PARA RÖPORTAJ/ İDRİZ ÇOKAL Bursa Osmangazi merkezli Matlı Şirketler Grubu, son dönemlerin öne çıkan şirketlerinden biri. İşe; kurucu merhum Ömer Matlı'nın Bursa'nın Karacabey ilçesinde 1965 yılında soğan ticaretiyle başlayan işe başlayan Matlı, bugün oğlu Özer Matlı'nın kaptanlığında gıda sektörünün dev oyuncularından biri haline geldi. Yem sektöründeki geçmişi ile tanınan Matlı Şirketler Grubu, peş peşe satın almalarla adını duyurdu. Önce iflas halindeki Yörsan'ı satın alarak tesisi işler hale getirdi. Sonrasında yine Türkiye'nin yakından bildiği Keskinoğlu Tavukçuluk'u Ziraat Bankası'nın açtığı ihaleden aldı. Bu satın almalar sonrasında tüm Türkiye'nin yakından tanıdığı bir şirket haline geldi. Bugün yem, süt ve süt ürünleri, yumurta, hayvancılık, enerji sektörlerinde faaliyet gösteriyor. 2022 yılında grubun toplam cirosu 14 milyar 645 milyon TL oldu. Bu yılın ilk yarısında 12 milyar TL'ye ulaşan ciro, yıl sonunda 23 milyar TL olarak öngörülüyor.
Matlı Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Özer Matlı, şirketlerine kaptanlık yapmanın yanı sıra meslek örgütlerinde de oldukça aktif. Bursa Ticaret Borsası Başkanlığı yapan Özer Matlı, uzun yıllar TOBB Yönetim Kurulu Üyesi olarak da görev aldı. Özer Matlı ile Matlı Şirketler Grubu'nun gelecek hedeflerini, yatırımlarını konuştuk…
-Sizi tanıyarak başlayalım. Özer Matlı kimdir? Ne zaman doğmuştur? Eğitim durumu nedir? İlk işe ne zaman başladınız? Aldığınız ilk sorumluluk nedir?
25 Şubat 1968 yılında Bursa'nın Karacabey ilçesinde doğdum. Bursa Ticaret Lisesi'nden mezun olduktan sonra, ticarete olan ilgim ve yatkınlığım nedeniyle Karacabey'in saygın tüccar ve sanayicileri arasında yer alan rahmetli babam Ömer Matlı'nın yanında genç yaşta iş hayatına atıldım. İlk olarak çeltik fabrikasında ve faaliyette olan diğer ticari faaliyetlerimizde görev aldım. 1988 yılında kurduğumuz Matlı A.Ş'nin öncelikle kurucu ortaklığı ve Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığı görevlerini üstlendim. 1995 yılında babamın vefatından sonra, halen yürütmekte olduğum Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini devraldım.
-Matlı Şirketler Grubu'nun temelleri ne zaman atıldı? Matlı Grubu'nun ilk işi ve şirketi nedir?
Hikâyemiz, kurucumuz merhum Ömer Matlı'nın Bursa'nın Karacabey ilçesinde 1965 yılında soğan ticareti yapmasıyla başladı. Mandıracılık ve soğan ticaretiyle devam eden tüccarlık hayatından sanayiciliğe geçişimizi, 1982 yılında çeltik fabrikasıyla gerçekleştirdik. 1988'de yem sektörüne giriş yaptık. Yem, çeltik, pirinç işleme fabrikalarımız ve aynı zamanda soğan ticaretiyle gelişen faaliyetlerimiz, 1988'den sonra yavaş yavaş yem tarafında büyümeye yöneldi. Karacabey'de yatırım kararı alarak kurduğumuz tesisle karma yem üretimine başladık.
-Matlı Şirketler Grubu'nun bugün geldiği nokta nedir? Hangi sektörlerde kaç şirketi var? Şirketlerin isimleri nedir? Toplam istihdam, ciro ve ihracat rakamları nedir?
