeşil dönüşümün desteklenmesi için ise çeşitli teşvik mekanizmalarının devreye alınması gerekir. Vergi avantajları, finansal destekler, altyapı iyileştirmeleri gibi önlemler, girişimcileri bu alanlarda daha fazla yatırım yapmaya teşvik edebilir. Sürdürülebilirlik odaklı projelerin, teknolojilerin geliştirilmesi için sağlanacak özel destekler önemlidir. Ülkemizin girişimcilik ekosistemini güçlendirmek ve teknolojik/yeşil dönüşümü hızlandırmak için kamu, özel sektör ve üniversiteler ile STK'ların birlikte çalıştığı kapsamlı bir destek ve teşvik mekanizması geliştirilmelidir.
Prof. Dr. Uğur GÜNGÖR /Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler Serbest Meslek Mensupları ve Yöneticileri Vakfı (TOSYÖV) Yönetim Kurulu Üyesi
"KOBİ'lerin yenilikçilik kapasitesini artırır"
TÜBİTAK'ın burs ve destek programlarının destek üst limitlerinin artırılması, özellikle KOBİ Ar-Ge ve Sanayi Ar-Ge faaliyetlerine başta mali kaynak olmak üzere olumlu etkiler sağlayabilir. Bu artış, KOBİ'lerin ve sanayi kuruluşlarının Ar-Ge projelerini daha geniş kapsamlı ve derinlemesine gerçekleştirmelerine olanak tanır. Bu desteklerin girişimcilere, KOBİ'lere, sanayi kuruluşlarına ve araştırmacılara katkısı şu şekilde özetlenebilir:
KOBİ Ar-Ge'ye Etkisi: Artan destek üst limitleri, KOBİ'lerin Ar-Ge faaliyetlerini daha kapsamlı ve derinlemesine gerçekleştirmelerine olanak tanır. Bu da yenilikçilik kapasitelerinin artmasına, daha ileri teknoloji ve inovasyonun gelişimine katkı sağlar. KOBİ'lerin rekabet güçlerini artırarak ulusal ve uluslararası pazarda daha etkin bir konuma gelmelerine yardımcı olabilir. Daha büyük bütçeler, KOBİ'lerin yeni pazarlara girmelerini ve mevcut pazar paylarını genişletmelerini sağlayabilir. KOBİ'lerin büyük ölçekli endüstriyel işbirlikleri kurmalarını teşvik edebilir ve sektörde daha güçlü ağlar oluşturmalarına olanak sağlayabilir. Yapılan Ar-Ge yatırımları, yeni ürünlerin ve hizmetlerin geliştirilmesine yönelik olabilir. Bu da yeni iş fırsatlarının doğmasına ve dolayısıyla istihdamın artmasına katkı sağlar.
Sanayi Ar-Ge'ye Etkisi: Yüksek destek üst limitleri, sanayi kuruluşlarının daha büyük ölçekli ve riskli Ar-Ge projelerine yatırım yapmalarını teşvik edebilir. Bu da daha ileri teknolojilerin geliştirilmesine ve endüstriyel yeniliklerin ortaya çıkmasına katkı sağlayabilir. Sanayi kuruluşlarının küresel arenada daha rekabetçi hale gelmelerine yardımcı olabilir. Yenilikçi ürünler ve süreçler, uluslararası pazarda daha fazla talep görebilir. Ar-Ge faaliyetleri, üretim süreçlerinde verimliliği artırabilir ve maliyetleri azaltabilir. Bu da sanayi kuruluşlarının kar marjlarını artırabilir ve sürdürülebilir büyümelerini destekleyebilir. Destek programları, akademik kuruluşlarla sanayi arasında daha fazla iş birliği ve bilgi transferini teşvik eder. Bu da hem akademik dünyanın hem de endüstrinin gelişimine katkı sağlar.
