PARA OTOMOBİL/ ÜRÜN DİRİER Pandemi ile başlayan tedarik sıkıntısı, çip krizi, Rusya'dan temin edilen bazı gaz ve madenlerin savaş nedeniyle temin edilemeyişi gibi sebepler, otomobil fiyatlarını artırırken, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ikinci ele yönelimde ciddi artış oldu. Buna paralel olarak yaşanan kur artışları da sıfır araç fiyatlarını bizim için ulaşılabilirlikten çok uzaklaştırdı. Tahminler, ikinci ele yönelimin devam edeceği yönünde. Hatta talep o kadar fazla ki, son dönemde ev alamayanlar yatırım olarak araba alıyor. (İkinci Bölüm)
"İKİNCİ ELDE EKSPERTİZ SÜREÇLERİ DÖNÜŞECEK"
Elektriklileşme etkisinin iyiden iyiye arttığı otomotiv sektöründe, elektrikli otomobillerin oto ekspertiz süreçlerindeki değişimde öncü roller üstleneceğine dair açıklamalarda bulunan Pilot Garage Genel Koordinatörü Cihan Emre, sektörde yeni bir vizyona ihtiyaç olduğunu ve dönüşümün tahmin edilenden daha hızlı olabileceğine işaret ediyor. "Özellikle elektrikli motorların kontrol ve arıza tespitlerinde yenilikçi teknolojilere ihtiyaç var. Elektrikli otomobillerin en kritik parçalarından biri de bataryaları oluyor. Bataryaların değişimi de çok maliyetli olacağı için tüm bu kontroller araç satın alacaklar için büyük önem arz edecek. Yüksek voltaj riskine karşı teknik ekip istihdam edebilmek ise ancak eğitimlerle mümkün. Elektrikli araçlar tarafında çalışmalarımıza başladık" diyor. Dönüşümün şarj istasyonları altyapı destekleri ve TOGG ile birlikte beklenenden daha hızlı olabileceğinin altını çizen Emre, "Günümüzde ikinci ele düşen elektrikli araç sayısı sınırlı olsa da kapsamlı bir dönüşümle birlikte günden güne araç parkındaki elektrikli sayısı artacak. Dolayısıyla bu araçların alım-satımlarında en önemli kurumlar oto ekspertiz merkezleri olacak" değerlendirmesinde bulunuyor.
PAZAR İÇİN YENİ BİR İŞ MODELİ: YENİLEME
İkinci el araçları kullanıcısına en yüksek standartta ve yenilenmiş şekilde hizmet sunmak üzere yeni yatırımlar da yapılıyor. Bu anlamda VavaCars, Inspection and Reconditioning Center'ı (IRC) hayata geçirdi. Petrol Ofisi'nin kardeş şirketi VavaCars'ın Pendik'te hayata geçirdiği IRC ile ikinci el araç pazarı yeni bir iş modeliyle tanışmış oldu. VavaCars, önümüzdeki günlerde Türkiye genelinde yeni IRC'ler açmaya devam edecek. IRC merkezlerini Ankara ve İzmir'de de açarak büyümesini sürdürecek olan şirket, yeni açılacak bu merkezlerde ikinci el araç alım-satımında anahtar teslim araç ekspertiz ve yenileme hizmetlerinin tümünü tek çatı altında sunacak. VavaCars Operasyon Grup Başkanı Taner Timirci, yeni yatırımları ve hedefleriyle ilgili olarak, "Türkiye'de oyunun kurallarını değiştiriyoruz. Bu merkezde, bünyemizde satışı yapılacak araçların tüm bakımları ve ekspertizleri yapılmış şekilde alıcılara sunarak ikinci elde yenileme dönemine geçmiş olacağız" diyor.
"KRİTERLERİN ARTI VE EKSİLERİNE GÖRE SEÇİM YAPILMALI"
Otomerkezi.net CEO'su Muhammed Ali Karakaş, ikinci el araç alırken eski usul dediğimiz oto pazar yerlerinden ziyade sektörde güvenilir bir yer edinmiş firmaların tercih edilmesini öneriyor. Ekspertiz, motor-mekanik, geri alım, kaporta garantisi ve sigorta imkanlarının olmasının önemsenmesi gerektiğine işaret eden Karakaş, "Araçlar marka, model, yaş, kilometre, donanım opsiyonları, tramer kaydı ve ekspertiz bilgisine bağlı olarak araçların değerleri belirlenmektedir. Satın alım yapacak son tüketici de kriterlerin eksi ve artı yönleri doğrultusunda seçimini yapmalıdır" diyor. Ekspertiz yaptırırken de firma seçiminin çok önemli olduğuna değinen Karakaş, "TSE damga raporu olan kuruluşlar seçilmeli. Araçlar uzman kontrolünde 101 nokta ekspertizi yaptırılmalı. Ekspertiz kontrolleri ile müşterilerin araçlarını satın alındığında ve yeni araç alımı yapacak müşteriler için de araçlarını satın aldıklarında olabildiğince akıllarındaki soru işaretleri azaltılmalı" diye konuşuyor.