Soğan üretimi ile başlayan marka yolculuğumuz; bugün yemden süte, yumurtadan beyaz ete, sürdürülebilir enerjiye, Ar-Ge'ye, hayvancılıktan lojistik ve depolamaya, meyveciliğe, sanayi yatırımlarından akaryakıta kadar çok geniş bir alanda fayda, hizmet ve değer üreterek devam ediyor. Çok çeşitli alanlarda hizmet ve fayda üreten bir şirketler grubuz. Matlı Şirketler Grubu'nun üretim yaptığı en kapsamlı sektörlerden biri de yem. Bugün gelinen noktada Matlı, pek çok sektörde yer alan girişimleriyle ülkemize istihdam, ciro ve ihracat konularında katma değer sağlıyor. Gıda, yem, tarım, hayvancılık, evcil hayvan, depolama, lojistik, meyvecilik, enerji ve sanayi sektörlerinde 19 şirketimizle fark yaratarak 5 bin çalışanımız ile faaliyet gösteriyoruz. "Ülkeye değer katma" ilkemiz doğrultusunda 12 bin kişilik istihdam yaratma hedefiyle yatırımlarımıza devam ediyoruz. 2022 yılında grubumuz bünyesindeki şirket faaliyetleri toplamında 14 milyar 645 milyon 353 bin 702 lira ciro elde ederken, 2023 yılının ilk altı ayında 12 milyar 106 milyon 180 bin 791 lira ciroyla bir önceki yıl toplam cirosuna yaklaştık. 2023 yılında ise 23 milyar lira ciro gerçekleştirmeyi ve toplam ciromuzun yüzde 30'unu ihracattan karşılamayı hedefliyoruz. Organizasyon yapılanmamız tamamlanınca, büyüyen şirketimizi halka arz etmeyi planlıyoruz.
-Yem konusunda oldukça güçlüsünüz. Yem üretim tesisleriniz nerelerde? Yeni yatırımlarınız var mı?
Üreticinin kazancı ve verimi için yem, tamamlayıcı yem ve premiks ürünlerini Proyem şirketimizle Türkiye'nin dokuz ilinde üretiyoruz. Proyem, İstanbul Sanayi Odası'nın 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesinde 117. sırada yer alıyor. Türkiye'nin öncü yem üreticisi konumundayız. Yem tarafındaki son yatırımımızı Diyarbakır'a yaptık. Türkiye'nin en büyük yem üretim tesisi olacak olan Diyarbakır Yem Üretim tesisimizi, yakın zamanda hizmete açacağız. Bu yatırımla yıllık 2 milyon 700 bin ton olan yem üretim kapasitemizi Diyarbakır tesisimizle yıllık 3 milyon tona çıkaracak ve bölgede bin kişilik istihdam sağlayacağız. 80 bin metrekare alanda kurulu, 42 bin metrekare kapalı alana sahip Diyarbakır tesisimizden sonra, 10. yem üretim fabrikamızı ise Niğde'de açmaya hazırlanıyoruz. Yeni fabrika yatırımlarımızla birlikte karma yem sektöründe ürün çeşitlendirmesini de artırmaya devam ediyoruz.
-Sadece besi ve süt hayvanları için mi yem üretiyorsunuz?
Hayvancılık alanındaki besleme uzmanlığımızla güvenilir ve sağlıklı içerikte kedi ve köpek mamaları üretiyoruz. Hammadde tedarikini sağladığımız iş modeliyle pazara sunduğumuz ürünleri, Catido ve Dogido etiketiyle hayvanseverlere ulaştırıyoruz.
-Yumurtacılık alanında pazarın güçlü şirketlerindensiniz. Bu alandaki yatırımlarınızdan da bahseder misiniz?
2010 yılından beri günlük 1.5 milyon adet yumurta ürettiğimiz Karacabey'deki tesislerimiz; "Yarka yetiştirme, yumurta üretim, yumurta tasnif ve paketleme" olmak üzere üç ayrı tesisi bünyesinde barındırıyor. 300 bin metrekare arazi üzerine kurulu tesislerde 785 bin adet civciv, 2 milyon 150 bin adet tavuk kapasitesiyle Uluslararası Gıda Güvenliği Standardı olan BRC sistemine uygun üretim yapıyoruz. Burdan yumurta tesisi, TSE ve Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından onaylanan "Helal Gıda" sertifikası almaya hak kazanan ilk yumurta tesisi olarak faaliyet gösteriyor. Türkiye'de yem üretimi lideri olarak tavuklarımızı tamamen kendi ürettiğimiz bitkisel yemlerle besliyoruz.
-Yörsan gibi bilindik bir markayı aldınız. Yörsan'da neler yapıyorsunuz?