TEYDEB destek üst limitleri artırıldı
TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) tarafından yürütülen destek programları üst limitleri 1 Ocak 2024'ten geçerli olmak üzere artırıldı. TÜBİTAK'ın açıklamalarına göre; senetle transfer ödemesi (ön ödeme) limiti 1501, 1507, 1509 ve 1511 destek programları ile Yenilik Destek Programı Uygulama Esasları Yönergesi kapsamında 1 milyon liradan 1.4 milyon liraya çıkarıldı. 1503-Proje Pazarları Destekleme Programı üst limiti ulusal etkinlik desteği 90 bin liradan 130 bin liraya, uluslararası etkinlik desteği için de 130 bin liradan 190 bin liraya yükseltildi. 1501, 1509 ve 1511 destek programları kapsamında transfer ödemesi üst limiti 30 milyon liradan 40 milyon liraya çıkarıldı. 1507 Programı'nda proje önerisi ve Ar-Ge yardımı istek formu hazırlatmak için danışmanlık hizmeti alımında destek kapsamına alınacak tutar 40 bin liradan 55 bin liraya yükseltildi. 1501 ve 1507 destek programlarında fikir sahibi araştırmacı ödül tutarı 30 bin liradan 40 bin liraya çıkarıldı. 1501 ve 1511 destek programları kapsamında proje öneri başvurusu aşamasında ekonomik fizibilite raporu sunulması gereken proje bütçe limiti 13 milyon liradan 19 milyon liraya çıkarıldı. Ekonomik fizibilite raporu/teknoloji değerleme raporu/bağımsız değerlendirme raporu destek üst limiti 70 bin liradan 100 bin liraya çıkarıldı. 1602- Patent Destek Programı hibe destek ve ödül tutarları da artırıldı. Eski destek üst limitleri 30 bin ile 180 bin lira arasında değişirken, yeni limitler 40 bin lira ile 240 bin lira arasında değişiyor.
Üniversite-sanayi iş birliği destekleniyor
1505 - Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı ile üniversite, araştırma altyapısı, kamu araştırma merkez ve enstitülerindeki bilgi birikimi ve teknolojinin, Türkiye'de yerleşik ve proje sonuçlarını Türkiye'de uygulamayı taahhüt eden kuruluşların ihtiyaçları doğrultusunda, ürüne ya da sürece dönüştürülerek sanayiye aktarılması yoluyla ticarileştirilmesine katkı sağlanması amaçlanıyor. TEYDEB'in yürüttüğü program kapsamında sektörüne bakılmaksızın firma düzeyinde katma değer yaratan, Türkiye'de yerleşik ve proje sonuçlarını Türkiye'de uygulamayı taahhüt eden sermaye şirketleri ile yükseköğretim kurumları, vakıf üniversiteleri, eğitim ve araştırma hastaneleri ve ilgili mevzuatında Ar-Ge yapmakla görevlendirilmiş kamu araştırma merkez ve enstitüleri ortak proje başvurusunda bulunuyor. Programın uygulama esaslarında; müşteri kuruluş olarak anılan özel sektör kuruluşunun ve yürütücü kuruluşun anılan üniversite, araştırma altyapısı ya da kamu araştırma merkez ve enstitüsü bir işbirliği sözleşmesi imzalaması gerekiyor. Bu sözleşme çerçevesinde yürütücü kuruluş tarafından yapılacak; yeni bir ürün üretilmesi, mevcut bir ürünün geliştirilmesi, iyileştirilmesi, ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi veya maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin, yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi projesi TÜBİTAK ve müşteri kuruluş tarafından finanse ediliyor. Proje süresi üst sınırı 24 ay olarak uygulanıyor. Müşteri kuruluş KOBİ ise proje bütçesinin yüzde 75'i, büyük ölçekli ise yüzde 60'ı TÜBİTAK tarafından karşılanıyor. TÜBİTAK'ın TEYDEB destek programları tablosuna göre proje bütçesi destek üst sınırı 1.5 milyon lira. (PTİ ve kurum hissesi hariç proje bütçesinin kalan kısmı müşteri kuruluş karşılıyor.) Başvurular sürekli açık olup, yılın her günü eteydeb.tubitak.gov.tr adresinden online olarak yapılabiliyor.
