HÜLYA GENÇ SERTKAYA / Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, güneş ve rüzgar enerjisine dayalı yenilenebilir enerji kaynak alanları (YEKA) ve bağlantı kapasitelerinin tahsisine ilişkin yarışma ilanına çıktı. Rüzgarda toplam bin 150 MWe gücündeki bağlantı kapasitesi için 6 YEKA RES (rüzgar enerji santrali), güneşte ise biri yüzer GES (güneş enerji santrali) olmak üzere toplam 850 MWe gücündeki bağlantı kapasitesi için 10 YEKA GES yarışması düzenlenecek. Açık eksiltme usulüyle gerçekleştirilecek YEKA yarışmalarında taban-tavan fiyat euro cinsinden olacak. Bolu, Elazığ, Erzurum, Eskişehir, Kahramanmaraş, Mardin, Van ve Manisa'da (yüzer GES) kurulacak Güneş YEKA'lar için başvurular 4 Kasım'da, Sivas, Balıkesir, Aydın, Denizli ve Kütahya'da kurulacak rüzgar YEKA'lar için başvurular 18 Kasım'da 10.00 ile 12.00 saatleri arasında alınacak. Başvurular Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürlüğü'nün Ankara'daki adresine elden teslim edilecek. Yarışmaların yeri, tarihleri ve saatleri İdare'nin internet adresinde ilan edilecek. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, önceki hafta İzmir'de düzenlenen Türkiye Rüzgar Enerjisi Kongresi'nde YEKA kapsamındaki yeni kapasite tahsislerini duyurmuş, güneş ve rüzgar yarışmalarının Kasım ve Aralık ayında yapılacağını belirtmişti. Bu açıklamanın ardından güneş ve rüzgar enerjisine dayalı YEKA ve bağlantı kapasitelerinin tahsisine ilişkin yarışma ilanı, 9 Eylül 2025'te Resmi Gazete'de yayınlandı.
İLGİNİN YOĞUN OLMASI BEKLENİYOR
Sektör temsilcileri, YEKA 2025 yarışmalarına ilginin yoğun olacağı görüşünde. Bunun sebeplerinden birinin kamuoyunda "süper izin" olarak bilinen düzenleme olduğu ifade ediliyor. Bilindiği üzere Türkiye'nin enerjide 2035 hedeflerine ulaşmak için projelerin izin ve onay süreçlerini sadeleştirerek yatırımların daha hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi amacıyla düzenleme geçtiğimiz Temmuz'da yasalaşmıştı. Birim fiyatların "dolar sent" yerine "euro sent" olarak belirlenmesinin de piyasadaki dalgalanmalara karşı daha dengeli bir yaklaşım sunması açısından yatırımcıların YEKA 2025 yarışmalarına ilgiyi artıracağı ifade ediliyor.
Bakanlığın rüzgar ve güneş enerjisinde 2035 yılı hedefini 120 bin MW'lık kurulu güç ve her yıl 2 bin MW'lık RES ve GES ihalesine çıkılması olarak açıkladığına dikkat çeken sektör temsilcileri, sektörde uzun vadeli planlamaların yapılabilmesi için önümüzdeki dönemde yapılacak YEKA yarışma takviminin şimdiden açıklanmasını istiyor. Bu isimlerden biri de Enerji Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (ENSİA) Yönetim Kurulu Başkanı Alper Kalaycı. Önümüzdeki 5 yılda düzenlenecek YEKA ihale takvimlerinin şimdiden belli olmasının sanayicilerin uzun vadeli plan yapabilmelerine ciddi anlamda yardımcı olacağını dile getiren Kalaycı, her yıl en az 3 bin MW'lık ilave kapasite tahsisi beklentilerini vurguladı.
İLK YÜZER GES YEKA İLANA ÇIKTI
Gelelim yarışmanın detaylarına. İlana göre, YEKA GES-2025 yarışmasıyla büyüklükleri 35 ile 260 MWe arasında değişen toplam 850 MWe gücündeki bağlantı kapasitesinin tahsisi amacıyla 10 yarışma düzenlenecek. YEKA yarışmalarından biri 35 MWe gücündeki Manisa'da bulunan Demirköprü HES rezervuar alanında kurulacak olan Demirköprü Yüzer GES olacak. Bilindiği üzere geçen yıl Kıyı Kanunu'nda yapılan değişiklikle denizler, baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerde yenilenebilir enerji üretim santralleri kurulabilmesinin önü açılmıştı. İlana göre; Eskişehir YEKA GES yarışması ise 140 MWe ve 120 MWe olmak üzere iki alanın toplam kapasitesi (260 MWe) üzerinden yapılacak. Bolu GES 50 MWe, Elazığ GES 50 MWe, Erzurum 1 GES 100 MWe, Erzurum 2 GES 150 MWe, Kahramanmaraş GES 40 MWe, Mardin GES 40 MWe, Van GES 40 MWe bağlantı kapasitesi tahsisi ile ilana çıkarıldı.
