PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Türkiye, 2023 yılında turizmde gelir ve ziyaretçi rekoruna imza attı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2023'te Türkiye'nin turizm geliri yüzde 16.9 artışla 54 milyar 315 milyon 542 bin dolar oldu. Turizm gelirinin 41 milyar 61 milyon 408 bin dolarını kişisel harcamalar, 13 milyar 254 milyon 134 bin dolarını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Turizm gelirlerinde rekor kırılsa da Orta Vadeli Program'da (OVP) 55.6 milyar dolar olan gelir hedefi tutturulamadı. OVP'de 2024 yılı turizm geliri hedefi ise 59.6 milyar dolar olarak yer aldı. TÜİK verilerine göre, 2023'te Türkiye'yi ziyaret eden kişi sayısı yıllık yüzde 11.1 artarak 57 milyon 77 bin 440 kişi düzeyinde gerçekleşti. Türkiye'den çıkış yapan ziyaretçilerin yüzde 13.5'ini 7 milyon 730 bin 473 kişi ile yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu.
Türkiye'de geceleme yapan ziyaretçilerin gecelik ortalama harcaması 99 dolar, yurtdışında ikamet eden vatandaşların gecelik ortalama harcaması ise 72 dolar düzeyinde hesaplandı. Yurtiçinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşların harcamalarından oluşan turizm gideri ise 2023'te yıllık yüzde 65.3 artarak 7 milyar 68 milyon 901 bin dolar oldu.
EN ÇOK ZİYARETÇİ RUSYA'DAN
Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın Emniyet Genel Müdürlüğü ve TÜİK'ten alınan geçici verilerden hazırlanan sınır istatistiklerine göre 2023'te Türkiye'ye gelen ziyaretçi sayısı yıllık yüzde 10.33 artışla 56 milyon 693 bin 837 kişi oldu. 2023'te Türkiye'ye en çok ziyaretçi gönderen ülke 6 milyon 313 bin 675 kişi ile Rusya Federasyonu olurken, bu ülkeyi 6 milyon 193 bin 259 ziyaretçi ile Almanya, 3 milyon 800 bin 922 ziyaretçi ile İngiltere izledi. Bu ülkeleri; 2 milyon 893 bin 92 kişi ile Bulgaristan, 2 milyon 504 bin 494 kişi ile İran takip etti. 2022'de yıllık yüzde 67.2 azalışla 675 bin 467 turistin geldiği Ukrayna'dan, 2023'te Türkiye'ye gelen ziyaretçi sayısı yıllık yüzde 24.32 artışla 839 bin 729 oldu. İsrail'den gelen turist sayısı ise 2023'te yıllık yüzde 9.16 azalışla 765 bin 776 oldu.
2024'TE 60 MİLYAR DOLAR GELİR HEDEFİ
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, 56.7 milyon ziyaretçi, 99 dolar kişi başı gecelik gelir ve 54,3 milyar dolar toplam gelir ile 2023'ün turizmde rekor yılı olduğunu vurguladı. Ersoy, 2024'te turizmde 60 milyon ziyaretçi ve 60 milyar dolar gelir hedeflediklerini söyledi. Kişi başı gecelik geliri ise 106 dolar olarak açıkladı. Ersoy, Kuzey Amerika'da ABD ve Kanada, İskandinav ülkelerinden İsveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya, Asya-Okyanusta ise Çin, Hindistan ve Avustralya pazarlarında 2024'te büyüme hedeflediklerini kaydetti. Türkiye'nin 2018'de turizmde gerçekleştirdiği strateji değişikliği ile nicelik kadar niteliğin de ön plana aldığını vurgulayan Bakan Ersoy, "Kişi başı gecelik harcaması artan, konaklama dışı harcaması fazla olan turistlere daha fazla konsantre olacağız. Bu politikanın, bu stratejinin olumlu sonuçlarının da rakamlara yansıdığını görüyoruz" dedi.
OCAK AYI İHRACATI 20 MİLYAR DOLARI GEÇTİ
Türkiye'nin ihracatı 2024 yılı Ocak'ta yüzde 3.6 artışla 20 milyar 28 milyon dolar düzeyinde gerçekleşerek, en yüksek Ocak ayı ihracatına imza attı. Ticaret Bakanlığı verilerine göre Ocak'ta ithalat yıllık yüzde 22 azalışla 26.2 milyar dolar olurken, dış ticaret dengesi yüzde 56.8 azalışla 6 milyar 172 milyon dolar açık verdi. Ocak'ta ihracatın ithalatı karşılama oranı yıllık 18.9 puan artışla yüzde 76.4'e yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı enerji ve altın verileri hariç tutulduğunda yıllık 9 puan artarak yüzde 99.8 oldu. Ocak ayı ihracat verileri Ticaret Bakanı Ömer Bolat ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe tarafından Malatya'da açıklandı. "Tarihimizin en yüksek ocak ayı ihracat rekorunu kırdık" diyen Bakan Bolat, son 12 aylık ihracatın 256.5 milyar dolara yükseldiğini vurguladı.