Burdan yumurtayla yakaladığımız ivme, 2022 yılında süt üretimi alanında Türkiye'nin ilk beş tesisi arasında yer alan Susurluk'taki Yörsan tesislerinin satın almamızla devam etti. 1968 yılından beri Türkiye'de yöresel ve coğrafi ürünler konusunda değişime öncü olmuş tesisteki bayrağı devralarak daha yukarı taşımak için çalışmalar yapmaya başladık. Süt sektörüne Burdan markasıyla adım attık. Bir yıl sonra yöresel ürünleriyle hafızalara kazınan Yörsan markasını tüketicisiyle tekrar buluşturmaya karar verdik ve Türkiye'nin ilk beyaz peynirini üreten Yörsan'ın lezzetlerini pazara yeniden sunduk. 120 bin metrekare arsa üzerinde 60 bin metrekare kapalı üretim alanına ve günlük bin 500 ton çiğ süt işleme kapasitesine sahip, altı adet süt kabul noktası ile saatte 120 ton çiğ sütü üretim hattına alabilen Susurluk'taki tesislerimizde Burdan ve Yörsan etiketli süt ve süt ürünlerimizi tüketiciyle buluşturuyoruz.
-Ardından Keskinoğlu'nu satın aldınız. Henüz devir işlemleri biteli dört ay oldu. Keskinoğlu'nda neler yapıyorsunuz? Yeni yatırım yapacak mısınız?
Yumurta ve süt ürünlerimizden sonra Nisan 2023'te Keskinoğlu firmasını grubumuza katarak piliç sektörüne de adım attık. Bu yatırımla piliç eti, ileri işlem, pastörize yumurta ve viol üretimine de başladık. Yumurta üretim kapasitemizi ise günlük 4.5 milyon adede çıkararak "Türkiye'nin en büyük yumurta üreticisi" olduk. Akhisar'daki Türkiye'nin ilk tam entegre tesisinde Keskinoğlu markamızla faaliyetlerimize devam ediyoruz. Günlük 400 bin adet piliç eti işleme kapasitesine ve yılda 30 bin ton ileri işlem üretim kapasitesine sahip tesiste; yılda 95 milyon adet etlik piliç ve 2.5 milyon adet yarka yetiştiriyoruz. Keskinoğlu'nda 2 milyar liralık ilave kesimhane tesisi için revize proje yatırımlarına başladık. Yıllık 6 bin litre üretim kapasitesiyle faaliyet gösteren zeytinyağı tesisinde Akhisar'a özgü lezzette üreteceğimiz yüksek kaliteli zeytinyağlarımız, yakında raflarda yerini almaya başlayacak.
-Besi çiftliğinde de yatırımlarınız var. Banvit'e ait kırmızı et besi çiftliğini devraldınız. Bu alanda neler yapıyorsunuz?
Yumurta, süt ve tavuk ile kurduğumuz protein zinciri, Türkiye'nin en büyük entegre hayvancılık işletmelerinden biri olan besi çiftliği ve süt çiftliği yatırımlarımızla büyümeye devam ediyor. Bandırma Besi Çiftliği, 700 dönüm arazi üzerine kurulu, 80 dönüm kapalı alanda 30 bin baş hayvan kapasitesiyle faaliyet gösteriyor. Holstein, Şarole, Limuzin ve Belçika Mavisi ırkı hayvanların olduğu çiftlikte; yağsız kesimlerde yerli hayvanlarda yüzde 54, ithal hayvanlarda yüzde 63'e varan karkas randımanı elde ediyoruz. Çiftlikte yetiştirdiğimiz ve sektör için oldukça yüksek oranlarda randıman elde ederek yetiştirdiğimiz hayvanları, kesimhanelere gönderirken, bununla birlikte üreticiler için hayvan tedariki de sağlıyoruz. 2023 yılında Bursa'nın İnegöl ilçesinde faaliyete geçirdiğimiz Ömer Matlı Süt Çiftliği; 140 dönüm arazi üzerinde, 750 adedi sağmal olmak üzere bin 200 büyük baş hayvan kapasitesiyle kaliteli süt üretimi için çalışmalar yapıyor. Çiftlikte Holstein, Simental ve Red Holstein ırkı hayvan popülasyonu ile kaliteli süt üretimini hedeflerken, hayvancılıkla uğraşan iş ortaklarımız için tercih edilecek farklı ırklarda gebe düve ve boş düve hayvan ticareti olanakları da sunuyoruz.
-Enerji alanındaki faaliyetlerinizden bahseder misiniz?