Rüzgarda büyüklükleri 110 MW ile 500 MW arasında değişen toplam bin 150 MWe gücündeki 6 YEKA RES için yarış yapılacak. İlan edilen YEKA alanları ve bağlantı kapasite tahsisleri şöyle: Sivas RES 500 MWe, Balıkesir 1 RES 160 MWe, Balıkesir 2 RES 120 MWe, Balıkesir 3 RES 110 MWe, Aydın-Denizli RES 140 MWe, Kütahya RES 120 MWe.
TAVAN FİYAT 5,50 EURO-SENT/KWH
İlana göre, toplamda 16 yarışma için başlangıç tavan fiyatı, 5,50 euro-sent/kWh olacak. Her bir yarışmada GES'lerde taban fiyat 3,25 euro-sent/kWh, RES'lerde ise 3,50 euro-sent/kWh'e kadar açık eksiltme yöntemi uygulanacak. Tüm yarışmalarda taban fiyata ulaşılması halinde MW başına katkı payı artırma başlangıç fiyatı 10 bin euro olacak.
GES'lerde üretilen elektrik, sözleşme imza tarihinden itibaren 60 ay boyunca, RES'lerde ise 72 ay boyunca serbest piyasada satılabilecek. Serbest piyasada satış süresi bittikten sonra hem GES'lerde hem de RES'lerde 20 yıllık elektrik enerjisi alım süresi başlayacak. Elektrik enerjisi alım süresi boyunca TEİAŞ'a iletim tarifesi kapsamında ödenen bedeller yarışmayı kazanana Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) kapsamında ödenecek.
Yarışmalara, Türk Ticaret Kanunu'na göre anonim ya da limited şirket olarak kurulmuş tüzel kişiler, ortak girişimler ve sermaye şirketi statüsüne sahip yabancı şirketler başvurabilecek.
Ayrıca kullanılacak aksamlarda daha önceden olduğu gibi asgari yerlilik oranı aranacak. Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED) Yönetim Kurulu Başkanı Halil Demirdağ, YEKA yarışmalarında yerlilik şartının Türkiye'nin enerji arz güvenliği için stratejik olduğunu vurgulayarak, YEKA GES projelerinde kullanılacak güneş panellerinin yerli wafer yerli hücreden üretilmiş olma şartının güneş teknolojilerinin millileşmesine destek olmanın yanı sıra, Türkiye'de bilgisayar çipi üretiminin de kapılarını araladığını kaydetti.
KAMU-ÖZEL SEKTÖR İŞ BİRLİĞİ
Sektör temsilcileri yüzer GES projelerini hem Türkiye'nin enerji portföyünün çeşitlendirilmesi hem de yeni nesil enerji teknolojilerine adaptasyon açısından önemli bir stratejik gelişme olarak değerlendiriyor. Enerji Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Yönetim Kurulu Başkanı Cem Özkök, devlet destekli YEKA ihalelerinin, yüzer GES yatırımlarını teşvik ederek Türkiye'nin yenilenebilir enerji potansiyelinin daha etkin değerlendirilmesi adına önemli bir adım niteliği taşıdığını vurguladı. Özellikle arazi kısıtının yaşandığı bölgeler ile suyun buharlaşmasının yoğun olduğu alanlarda, yüzer GES sistemlerinin sürdürülebilirlik hedeflerine doğrudan katkı sunduğunun altını çizen Özkök, şunları kaydetti:
"Yüzer GES sistemleri; yalnızca paneller değil, aynı zamanda taşıyıcı platformlar, kablolama sistemleri ve inverter altyapıları açısından da yeni teknik standartların oluşmasına zemin hazırlıyor. Önümüzdeki dönemde bu teknolojiyi daha sık göreceğimiz kanaatindeyiz. Ayrıca, bu sistemler yenilenebilir enerji yatırımlarında esneklik ve çeşitlilik sağlayarak; arazi verimliliği, çevresel katkılar, enerji güvenliği ve sistem esnekliği açısından stratejik bir öneme sahip. Su kaynaklarının etkin ve sürdürülebilir kullanımı açısından kamu-özel sektör iş birliği, projenin başarısı için kritik olacak."
"POTANSİYEL YÜZER GES KURULU GÜCÜMÜZ 80 BİN MW"
ENSİA Başkanı Kalaycı, yüzer GES yatırımlarının ülke için kritik önem taşıdığını vurgulayarak, Türkiye'de içme suyu amaçlı kullanılan barajlar dışındaki göl, gölet ve barajlarda potansiyel yüzer GES kurulu gücünün 80 bin MW gibi çok yüksek bir seviyede olduğuna işaret etti. Bu santrallerin, karada kurulan GES'lere oranla daha yüksek verimlilikte enerji üretebildiğine dikkat çeken Kalaycı, "Bu alanda ilk projemizin de ihale kapsamına girmesi bizler için son derece sevindirici oldu. ENSİA olarak hem iç sularımızdan hem de denizlerimizden azami ölçüde faydalanmamız gerektiğini düşünüyoruz. Bu ilk proje sayesinde ülkemizde yeni teknolojilere de tanıklık etmiş olacağız" dedi.