"Yıla rekorla başlamamız önemli" diyen TİM Başkanı Mustafa Gültepe, bu yıl 267 milyar dolar mal ve 110 milyar dolar hizmet ihracatı hedefleri olduğunu vurgulayarak, "Ocak'taki performansımız bizim için büyük bir moral ve motivasyon kaynağı oldu" ifadelerini kullandı. Gültepe, Ocak'ta en çok ihracat yapan sektörler sıralamasında otomotivin 2 milyar 780 milyon dolarla ilk sıradaki yerini koruduğunu belirterek, otomotivi 2,3 milyar dolarla kimyevi maddeler, 1,4 milyar dolarla hazır giyim ve konfeksiyon sektörlerinin izlediğini kaydetti.
EKONOMİK GÜVEN ARTTI
Tüketici ve üreticilerin genel ekonomik duruma ilişkin değerlendirmelerini, beklenti ve eğilimlerini özetleyen bir bileşik olan ekonomik güven endeksi, 2024 Ocak'ta bir önceki aya göre yüzde 3.1 artarak 99.4 değerini aldı. Endeksin 100'den küçük olması genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği gösteriyor. Endeks 2023 Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında iyimserlik sınırı olan 100'ün üzerinde gerçekleşmişti.
Geçen hafta açıklanan verilerden biri de belirli bir referans döneminde ülke ekonomisinde üretimi yapılan hizmetlerin üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişimlerini ölçen hizmet üretici fiyat endeksi (H-ÜFE) oldu. TÜİK verilerine göre; H-ÜFE 2023 Aralık'ta aylık yüzde 3.59, yıllık yüzde 81.18 düzeyinde arttı. H-ÜFE, 12 aylık ortalamalara göre yüzde 76.37 artış gösterdi.
"TEKERLEĞİ YENİDEN KEŞFETME ÇABASI YOK"
5 Şubat'ta TÜİK, Ocak ayı enflasyon verilerini açıklayacak. TCMB'nin piyasa katılımcıları anketinde katılımcıların Ocak ayı tüketici enflasyonu artış beklentisi yüzde 5.41'di. İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi'nin 2024 yılı ilk olağan toplantısına katılan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, izledikleri dezenflasyon politikasına ilişkin açıklamalarda bulundu. "Bizim dezenflasyon programının çerçevesi çok basit. Burada tekerleği yeniden keşfetme çabası yok" diyen Şimşek, programın uluslararası normlara göre hazırlandığını kaydetti. Daha adil bir gelir dağılımı için fiyat istikrarının olmazsa olmaz olduğunu vurgulayan Şimşek, "Türkiye'de enflasyonun yer çekim gücüne karşı mücadele edeceğine ben inanmıyorum, düşecektir. Tek ön koşul var; bu program sabırla ve kararlılıkla uygulanacak. Bu program bir ekip tarafından Cumhurbaşkanı'mızın liderliğinde hazırlanmış, kamuoyuyla paylaşılmış, uygulamaya konulmuş ve şu anda da uygulamada sonuç aldığımız bir program" ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Nevzat SAYGILIOĞLU / Atılım Üniversitesi Öğretim Üyesi
"Türkiye, turizmde iyi yolda"
Türkiye 2023'te turist sayısı ve turizm geliri olarak elde ettiği sonuçlar itibarıyla rekor kırdı. Hem kişi başı turizm gelirlerinin artması hem de konaklama sürelerinin kalite anlamında azalması daha fazla turizm geliri sağlamasına imkan verecek. 2024 yılı hedefinin de 60 milyon turist ve 60 milyar dolar geliri olması oldukça gerçekçi. Bu hedefin yakalanması mümkün. Elbette bu sonucu elde etmede turizmdeki global trendlerin yanı sıra Türkiye'nin izlediği stratejileri önemli oldu. Bunların başında sektörün öncülüğünde tanıtıma önemli kaynak ayrılması ve tanıtımını yapılması geliyor. Ayrıca sağlık turizmi alanında başta İstanbul ve Antalya olmak üzere önemli destinasyonların oluşması da bir başka gerçek. Küresel ölçekte atık sürdürülebilir ve çevre dostu seyahat ve konaklama anlayışı öne çıkmış durumda. Kaldı ki Türkiye'nin bir büyük market gibi turizm alanında da çok farklı fırsatlar sunması bir başka avantaj. Sonuç itibarıyla Türkiye turizm konusunda iyi yolda. Bakan Ersoy'un sektörden gelmesi de bir başka avantaj. İhracat konusunda 2023 yılının duraklama yılı olduğunu söyleyebiliriz, gerek AB bölgesi ülkeler başta olmak üzere, dış dünya pazarlarındaki daralma gerekse döviz kurları ve ihracatçılara sağlanan kaynaklardaki kısıntılar ihracattan beklenen ivmeyi sağlayamadı. Bu arada dünyayla rekabet eden ve katma değeri yüksek olan ürün ihracatı da henüz sağlanamadı. Dolayısıyla hükümetin 2024 ihracatı öne çıkararak ciddi önlemler alması gerekiyor.