Matlı olarak, tesislerimizi kurarken ve işletirken çevreyi korumaya ve doğal kaynakları verimli kullanmaya dikkat ediyoruz. Gelecek nesillere temiz yarınlar bırakmak misyonu ile yenilenebilir enerji yatırımları yapıyoruz. Bu yatırımlarımız aynı zamanda ekonomik iş modelleri oluşturuyor. Matlı bünyesindeki bütün üretim tesislerinin çatılarında güneş enerji sistemleri (GES) bulunuyor. Tesislerde kurulu GES'lerden yılda 25 milyon 322 bin 414 kWh enerji üreterek, enerji ihtiyacının yaklaşık yüzde 15-20'lik kısmını karşılıyoruz. Matlı, tesisleriyle beraber arazi GES'i kurulumlarıyla da temiz enerji üretimi için kapasitemizi artırıyoruz. İki sene içerisinde toplamda 250 MW kurulu güç yatırımı planlanıyoruz. Bugüne kadar ürettiğimiz yenilenebilir enerjiyle 492 bin 444 adet ağaç dikimine eş değer kazanım sağlayan ve 18 milyon 401 bin 207,23 kilogram karbondioksit salımını engelleyen şirketimiz, yeni yatırımıyla 5,1 milyon kilogram üzerinde karbondioksit salımını engelleyerek karbon ayak izini daha da azaltacak.
-Lisanslı depolama alanına da ilk giren şirketlerden biriydiniz. Şu anda lisanslı depoculukta hangi noktadasınız?
Matlı Lidaş şirketimizle hammadde ticaretini, üretici ve yetiştiricilere ayrı bir iş kolu olarak sunuyoruz. Türkiye'de lisanslı depoculuk hizmetinin yeni başladığı yıllarda, Konya'da ilk lisanslı depo tesisimizi faaliyete geçirdik. Yem üretiminde kaliteli hammaddeyi temin etmek üzere başlattığımız lisanslı depolama hizmetimizi kısa sürede büyüterek ülke genelinde yaygınlaştırdık. Matlı Lidaş bugün; altı ilde toplamda 404 bin ton depolama kapasitesiyle Türkiye'nin ilk altı kuruluşundan biri olarak hizmet veriyor. Verilen hizmet kapsamında çiftçinin üretmiş olduğu ürünlerin, sınıf ve dereceleri yetkili sınıflandırıcılarla saptayarak depolanmasını sağlıyoruz.
-Özer Bey iş dışında neler yapar? Hobileri nelerdir?
Zamanımın çoğu iş yerinde geçiyor. Boş zamanlarda aileme zaman ayırmaya çalışıyorum. Her gün yeni bir gün ve bir gün önce söylediğimiz eskide kalıyor, yeni şeyler söylemek gerekiyor. Yenilik için sürekli gelişmek gerekiyor. Ben de çok fazla okuyor ve araştırıyorum.
"Meyve ve kuru sebze işimiz de var"
Bağyurdu Meyve ve Tarım Ürünleri şirketimizle İzmir'in Kemalpaşa ilçesinde bin 380 dekar arazi üzerinde erik, üzüm ve kiraz üretimi yapıyoruz. İyi tarım uygulamalarına başladığımız bu girişimimizle topraktan kazanıp yine toprağa yatırım yaparak sürdürülebilir tarımı destekliyoruz. Tarım alanında meyve üretimi dışında Agro Global Tarım Ürünleri Dış Ticaret şirketimizle toprağın verimini artıran ve hayvancılığı destekleyen ürünler de imal ediyoruz. Yemin hammaddesi olarak yıllık 100 bin tona yakın soya tedarik edip, tam yağlı soya imalatı yapıyoruz. Bununla birlikte yılda 15-20 bin ton gübre tedariki sağlıyoruz. Tohum firmalarıyla kurduğumuz iş birliğiyle hibrit mısır tohumu üretimi yapıyoruz. Yılda 3 bin 800 paket tohumu üreticilere ulaştırıyoruz. 2021 yılında Karacabey'deki tesisi satın alarak sebze kurutma faaliyetine de adım attık. Tesiste altyapı çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
"Sivil toplum kuruluşlarında görev almayı seviyorum"
Bugüne kadar birçok sivil toplum kuruluşunun yönetiminde görev aldım. 1995-1999 yılları arasında Karacabey Ticaret ve Sanayi Odası'nda Meclis Başkan Yardımcısı, 1999-2005 yılları arasında Meclis Üyesi ve 2005-2013 arasında Yönetim Kurulu Başkanı olarak görev yaptım. Yine bu dönemde TOBB Dilekleri İnceleme Komisyonu Üyesi oldum. TOBB Ticaret ve Sanayi Odaları Konseyi ile Yüksek İstişare Kurulu'nda görev aldım. Mayıs 2018'de gerçekleştirilen TOBB 74. Genel Kurulu'nda TOBB Yönetim Kurulu Üyeliğine seçildim ve bu görevi Mayıs 2023'e kadar sürdürdüm. Bu süreçte, TOBB Tarım Meclisi, TOBB Gıda Sanayi Meclisi, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Danışma Kurulu ve Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Koordinasyon Kurulu'nda TOBB Yönetim Kurulu'nu temsil ettim. Kredi Garanti Fonu (KGF) Yönetim Kurulu Üyesi ve Türkiye-Ukrayna Ticaret ve Sanayi Odası Eş Başkanı olarak da görev yaptım. 2020-2022 arasında Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı (BKSTV) Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini de yürüttüm. Mayıs 2013'ten bu yana Bursa Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanlığı görevine devam ediyorum.