'Ön ödeme' süreçleri iyileştirildi
TÜBİTAK TEYDEB transfer ödemesi (ön ödeme) süreçlerinde iyileştirmeler yapıldı. Proje destek bitiş tarihine altı aydan az süre kalan projelere transfer ödemesi yapılmamaktaydı. Yapılan düzenleme ile bu süre üç aya indirildi. Teminat mektubu, kefalet mektubu, kefalet senedi ve kuruluş tarafından düzenlenen senetle yapılacak transfer ödemesi kuralları arasındaki farklılık kaldırıldı. Kuruluşlar teminat mektubu, kefalet mektubu, kefalet senedi veya kuruluş tarafından düzenlenen senetleri ayrı ayrı sunarak transfer ödemesi alabileceği gibi birden fazla teminat türünü bir arada sunarak da transfer ödemesi alabilecekler. Proje maliyetlerinde veya proje destek üst limitlerindeki artışlar nedeniyle ilave teminat verilerek daha fazla transfer ödemesi yapılabilmesi için düzenlemeye gidildi. Senet karşılığı tek sefer transfer ödemesi yapılması ve yapılan ödemenin iki dönemde mahsup edilmesi kuralı kaldırılıp, kalan bütçeye göre her dönem yapılması imkanı getirildi. Proje bütçesinin/kalan proje bütçesinin yüzde 25'i oranında yapılan transfer ödemesi oranı yüzde 30'a çıkarıldı. Yapılan düzenleme ile teminat oranı azaltılarak talep edilen transfer ödemesi tutarı kadar teminat istenecek. Son dönemde enflasyondaki artışlar nedeniyle proje maliyetleri ciddi oranda artmış olduğundan, proje bütçesi veya proje süresince kalan proje bütçesi Ocak ve Haziran aylarında yurtiçi üretici fiyat endeksinin (Yİ-ÜFE) altı aylık ortalamalarına göre değişim oranında artırılacak. Ayrıca 1 Ocak 2023'ten sonra desteklenen projelerin de kalan bütçeleri geriye dönük olarak artırılacak. Yİ-ÜFE dikkate alınarak yapılacak artışlar sadece transfer ödemesinde dikkate alınacak olup, bu artışlar bütçe artışı olarak dikkate alınmayacak. Mikro ölçekte olmayan kuruluşlarda, çalıştığı şirkete yüzde 5 ve altında hisseye sahip olacak şekilde ortak olan ve yönetim kurulu üyesi olmayan şirket çalışanlarının proje kapsamındaki maliyetleri desteklenebilecek. Proje kapsamında TÜBİTAK'tan olan alacaklarını temlik etmiş ve temlik borcu bitmiş kuruluşlara transfer ödemesi yapılabilecek. Tüm bu transfer ödemesi kuralları 1 Ocak 2024'ten sonra yapılan transfer ödemelerinde geçerli olacak.
Deprem araştırmalarına 'özel' çağrı
TÜBİTAK ve İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) arasında imzalanan iş birliği protokolü çerçevesinde ARDEB 1001 Programı kapsamında 1001-UDAP Ulusal Deprem Araştırmaları Programı Ortak Çağrısı açıldı. TÜBİTAK ve AFAD arasında eş finansman modeliyle açılan çağrı kapsamında projelere destek verilecek öncelikli Ar-Ge ve yenilik konuları, "jeodinamik araştırmalar ve depremin sosyo-ekonomik, toplumsal ve çevresel yaygın etkileri, depreme yönelik dijital teknolojiler ve cihazlar, depreme yönelik inşaat modelleri ve atık yönetimi, deprem yönetimine yönelik senaryo, kestirim, analiz çalışmaları" olacak.
Depreme yönelik dijital teknolojiler ve cihazlar konusunu biraz açacak olursak; bu başlık altında Teknolojik Hazırlık Seviyesi (THS) 1-9 arasındaki temel/uygulamalı araştırma, teknoloji geliştirme ve yenilik projeleri desteklenecek. Merkezi deprem yönetimi için Ulusal Telsiz İletişim Ağının, bütünleşik gerçek zamanlı Afet Yönetimi Bilgi Yönetim Sistemi'nin, deprem sırası ve sonrasını hedefleyen, gerçek zamanlı, bulut tabanlı Afet Bilgi ve Veri Yönetim Sistemlerinin geliştirilmesi bu kapsamda örnek verilebilecek. https://ardeb-pbs.tubitak.gov.tr adresi üzerinden alınmaya başlanan özel çağrı başvurular için son tarih 1 Nisan 2024 (saat 23.59), söz konusu projelerin e-imza sürecinin tamamlanması için son tarih ise 4 Nisan 2024 (saat 23.59) olacak. Proje destek süresi azami 24 ay, destek üst limiti 1 milyon 650 bin lira olarak uygulanacak. Desteklenecek projelerde proje teşvik ikramiyesi (PTİ) ve kurum hissesi ödeneği olacak. Çağrı kapsamında sunulan projeler, TÜBİTAK ARDEB tarafından yürütülen destek programları için uygulanan projelerde görev alabilme limitinin dışında tutulacak. Bu çağrı kapsamında en fazla bir projede proje yürütücüsü ve iki projede araştırmacı olarak görev alınabilecek. Çağrı kapsamında ayrıca, toplamda en fazla üç projede danışman olarak görev alınabilecek.