ÜÇ MİLYON PARÇA ONARARAK İKİ MİLYAR TL TASARRUF SAĞLADI
RS Otomotiv Grubu çatısı altında yer alan RS Servis geçen yıl toplam 40 bine yakın araca hasar onarım hizmeti vererek örnek oluşturuyor. 2021 yılında özel hasar onarım teknikleri sayesinde sigortacılık ve otomotiv sektörüne 750 milyon TL ek tasarruf katkısı sağlayan şirket, 200 binin üzerinde mobil parça onarımı gerçekleştirdi. Türkiye'de parça onarımına gerekli önemin verilmediğine dikkat çeken RS Otomotiv Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ünal Ünaldı, "Kurulduğumuz günden bu yana üç milyon parçayı onararak ülkemize iki milyar TL tasarruf sağladık. Ancak parça onarımı ülkemizde yeteri kadar değer görmüyor. Satış sonrası hizmetlerinde parça onarımı, direkt olarak yedek parça ithalatını düşüren ve cari açığın azalmasına yardımcı olan bir kalem. Önem verilmezse sektöre yatırım yapılmaz, yatırım gelmezse değiştirilen yedek parçalara daha çok bedel ödenmesi nedeniyle hasar maliyetleri ve buna bağlı poliçe maliyetleri artar, hem de cari açığımız yükselir. Bu işin çözümü segmentasyon ve standardizasyonun sağlanması ve yatırımcının önünü görmesine olanak sağlanmasıdır'' diyor.
"KUSURU OLAN ARAÇ ALINMAZ DÜŞÜNCESİ SAĞLIKLI DEĞİL"
Dr. Naim ÇETİNTÜRK / Arabam.com Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı
İkinci el araç alırken öncelikle dikkat edilmesi gereken husus, aracın hak ettiği değerde olup olmadığı. Bunun için aracın piyasasını araştırmak gerekiyor. Site üzerinde ücretsiz olarak sunduğumuz araç değerleme algoritması, bu konuda kullanıcılara destek oluyor. Kusuru olan araç alınmaz gibi bir düşünce, çok sağlıklı değil. Özellikle İstanbul gibi kalabalık şehirlerde her aracın hasarı, çiziği, belki bazı mekanik problemleri veya çeşitli kusurları bulunabilir. Önemli olan alıcının bu detayları bilerek aracı satın alması ve elbette bu durumun aracın satış fiyatına doğru şekilde yansıtılması. Bu durumda bütçenize göre uygun marka modelde aracı, doğru fiyatla satın almış olursunuz. Ayrıca aracı kimden alacağınızı iyi bilmek, detaylı ekspertiz yaptırmak ve aracın resmi kayıtlarına bakmak oldukça önemli. Ek olarak herhangi bir olumsuz durumla karşılaşmamak için aracı doğrudan araç sahibinden alıp satmak ve ödemeyi banka yolu ile noter esnasında yapmak gerekiyor. Ekspertiz yaptırırken dikkat edilmesi gerekenler ise şöyle: Araç hakkında bizlere detaylı bilgiler sunan ekspertiz hizmeti almadan bir araç satın almak çok büyük bir hata. Çok hassas bir konu olduğu için bu hizmeti yapacak firma seçimi de oldukça önemli. İkinci el araç alacak kişiler, ekspertiz hizmetini alım-satım işlemleri sırasında kurumsal ölçekte hizmet veren, hazırlayacağı raporu ıslak imzalı ve kaşeli olarak müşterilerine sunabilecek ve detaylı analiz yapabilecek firmalarda yaptırmalı. Bir diğer önemli husus ise bu hizmeti verecek firmanın satıcı inisiyatifine bırakılmaması, alıcının detaylı araştırma yapması."
YORGUN ARAÇLARA TALEP ARTTI
Otomobil üretimi çip krizinin devam etmesi nedeniyle yavaşlıyor, sıfır araç bulamayan tüketici, ikinci ele yöneliyor. Üretim düşmeye devam ederse her geçen gün artan araç fiyatlarında, haziran boyunca da artış yaşanacağı öngörülüyor. Bu durum ikinci eldeki araçların fiyatlarını da etkileyince tüketici, yaşı daha büyük, km'si daha yüksek olan "yorgun" olarak adlandırılan araçlara yöneliyor. 200 bin km ve üzerindeki araç ilan oranları da artıyor.
İkinci el otomobil ilan platformu Arabam.com'un mayıs ayı ikinci el ilan verilerine göre en çok ilanlar sırasıyla 2012, 2011 ve 2016 model araçlar için ve 150 bin-200 bin TL fiyat aralığındaki araçlar için verildi. Mayıs boyunca en çok ilan verilen beş kategori, 10 marka, 10 otomobil modeli ve yılı, 10 arazi/SUV/Pick-up modeli, yakıt türleri, vites türleri, motor hacimleri, km. değerleri gibi temel verilere göre kategorize edilmiş ikinci el arabam.com mayıs analizi şu şekilde: Mayıs ayında arabam.com'daki ilanların yüzde 73'ünü otomobiller oluşturdu. Otomobilleri sırasıyla hafif ticari araçlar, arazi araçları, ticari araçlar ve motosikletler izledi. Traktör ve tarım iş makinaları gibi ilanlar ise yüzde 1'lik dilimde yer aldı.