GENSED Başkanı Halil Demirdağ ise, Manisa Demirköprü HES rezervuar alanına yapılacak 35 MW kapasiteye sahip yüzer GES yatırımın yaklaşık 20 milyon dolar bedelinde olacağını vurguladı. Demirdağ, bu yatırımın hem elektrik üretiminde hibrit model yaratacağını hem de gölde buharlaşmayı azaltarak su tasarrufu sağlayacağının altını çizdi.
"FİYATLARIN EURO CİNSİNDEN BELİRLENMESİ BÜYÜK AVANTAJ"
2025 YEKA yarışmalarında genel şartlarla ilgili büyük bir değişiklik olmadığını işaret eden GENSED Genel Sekreteri Hakan Erkan, en önemli değişikliğin YEKA yarışmalarında 'dolar sent' olan fiyatların, bu yarışmada 'euro sent' olarak belirlenmesi olduğunu vurguladı. Erkan, "Rüzgar ve güneşte alışverişler euro üzerinden yapıldığı için bu büyük avantaj. Paritenin şu anda euro lehine olması da dolaylı olarak avantaj sağlıyor. En önemli yenilik ilk yüzer YEKA GES yarışmasının yapılması olacak. Bu güzel bir gelişme. Yüzer GES projeleri, hem enerji verimliliği hem de çevresel sürdürülebilirlik açısından önemli. Hidroelektrik santrallerimizin üzeri yüzer GES'ler için çok müsait. Bu arada su yüzeyi kullanım hakkının ne kadar olacağı henüz netleşmedi. Yarışma öncesinde, bu konunun netleşmesi bekleniyor. 2024 YEKA yarışmalarında olduğu gibi 2025 YEKA yarışmalarına da ilgi olacaktır. Yarışmalarda taban fiyata ulaşılıp, katkı bedelleri devreye girecektir. Geçen yarışmada devreye konulan 60 ay güneşte, 72 ay rüzgarda serbest piyasaya satma hakkı, santrallerin hızlı bir şekilde devreye girmesini sağlayacak. Süper izin düzenlemesinin de yasalaşması, yatırımların hızla devreye alınmasına büyük katkı verecek" diye konuştu.
3.3 MİLYAR DOLARLIK YATIRIMIN ÖNÜNÜ AÇACAK
2025 YEKA yarışmalarıyla yapılacak yatırımların büyüklüğüne ilişkin farklı rakamlar telaffuz ediliyor. Depolama yatırımlarının olmadığı bir senaryoda, 2025 YEKA yarışmalarının güneşte 450-500 milyon dolar, rüzgarda 1.1 milyar dolarlık yatırımın önünü açacağı ifade ediliyor. Enerji Yatırımcıları Derneği Başkanı Özkök, Ocak ve Şubat 2025'te gerçekleştirilen, toplam 2 bin MW'lık 2024 YEKA RES ve GES yarışmaları ile yaklaşık 2 milyar dolarlık bir yatırımın ülke ekonomisine kazandırılacağının öngörüldüğünü anımsatarak, "Bu rakam, yalnızca enerji üretimi açısından değil, yerli ekipman üretimi, istihdam ve teknoloji transferi gibi alanlarda da ciddi bir ekonomik hareketlilik anlamına geliyor. Ayrıca, bu tarz büyük ölçekli yarışmalar sektörün öngörülebilirliğini artırdığı için hem yerli hem de yabancı yatırımcıların orta ve uzun vadeli planlamalar yapabilmesine olanak tanıyor" dedi.
ENSİA Başkanı Kalaycı ise, 2025 YEKA RES ve GES yarışmalarında 2 bin MW seviyesindeki kapasite tahsisi ile ülkeye yaklaşık 3.3 milyar dolar seviyesinde yatırım yapılmasını beklediklerini dile getirdi.