TÜBİTAK bursları artırıldı
TÜBİTAK Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB), Bilim İnsanları Destekleme Programı Başkanlığı (BİDEB) ve genel Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) tarafından desteklenen projelerde, öğrencilere yapılan burs ödemelerine ilişkin aylık üst limitler artırıldı. Buna göre önlisans veya lisans öğrencisine verilen burs miktarı 3 bin liradan 4 bin liraya yükseltildi. Yüksek lisans öğrencisine verilen burs miktarı 10 bin liradan 13 bin 500 liraya yükselirken, doktora öğrencisine verilen burs miktarı da 14 bin liradan 20 bin liraya çıkarıldı. Doktora sonrası araştırmacılara verilen burs miktarı ise 19 bin liradan 27 bin liraya yükseltildi. Öte yandan BİDEB 2250 Lisansüstü Bursları Performans Programı'nda yer alan performans kriterlerine göre başvuru yapmaları durumunda doktora öğrencileri 7 bin 250 lira ve doktora sonrası araştırmacılar 8 bin 750 liraya kadar performans ödemesi alabilecek. Burslara ilişkin yaptığı bir açıklamada en büyük dayanaklarının insan kaynağı olduğunu vurgulayan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, "Bu ülkenin aydınlık geleceğini inşa edecek araştırması insan kaynağına yönelik desteklerimizi sürdüreceğiz. Yeter ki gençlerimiz araştırsınlar, geliştirsinler ve üretsinler" ifadelerini kullandı.
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal da TÜBİTAK'ın insan kaynağı yetiştirme vizyonunun önemine vurgu yaparak, her zaman gençlerin yanında olduklarını vurguladı.
Ar-Ge Proje Değerlendirme ve İzleme çağrısının ilki
Türkiye'nin özel sektör kuruluşlarının, araştırma-teknoloji geliştirme, teknoloji yönetimi ve yenilikçilikte uluslararası düzeyde rekabetçi bir yapıya ulaşmalarına katkı sağlamak için TEYDEB tarafından birçok destek programı bulunuyor. Mevcut destek programlarından farklı olarak 2024 yılında Türkiye'de yerleşik KOBİ'ler ve büyük ölçekli sermaye kuruluşlarının yenilikçi ve Ar-Ge niteliği yüksek projelerinin mali destek verilmeden Ar-Ge içeriği, yenilikçi yönü, proje iş ve maliyet planlaması ile proje çıktılarının ekonomik yarara ve ulusal kazanca dönüşebilirliğinin değerlendirilmesi ve izlemesinin yapılmasını amaçlayan 1701-Ar-Ge Proje Değerlendirme ve İzleme Çağrısının ilki Mart 2024'te açılacak. Bu çağrı ile birlikte, TÜBİTAK'tan mali destek almadan projelerini hedefleri doğrultusunda başarıyla tamamlayan firmalar, ülkedeki mevcut diğer teşviklere başvurma ve bu teşviklerden yararlanma fırsatı elde edebilecek. Ayrıca, kuruluşların kendi öz kaynaklarıyla proje yürütebilmesi, proje maliyetlerini doğru şekilde planlayarak finansal performansının arttırılmasına imkan sağlanacak. Çağrı kapsamında kuruluşların Ar-Ge ve yenilik projeleri yapabilme yetkinliğinin sürdürülebilir olması, yüksek katma değerli teknolojik ürün geliştirme çalışmalarına yönlendirilmesi, proje çıktılarının sürdürülebilir ekonomik büyümeye katkı sağlaması bekleniyor. Bu çağrı kapsamında; sektörüne bakılmaksızın Türkiye'de yerleşik KOBİ'ler ve büyük ölçekli sermaye şirketleri başvuruda bulunabilecek. Çağrıya ortaklı başvuru yapılabilecek. Başvuru yapılacak projelerin bütçesi en az 5 milyon lira olup proje bütçesi üst sınırı bulunmuyor. PRODİS üzerinden yapılan başvuruda proje başına TÜBİTAK tarafından belirlenen miktar kadar başvuru ücreti alınacak. Çağrı kapsamına başvuru yapacak firmaların, proje bütçesi ve projenin ayrıntılı gider kalemlerini proje öneri formunda sunması gerekecek.