Doç. Dr. Savaş ERDOĞAN / Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi
"Cari açıktaki azalma eğilimi devam ediyor"
Turizm gelirleri 2023 yılı itibarıyla yaklaşık olarak 54 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Ortalama yabancı turist sayısının da 57 milyon kişi civarında olduğu düşünüldüğünde her bir ziyaretçiden yaklaşık olarak yıllık 950 dolar civarında bir gelir elde edildiği görülüyor. Bu bağlamda 2024 yılı hedeflerinin 60 milyon yabancı ziyaretçinin ülkemize geleceği beklentisine göre, 2024 yılı seyahat gelirlerinin de aşağı yukarı 60 milyar dolara yakın olması beklenebilir. Uzun dönemli ortalamaya bağlı olarak bu rakamın 58 milyar dolar seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Çevremizdeki gelişmelerin olumsuz olması ve ülkemizde enflasyon rakamlarının maliyete bağlı olarak hala yüksek olması bu rakama ulaşmadaki en önemli engel olarak gösterilebilir. Ülkemiz açısından, turizm gelirlerinin; inanç, kültür, sağlık vb. gibi farklı alanlara yönlendirilmesi ile artırılması mümkün gözüküyor. Ocak 2024'e ait aylık ihracat rakamı yıllık yüzde 3.5 civarında bir artış ile 20 milyar dolar civarına yükseldi. Ocak'ta ithalat ise yıllık yüzde 22 azalışla 26 milyar dolar civarında gerçekleşti. 2023'ün son çeyreğinden itibaren başlayan cari açıktaki azalma eğiliminin bu ay da devam ettiği görülüyor. İleriki aylarda da bu durumun devam edeceği öngörülüyor. Bu durumun en önemli nedeni başında Türk lirasında meydana gelen aşırı değersizleşmenin etkisi olduğu görülüyor. Literatürde ulusal paranın değersizleşmesini ifade eden deflasyon durumuna (J eğrisi) bağlı olarak dış ticaret dengesinde bir iyileşmenin olacağı söylenir. Türkiye'nin dış ticaretteki kırılganlığının teknolojik yoğunluk bakımından orta alt teknolojik ürünler ihraç etmesine karşılık, orta üst ve yüksek teknolojik ürünlerin ithal edilmesi olarak gösteriliyor. Bu durumun dış ticaret açığının azaltılması önündeki en önemli engel olduğu görülüyor.
Bakan Bolat: Hükümet olarak piyasaya hakimiz
Turkuvaz Medya Grubu tarafından Malatya'da düzenlenen Türkiye İhracat Seferberliği Zirvesi'ne katılan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, tüketiciyi mağdur edenlere yönelik mücadelelerinin aralıksız devam ettiğini belirterek, "Fiyat arttığı zaman hükümeti suçlamak, fiyatları düşürdüğümüz zamanda esnaf mağdur oldu gibi hükümetin başarısız olmasından kendilerine alan açmaya çalışanlar var. Ama biz hükümetler olarak piyasaya hakimiz" dedi.
Sabah Gazetesi Ekonomi Müdürü ve Köşe Yazarı Dilek Güngör'ün açılış konuşmasıyla başlayan zirve, Malatya Valisi Ersin Yazıcı'nın konuşmasıyla devam etti. Zirvede T.C. Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat'ı; Sabah Gazetesi Ekonomi Müdürü ve Köşe Yazarı Dilek Güngör özel oturumunda ağırladı.
Güngör'ün sorularını yanıtlarken "Biz hükümet olarak durmuyoruz, elimiz piyasanın üstünde" diyen Bakan Bolat, mart ayında açıklanacak büyüme rakamlarının da dünya ortalamasının üstünde olacağını kaydetti. Bakan Bolat, "Biz bakanlık ekibi olarak, hiç şımarmadan, hızımızı azaltmadan yeni rekorlara ulaşmak için azimle ve şevkle çalışacağız" dedi.