Halil DEMİRDAĞ / Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED) Yönetim Kurulu Başkanı
"Yatırım iştahının yüksek olmasını bekliyoruz"
Yeni YEKA yarışmasında da yatırımcı iştahının yüksek olmasını bekliyoruz. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar'ın da ifade ettiği gibi bu yatırımların gerçekleşmesiyle ülkemiz yılda en az 300 milyon metreküp doğalgaz ithalatını önleyecek. 20 yıllık alım süreci düşünüldüğünde bunun ülkemiz için parasal karşılığı 3 milyar dolar seviyesinde. Bunun yanı sıra bu projelerde yerli ekipman kullanımı ülkemizin güneş enerjisi ekosisteminin gelişimine ve millileşmesine stratejik katkı sağlayacak. Diğer yandan gerek kurulum, gerekse bu santrallerin ekonomik ömürleri süresince sağlanacak işletme ve bakım hizmetleri ülkemizin istihdamına destek olacak. Açıklanan kapasite toplamı göz önüne alındığında, toplam yatırım hacmi birkaç milyar doları bulur. Ancak burada yatırım hacminden çok yatırımların niteliğine odaklanılması gerekir. Bugün sahaya kurulan her bir MW, sadece panel ve inverterden ibaret değil. Toprak analizinden arazi eğimine, panel eğiminden string dizaynına kadar her detayda verimlilik odaklı mühendislik gerektiriyor. Bu mühendislik kabiliyeti en verimli santralleri kurmak ve yatırımın geri dönüş süresini kısaltmakla kalmıyor; ülkemizin enerji üretim kapasitesine de doğrudan katkı sağlıyor. Ekipman üretiminden inşaata, lojistikten AR-GE'ye kadar birçok sektör bu yatırımlardan olumlu etkileniyor. Dolayısıyla yaratılacak ekonomik katma değer, açıklanan kapasitenin çok ötesinde.
Cem ÖZKÖK / Enerji Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Yönetim Kurulu Başkanı
"Hibrit ve yüzer GES sistemlerinde daha hızlı yol almalıyız"
Önceki YEKA yarışmalarında olduğu gibi bu yarışmalara da yatırımcıların yüksek düzeyde ilgi göstereceğini öngörüyoruz. Güneş YEKA'larda açıklanan tavan fiyatın 5,50 euro sent/kWh, taban fiyatın ise 3,25 euro sent/kWh olarak belirlenmesini, güncel maliyetler göz önüne alındığında yatırımcılar açısından gerçekleştirilebilir ve pozitif bir gelişme olarak değerlendiriyoruz. Ayrıca, YEKA GES yarışmaları içinde yer alan 35 MW'lık yüzer GES projesi, bu alandaki gelişimin hızlanması açısından oldukça önemlidir. Ülke olarak hem hibrit uygulamalarda hem de yüzer GES sistemlerinde daha hızlı yol almamız gerektiğine inanıyoruz. Sektörün geri bildirimleri dikkate alınarak birim fiyatların dolar sent yerine euro sent olarak belirlenmesi de piyasadaki dalgalanmalara karşı daha dengeli bir yaklaşım sunması açısından olumlu bir adım. Rüzgar YEKA yarışmalarında belirlenen 5,50 euro sent tavan ve 3,50 euro sent taban fiyatlar da yatırımcı açısından uygulanabilirliği artıracak düzeyde olup, rüzgar enerjisi yatırımlarının önünü açabilecek bir seviyede. Son olarak, yerlileşme oranlarının artacağına inanıyoruz. Gerek sanayi altyapımızın gelişmesi gerekse sektördeki üretim ve mühendislik kabiliyetlerinin artması sayesinde bu oranların yüzde 65'in altına düşmeyeceğini öngörüyoruz. Özellikle panel, inverter, kablolama, montaj sistemleri ve şalt ekipmanlarında yerli üretim kapasitesi artık çok daha güçlü.
Alper KALAYCI / Enerji Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (ENSİA) Yönetim Kurulu Başkanı
"Yerli malı belgesi oranlarının korunmasını tercih ederdik"
YEKA 2025 yarışmaları şartnamesinde dolar olan taban fiyatın euro'ya çevrilmesini temiz enerji sektörü olarak çok olumlu bir gelişme olarak değerlendirmekteyiz. Bu durum yatırımcı firmaların finansmana erişim noktasında Avrupa'dan kredi kullanımında avantaj sağlamasının yanında, dolar/euro paritesi dikkate alındığında fiyatların yüzde 15-17 mertebesinde artması anlamına geliyor. Bu durumun yarışmaya olan ilgiyi daha fazla artıracağını düşünmekteyiz. Yerlilik oranı konusunda önceki YEKA'lara göre aksam bazındaki dağılımlarda bir değişiklik bulunmamasına rağmen, bazı aksamlarda daha önceki ihalelerde daha yüksek seviyede yerli malı belgesi oranı aranıyordu. Sözgelimi kanat ve kule için bu oran yüzde 65 seviyesindeydi. YEKA 2025'te bu oranlar kaldırıldı ve 'Yerli Malı Belgesi' yeterli ibaresini görmekteyiz. Bu durum bazı alt tedarikçilerde yurtiçi temin yerine, ithalata yönelimi tetikleyebilir. Sektör olarak son ihaledeki yerli malı belgesi oranlarının korunmasını tercih ederdik.