Arabam.com'da verilen ilanlarda mayıs ayında zirveyi Renault ve Fiat koruyor. Bu markayı sırasıyla Volkswagen, Ford, Opel, Hyundai, Peugeot, Toyota, Honda ve Citroen izliyor. İlanlar model özelinde incelendiğinde ise en çok ilan verilen otomobil modelleri Clio, Astra, Megane ve Focus. Bu dört modeli ise sırasıyla Corolla ve Civic takip ediyor.
Arazi, SUV ve Pick-Up kasa tiplerinde, markaların mayıs ayı oranları
Arabam.com`da yayınlanan ikinci el Arazi/SUV/Pick-up ilanlarının oransal olarak değerlendirmesine bakıldığında en yüksek ilan sayısı, yüzde 20 ile Qashqai oldu. Bu aracı sırasıyla Dacia Duster, Kia Sportage, Volkswagen Tiguan, Hyundai Tucson, Peugeot 3008 izledi.
Mayıs'ta en çok 2012, 2011 ve 2016 model araç ilanları verildi
Arabam.com'da mayıs ayında en fazla ilan verilen araçlar, yüzde 7,6 oranı ile 2012 yılına ait modeller oldu. Bunu sırasıyla 2011 ve 2016 model araçlar takip etti. 2000 yılı ve öncesine ait araçlar ise ilanların yüzde 14,8'ini oluşturdu. Mayıs ayında nisana göre daha yaşlı modellerin ilana konduğu görülüyor.
Motor hacmine göre dağılım
Motor hacmi arttıkça yakıt tüketimi ve MTV miktarları da arttığı için 1.6 altındaki motorların mayıs ayında 2.el araç alımında daha çok tercih edildiği gözlemleniyor. 1.2 – 1.4 arası ve 1.4-1.6 arası motor hacimlerine sahip araç ilanları daha çok ilgi gördü. 1.2-1.4 arası motor hacmine sahip araçların ilan oranı yüzde 30 oldu, 1.4 – 1.6 arası motor hacmine sahip araçlar ise ilanların yüzde 51'ini oluşturdu. 2001 cm3 ve üzeri motor hacmine sahip ilanların oranı ise yüzde 4'te kaldı.
Fiyat aralığına göre dağılım
İlanlar içinde en yüksek payı 150 bin-200 bin TL aralığındaki araçlar aldı. Bu fiyat aralığındaki araçlar, ilanların yüzde 16.5'ini oluşturdu. 350 bin TL ve üzerindeki araç ilan oranları ise yüzde 19.4 oldu. Daha önceden 100 bin-150 bin TL fiyat aralığındaki ilan oranları daha yüksekken mayıs ayında 150 bin- 200 bin TL fiyat aralığındaki araçların daha çok ilanda olduğu gözlemleniyor. Bu durumun artan otomobil fiyatlarından kaynaklandığı söylenebilir.
"YETKİ BELGESİ ZORUNLULUĞU YASASI BİR AN ÖNCE UYGULANMALI"
Aydın ERKOÇ / Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) Genel Başkanı
Vatandaşın talebi bundan sonra ağırlıklı olarak ikinci ele yönelmeye devam edecektir. Fakat ikinci el sektörünün düzene girmesi, sektördeki kayıt dışılık sorununun çözülmesi, tüketici mağduriyetlerinin ortadan kaldırılması adına yapılması gereken çalışmalar var, bunlardan biri de yetki belgesi zorunluluğu getiren yasanın bir an önce uygulanmasının gerekliliği. Ayrıca, sektörümüzden yoğun bir şekilde, az kullanılmış araç ithalatının gündeme getirilmesi konusunda öneriler alıyoruz. Öncelikle, yerli ve milli sanayimizi koruyarak, üç yıla kadar az kullanılmış araç ithalatının, bu sorunlar çözümlenene ve fiyatlar normale dönene kadar çözüm olabileceği kanaatini bizler de sektör temsilcileri olarak destekliyoruz. Geçmiş yıllarda olduğu gibi, vergilerin alınması koşuluyla en azından üç yaşına kadar ikinci el otomobil ithalatına müsaade edilirse; model, yıl ve motor hacmi şartlarının yanı sıra yerli üretimin de göz önünde bulundurulması kaydıyla yapılacak ithalat piyasaları rahatlatacaktır. Geçici olarak yapılacak bu uygulamayla araç tedarik sorunu ortadan kalkacağı için fiyat yükselişinin önüne geçilebilir, hatta fiyatlarda düşüş olabilir. Buna ek olarak önemli bir husus da ÖTV yüksekliğidir. Piyasalar hareketlenene kadar ÖTV indirimi yapılması da gerekli. Ülkemizde ÖTV oranları çok yüksek. Zaman zaman matrah ayarlaması yapılıyor ancak bu ayarlama kurun yükselmesiyle piyasaya etkisini kaybediyor. ÖTV indirimi yapılırsa vatandaşın alım gücü de artacak, araca erişimi kolaylaşacaktır.