Uygulamalı Kuantum Teknolojileri çağrısı
Eureka'nın önemli destek araçlarından biri olan Eureka Network Projeleri kapsamında "Uygulamalı Kuantum Teknolojileri" konulu çağrı Türkiye dahil 15 ülkenin katılımı ile 1 Şubat 2024 itibarıyla açıldı. Eureka'nın amaçlarına paralel olarak ticarileşme potansiyeli yüksek ve pazara yönelik ürün, süreç ve hizmetlerin geliştirildiği projeler bu çağrı kapsamında desteklenecek. Kuantum teknolojisi, kuantum bilgi işlemenin bireysel yöntemlerinden, algoritmalara ve çeşitli uygulamalar için kuantum bilgisayarların kullanımına kadar pek çok teknoloji katmanını içeriyor. Mevcut teknolojilerden daha iyi performans gösteren veya hızlandıran kuantum teknolojileri geliştiren ve endüstri, bilim ve toplumla ilgili sorunların çözümüne katkıda bulunan kuruluşların desteklenmesi çağrının temel amacını oluşturuyor. Çağrının odak alanları, "Kuantum hesaplama, kuantum simülasyonu ve yığın seviyeleri, kuantum iletişimi ve siber güvenlik, kuantum algılama ve metroloji" olarak belirlenirken, kuantum teknolojilerinin sadece bu alt başlıkları ile sınırlı tutulmadığını ifade etmekte fayda var. Çağrıya, Türkiye'den sermaye şirketi statüsündeki bir firma ilgili ülkelerden en az bir ortak ile birlikte proje başvurusunda bulunabilecek. Çağrıya, üniversite ve araştırma merkezlerinin doğrudan başvuru yapamıyor, ancak projelerde alt yüklenici olarak yer alabiliyor. Başvurular uluslararası ve ulusal olmak üzere iki aşamalı olarak yürütülecek.
Birinci aşama/uluslararası başvuru: Tüm ortakların, çağrı web sayfasında bulunan Eureka proje başvuru formunu çevrim içi olarak doldurulacak. Ön değerlendirme süreci 14 Mayıs 2024'te tamamlanacak olup, uygun bulunan projeler ulusal başvuru yapmak üzere davet edilecek.
İkinci aşama/ulusal başvuru: Türkiye'den katılımcıların uluslararası başvuru formuyla birlikte TÜBİTAK 1509- Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programına 6 Haziran 2024'e kadar yapılacak.1509 Program kapsamında destek almaya hak kazanan büyük ölçekli firmaların Ar-Ge projelerinin uygun bulunan geçerli proje bütçe harcamalarına en fazla yüzde 60, KOBİ'lerin geçerli proje harcamalarına da yüzde 75 oranında hibe destek sağlanacak. Proje bütçesinde sınırlama olmayacak.