"Ar-Ge projeleri için patent başvurularına başladık"
Matlı Süt ve Keskinoğlu şirketlerimiz bünyesinde kurduğumuz Ar-Ge merkezlerinde yeni ürünler geliştirmeye başlayan grubumuz, yılların birikimini yenilikçi çalışmalarla güçlendiriyor. Bugüne kadar birçok yenilikçi proje geliştiren ve makaleleri yayınlanan Matlı Süt Ar-Ge Merkezi, 2023 yılında T.C. Sanayi Bakanlığı onayıyla yeni Ar-Ge projeleri için patent başvurularında bulunmaya başladı. 2000'li yılların başında Ar-Ge çalışmalarına başlayan Keskinoğlu, özellikle ileri işlem ürünleriyle ilgili yenilikçi uygulamalarına devam ederek ürün yelpazesini geliştirmeye devam ediyor. Matlı bünyesine geçtikten sonra Ar-Ge Merkezi olarak T.C. Sanayi Bakanlığı onay sürecini hızlandıran Keskinoğlu Ar-Ge Merkezi, yurtiçi ve yurtdışı pazarlar için yeni ürün çalışmalarını sürdürüyor.
"Gençler için vakıf kurmak istiyoruz"
Matlı olarak çevresel, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirliği önemsiyor ve bu alandaki faaliyetlerimize ticari hayata başladığımız günden beri aralıksız olarak devam ediyoruz. Eğitimi desteklemek amacıyla Karacabey'de yaptırdığımız iki okul bulunuyor. Bugüne kadar yüzlerce öğrenciyi mezun eden Ömer Matlı İlköğretim Okulu ve Ulviye Matlı Fen Lisesi'nde nitelikli eğitim ve öğretime devam ediliyor. Sütün, doğru ve verimli üretilmesi ve böylece süt hayvancılığının, buna bağlı olarak da tarımın sürdürülebilir olması için de sosyal sorumluluk projeleri yürütüyoruz. Veteriner hekimler ile çiftçilere ve yetiştiricilere eğitimler veriyor, daha fazla verim elde etmeleri için gerekli destekleri sağlıyoruz. "Kadın Üreticiler İle Omuz Omuza" projemizle kadınların ekonomik hayata katılımını destekliyoruz. Kadın girişimcilerin "temiz süt" üretimi için teçhizat ve eğitim ihtiyaçlarını karşılıyoruz.
Sağlıklı beslenmenin temeli, genç nesillerin bilinçli tarım ve hayvancılığın gelişiminde yer alabileceği sürdürülebilir bir modelin oluşturulmasından geçiyor. Bu amaçla Hamidiye Ziraat Mektebi adıyla 21 Mart 1891 tarihinde açılmış olan Hamidiye Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ile iş birliği çalışmaları yürütüyoruz. Geleceğini tarım ve hayvancılık üzerine inşa eden gençlere staj, burs, teknik gezi, eğitim ve istihdam imkânı sağlıyoruz. Bu işlerimizi vakıf üzerinden yapmak istiyoruz. Vakıflaşma konusunda çalışmalarımıza başladık.