Sürekli başvuruya açık uluslararası ikili iş birliği proje çağrıları
TÜBİTAK'ın Almanya, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Bulgaristan ve Moğolistan kuruluşları ile sürekli açık olan ikili işbirliği programları çağrılarına, yılın her günü başvuru yapılabiliyor. "Sürekli Başvuruya Açık Araştırma Projeleri Çağrılarına" yükseköğretim kurumları, eğitim ve araştırma hastaneleri, kamu kurum ve kuruluşları, sektör ve büyüklüğüne bakılmaksızın özel kuruluşlar başvuruda bulunabiliyor. Araştırma Projeleri çağrılarının amacı, yeni bilgiler üretilmesi, bilimsel yorumların yapılması veya teknolojik problemlerin çözümlenmesi için bilimsel esaslara uygun olan projelerin desteklenmesi. 1071 Programı Araştırma Projeleri Çağrıları kapsamında yükseköğretim kurumları, eğitim ve araştırma hastaneleri, kamu kurum ve kuruluşları kabul edilen bütçeleri üzerinden yüzde 100 destek oranı ile desteklenecek. Büyük ölçekli özel kuruluşlara kabul edilen bütçeleri üzerinden yüzde 60 ve KOBİ'lere kabul edilen bütçeleri üzerinden yüzde 75 destek oranı ile destek verilecek. Bu çağrılarda Ulusal proje başvuruları, uidb-pbs.tubitak.gov.tr internet adresi üzerinden yalnızca elektronik imza ile yapılacak.
4.6 milyar liralık fon harekete geçirildi
TÜBİTAK, Türkiye'nin kalkınma yolculuğunda çarpan etkisi oluşturacak, katma değer yaratacak iş birliği ağları ve platformlarına destek oluyor. 2023'te 1812 BİGG Yatırım Programı ile 153 girişimci mükemmellik mührü almaya hak kazandı. Tech-InvesTR Programı kapsamında kurulan fonlar şu ana kadar 80 farklı girişime 1.69 milyar liralık yatırım yaptı. TÜBİTAK'ın sunacağı yaklaşık 27 milyonluk katkıya karşılık Tech-InvesTR kapsamında kurulan fonlar özel sektörden yaklaşık 3.8 milyar lira kaynak sağladı. Bu sayede teknoloji tabanlı girişimlere yönelik toplamda 4.59 milyar liralık fon harekete geçirildi.
Sanayi Yenilik Ağ Mekanizması kapsamında desteklenen dört platformda 19'u KOBİ, 19'u büyük ölçekli kuruluş olmak üzere, 38 sermaye şirketi, 15 üniversite ve 2 araştırma merkezi ve 1 kamu araştırma enstitüsü yer alıyor. Bu platformlar altında akıllı ev ürünleri, akıllı şehirler, eklemeli imalat, sağlık ürünleri gibi alanlarda toplam 78 proje yürütülüyor.
30 milyon lira ödül, 55 milyon lirayı aşkın malzeme desteği!
TEKNOFEST Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali Yarışmaları için son başvuru tarihi 20 Şubat 2024 olacak. 30 milyon lira ödül ve 55 milyon liranın üzerinde malzeme desteği sağlanacak. TEKNOFEST Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali kapsamında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve TÜBİTAK tarafından ilkokul, ortaokul, lise, üniversite öğrencilerine ve mezunlara yönelik olarak roket, robot, yapay zekâ, biyoteknoloji, insansız hava araçları, elektrikli araç, otonom, yeni nesil ulaşım, mikro elektronik teknolojileri alanlarında yarışmalar düzenleniyor. Bu yıl 2023 teknoloji yarışmalarından farklı olarak TEKNOFEST 2024 kapsamında kablosuz haberleşme, blok zincir, hava savunma sistemleri, finansal teknolojiler, insansız deniz aracı, akıllı wi-fi kapsama ve TEKNOFEST robolig yarışmaları ilk defa başvuruya açılacak. Tüm başvurular www.t3kys.com sistemi üzerinden devam ediyor.
Prof. Dr. Murat YÜLEK / OSTİM Teknik Üniversitesi Rektörü
"Destekler KOBİ'lerin yenilikçi profillerine göre tasarlanmalı"
Bilim, teknoloji, girişimcilik ve yenilikçilik politikaları ülkenin uzun dönemdeki verimlilik artışlarını ve büyüme oranını belirleyen en önemli etkenler. Ülkemizdeki refah seviyesini bu politikalar ve ülkenin 'sosyolojisi' birlikte belirler. Türkiye'de karar alıcılar son yıllarda bu tür politikalara giderek artan oranda önem vermeye başladılar. Ancak bazı sorunlar var: Politikalar yeterince etkin ve sonuç odaklı değil. Politikaların 'one-size-fits-all' tipi olması, yani her kesime, her profile aynı desteklerin sağlanması etkinsizliği şiddetlendiriyor. Politikalar ve destekler arası eşgüdüm, 'Tek gişe' yaklaşımı yok. İşletmelerin, özellikle de KOBİ'lerin varlıklarını sürdürmelerinin ve rekabet güçlerini artırabilmelerinin yolu yenilikçilikten geçiyor. KOBİ'ler, yenilikçilik kapasitelerinin artırılmasında birbirinden farklı ihtiyaçlara sahip. Yenilikçilik desteklerinin KOBİ'lerin yenilikçilik profillerini dikkate alarak tasarlanması ve uygulanması gerekiyor. Aksi takdirde, kamu kaynakları etkin ya da maliyet etkin kullanılmamış olacak.
Furkan ÖZCAN / Gazi Teknopark İş Geliştirme Yöneticisi
"TÜBİTAK programları, girişimciler için önemli bir destek mekanizması"
TÜBİTAK'ın programları, her zaman Türkiye'deki girişimciler, KOBİ'ler ve araştırmacılar için önemli bir destek mekanizması oluşturuyor. Gazi Teknopark olarak 2007'den beri girişimcilere fikirden uluslararasılaşma aşamasına kadar çeşitli destekler veriyoruz. Bu desteklerde gerçekleştirdiğimiz programların ve çalışmaların etki analizlerini yapıyoruz. Bu etki analizlerinde girişimcilerin başarısını en çok etkileyen dört temel faktör olduğunu değerlendiriyoruz: Girişimci ekibin niteliği, girişimin zamanlaması (ürün-pazar uyumu), iş modelinin uygunluğu ve sürdürülebilirliği ile iş fikrinin kalitesi. Bu anlamda baktığımızda doğru zamanda doğru ekip iyi bir iş fikriyle sürdürülebilir iş modeline sahipse girişimin ihtiyacı olan finansmana zaten erişebileceğini değerlendirebiliyoruz. Devlet desteklerinin girişimcilere aktarılması noktasında değerlendirici kurulların da bu parametrelere dikkat etmesini önemli buluyoruz. Ayrıca bu devlet desteklerinin girişimcinin ihtiyaçlarına göre çeşitlendirilmesinin önemli olduğunu değerlendirmekteydik. Her girişimcinin ihtiyaçları farklılaşabiliyor. Bu anlamda girişimlerin teknoloji hazırlık seviyesinin farklı olması, sektörel regülasyonların farklılıkları, Ar-Ge, Ür-Ge ve ticarileşme fazlarına ilişkin zorlulukların sektörden farklılık göstermesi, girişimin ülkemizin teknoloji odakları ile uyumluluğu gibi durumların da göz önünde bulundurulmasının desteklerin verimliliğini artıracağını değerlendirmekteydik. Bugün baktığımızda desteklerin böyle bir dönüşüme hareket ettiğini görüyoruz. TÜBİTAK'ın destek programları giderek genel desteklerden daha fazla özelleşmeye başladı. Bu özelleşme, girişimcilerin ve KOBİ'lerin daha spesifik ihtiyaçlarına yönelik çözümler sunmayı hedefleyebiliyor. Ayrıca, KOBİ Ar-Ge çağrıları gibi TÜBİTAK desteklerinin ülkenin öncelikli yatırım alanlarıyla ilişkilendirilmiş olması, yerli girişimcilerin ve KOBİ'lerin ulusal ve uluslararası düzeyde rekabet edebilirliğini artırma noktasında stratejik gelişimi sağlayabilecek. TÜBİTAK gibi bilim ve teknolojiyi teşvik eden kuruluşların, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri'nin ve benzeri ekosistem paydaşlarının girişimcilere, KOBİ'lere ve araştırmacılara sağladığı desteklerde uygulayacağı verimlilik esaslı değişiklikler, Türkiye'nin bilgi tabanlı bir ekonomiye geçişinde ve ülke ekonomisinin üretim tabanlı kalkınmasında önemli bir rol oynayabilecek.
Yenilikçi KOBİ'ler için Eurostars-3 çağrısı
Avrupa Komisyonu destekli Eurostars-3 Programı kapsamında 2024 yılı ilk çağrısı da başvuruya açık. Çağrı kapsamında, Türkiye'den bir ve Eurostars üye ülkelerinden en az bir ortağın katılımıyla, pazara yönelik, yenilikçi ürün, süreç ve hizmet geliştirilmesi amacı taşıyan uluslararası Ar-Ge projeleri desteklenecek. Eurostars-3, Eureka Sekretaryası ve 37 üye ülke iş birliğiyle "Yenilikçi KOBİ'ler için Avrupa Ortaklığı" altında oluşturulan bir program. Çağrıya proje önermek isteyen Türk ekiplerin, projeyi birlikte gerçekleştirecekleri en az bir yabancı paydaş ile proje ortağı olarak kendilerinin anlaşmaları gerekecek. Eurostars proje başvuruları ve süreçleri ulusal çağrı kuralları çerçevesinde yürütülecek. Çağrıya proje önerisi sunacak Türkiye'de yerleşik tüm kurum ve kuruluşların ulusal ön uygunluk değerlendirmesinin yapılabilmesi için uluslararası başvuruya ek olarak kuruluş bazlı ön kayıt başvurusu ve ulusal ön proje başvurusunu TÜBİTAK PRODIS üzerinden yapması gerekecek. Ayrıca uluslararası değerlendirme süreci tamamlandıktan sonra kabul alan Türk ekipler TÜBİTAK'a ulusal başvuru yapacak. Uluslararası çağrı için 14 Mart, kuruluş bazlı ön kayıt için 31 Mart, ulusal ön proje başvuruları için 2 Nisan son tarih olacak. Bu çağrı kapsamında koordinatör olarak başvuruda bulunacak proje koordinatör adayları ve ekiplerine yönelik Koordinatörlüğü Destekleme Programı'ndan yararlanılabilecek. Proje süresi en fazla 36 ay olacak. Çağrı duyurusuna göre, Eurostars-3 Programı Ulusal Çağrı bütçesi 2.5 milyon euro. İlgili çağrıya başvuru yapacak projeler için (Türk proje ortakların) proje bütçesi 500 bin euro'yu geçemeyecek. Türk kurum/kuruluşlarının yapacağı ortaklı proje başvurularında ise proje bütçesi en fazla 750 bin euro olacak. Sermaye şirketi dışındaki kurumların bütçesi toplam proje bütçesinin en fazla yüzde 50'si kadar olabilecek ve projedeki toplam bütçesi 250 bin euro'yu geçemeyecek. Çağrı kapsamında uygulanacak destek oranı büyük ölçekli kuruluşlar için yüzde 60, KOBİ ölçeğindeki kuruluşlar için yüzde 75, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler ve vakıf üniversiteleri, eğitim ve araştırma hastanesi, kamu araştırma merkez ve enstitüleri için yüzde 100 olacak.
'Bilim Ağı Portalı' kurulacak
2024 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na göre, TÜBİTAK Ar-Ge projeleri için merkezi yönetim bütçesinden 12.5 milyar lira kaynak ayrıldı. Yıllık Program'da Ar-Ge insan kaynağı kapasitesi ve niteliğinin güçlendirilmesi başta olmak üzere TÜBİTAK'ın 2024 yılında atacağı adımlara da yer verildi. Program'da sorumlu kuruluşlar arasında TÜBİTAK'ın da yer aldığı yürütülecek faaliyetler arasında, "konuk veya Akademik İzinli Bilim İnsanı Destekleme Programları'nın yılda altı defa başvuruya açılmak üzere çağrıya çıkması, başvuru ve destek süreçlerinin yürütülmesi" de yer aldı. Programa göre; uluslararası araştırmacıları bir araya getirmek amacıyla Bilim Ağı Portalı kurulacak, başvuru ve destek süreçleri yürütülecek. Yurt Dışı Bilim İnsanı Davet Programı ile yurtdışında bulunan akademisyenlerin Türkiye'deki çalıştay, sempozyum vb. etkinliklere katılımı desteklenecek. Doktora ve doktora sonrası araştırmacılar için çalışma ve araştırma imkanları iyileştirilecek. Araştırma deneyimine sahip nitelikli insan kaynağının artırılmasını teminen kamu destekli Ar-Ge projelerinde daha fazla lisans, yüksek lisans ve doktora bursiyerinin yer alması sağlanacak.
