Yapay zekada ajan dönemi: Agentic AI
ÜRÜN DİRİER/ Teknoloji sektöründe son dönemde adını sık duymaya başladığımız bir kavram var: Agentic AI yani Agentic yapay zeka. Kısaca kendi başına karar alabilen, planlama yapabilen ve çevresiyle etkileşime girebilen sistemler olarak tanımlanan Agentic yapay zeka, düşünen makinalar çağına girişimizin ilk adımı olarak görülüyor. İnsanın yaptığı işlerin çoğunu yapabilecek olan bu yeni nesil yapay zeka ajanları, belirli hedeflere ulaşmak için çevresel verileri analiz ediyor, stratejiler geliştiriyor ve "kodlamaya bağlı kalmadan" özgür iradesiyle aksiyon alıyor. İnsan benzeri özerkliğe sahip olan Agentic yapay zeka, otonom araçlardan akıllı şehir uygulamalarına, oyun sektöründen finans ve ticaret alanına, sağlıkta teşhisten tedaviye kadar çok geniş bir yelpazede kartları yeniden dağıtacak.
Agentic yapay zeka kavramı, Gartner'ın teknoloji trendleri listesinde de birinci sırada yer almıştı. Gartner'ın raporuna göre, 2028 yılına kadar günlük iş kararlarının en az yüzde 15'inin agentic yapay zeka tarafından otonom şekilde alınacağı öngörülüyor. Bu da birçok sektörde istihdam bakımından yıkıcı bir senaryoya hazır olmamız anlamına geliyor. Örneğin Agentic yapay zeka, şirketlerin otomasyonu bir üst seviyeye taşımasını sağlıyor. Geleneksel RPA sistemleri belirli kurallar çerçevesinde çalışırken, Agentic yapay zeka süreçleri kendi başına yönetebilen, dinamik kararlar alabilen bir sistem sunuyor. Yani, artık sadece görevleri yerine getiren robotlardan değil, hedef odaklı hareket eden ve süreçleri yöneten yapay zeka ajanlarından bahsediyoruz.
Şu an yapay zeka denince bahsettiğimiz kavram üretken yapay zeka. Metin, resim, müzik gibi içerikleri oluşturmak üzere tasarlanmış bu yapay zekada kreatif üretim ve içerik sentezi ön plandadır. Agentic yapay zekada ise çevresel etkileşim ve aksiyon alma becerisi ön plana çıkar. Yani yapay zeka ajanları belirli görevler doğrultusunda özerk şekilde davranarak etkileşimde bulunur. Özetle, üretken yapay zeka daha çok "yaratma" üzerine odaklanırken, agentic yapay zeka "aksiyon alma", "karar verme" ve "görev gerçekleştirme" yetenekleriyle öne çıkar.
YATIRIMLAR 6 AY İÇİNDE BAŞLAYACAK
UiPath 2025 Agentic AI Raporu'na göre bugün ABD'de IT yöneticilerinin yüzde 32'sinin önümüzdeki altı ay içinde Agentic AI konusunda yatırım yapmayı planladıklarının altını çizen UiPath Türkiye Genel Müdürü Tuğrul Cora, "Biz de geçtiğimiz yıl Las Vegas'ta düzenlenen etkinliğimizde Agentic AI vizyonumuzu duyurduk. O günden bu yana, iş operasyonlarını dönüştürebilecek agentic yetenekler sunmak için yoğun bir şekilde çalışıyoruz. UiPath Platformu, AI Ajanları geliştirmek için tasarlandı. Bu ajanlar, çevrelerini algılayabilen, bilgiyi işleyebilen ve belirli hedeflere ulaşmak için aksiyon alabilen yapay zeka tabanlı yazılımlardır. Büyük dil modellerinden (LLMs) yararlanarak doğal dili işleyebilir, gerçek zamanlı kararlar alabilir ve insan müdahalesine en az ihtiyaç duyacak şekilde görevleri yerine getirebilirler. Üstelik her etkileşimden öğrenerek kendilerini sürekli geliştirir ve beklenmedik durumlara dinamik bir şekilde uyum sağlarlar. İşte bu nedenle Agentic AI, otomasyon dünyasında devrim yaratacak en güçlü unsurlardan biri haline geliyor" diyor.
Yapay zeka ajanlarının, geleneksel kurallara dayalı süreç otomasyonları yerine, daha dinamik, karmaşık süreçleri anlayan ve otomatikleştiren uygulamalar olarak ortaya çıktığını vurgulayan Cora'nın aktardıklarına göre, bu değişim, otomasyonun işletmelerdeki potansiyelini önemli ölçüde artırarak gerçek zamanlı olarak değişen koşullara uyum sağlayabilen, karmaşık karar alma süreçlerini yönetme yeteneğini beraberinde getiriyor. Agentic Otomasyon, işletmelerin karmaşık süreçleri hızlı bir şekilde yürütmesini sağlayarak müşteri deneyimini ve kullanıcı etkileşimini kökten değiştirecek. Ancak, yüksek derecede otonomiye sahip olmasına rağmen, yapay zeka ajanları hala güvenilir ve doğru bir şekilde çalışabilmek için robotlara ve insanlara ihtiyaç duyuyor. Kurallara dayalı görevleri yerine getirmek ve ajanları gerekli iş verileriyle güvenli bir şekilde bağlamak için yazılım robotları gerekli. Öte yandan, çalışanlar da inceleme ve istisnai durumları yönetme konusunda kritik bir rol oynamaya devam ediyor. Bu nedenle, insan, robot ve ajanların uyum içinde çalıştığı yeni bir otomasyon ekosistemi oluşuyor.
Şu an en büyük dönüşümü iş süreçleri yönetimi, müşteri hizmetleri, insan kaynakları, mali işler ve tedarik zinciri yönetiminde beklediklerini belirten Cora şunları paylaşıyor:
"Örneğin müşteri hizmetlerinde artık sadece çağrılara cevap veren botlar değil, müşterinin ihtiyacını anlayan, çözüm üreten ve aksiyona geçebilen sistemler konuşuyoruz. Tedarik zinciri yönetiminde, stok hareketlerinden teslimat planlamasına kadar her aşamayı analiz eden ve optimize eden bir Agentic AI çözümü, inanılmaz bir verimlilik artışı sağlayabiliyor. Ya da bir lojistik şirketini düşünün. Sipariş alındığı anda ürünün hangi depodan sevk edilmesi gerektiğini, hangi rotanın en ekonomik ve hızlı olacağını Agentic AI belirleyebiliyor. Yani bu teknoloji sadece otomasyonu değil, karar mekanizmalarını da içeriyor. Bunun altını özellikle çiziyorum. İş dünyasında yeni bir çağın kapısı ardına kadar açıldı diyebilirim. Yapay zekânın hızla ilerleyip gelişmesi sayesinde, gelecekte AI ajanları tarafından yönlendirilen robotlar, bir çalışanın üretkenliğini daha önce mümkün olmayan seviyelere çıkarmasını sağlayacak."
KİMLER İŞSİZ KALACAK?
Generative (üretken) AI'ın odağının "içerik üretmek", Agentic AI'ın odağının ise "koşullara göre dinamik kararlar alıp verilen hedefe ulaşmak için bu kararları uygulamaya geçirmek" olduğunun altını çizen Cora'ya göre, Agentic AI'nın asıl gücü de burada yatıyor. Günümüz iş dünyasında şirketler sadece içerik veya yeni veriler üretmekle yetinemezler; bu verileri anlamlandırmaları ve harekete geçmeleri gerekir. İşte tam da bu nedenle, Agentic AI önümüzdeki yılların en dönüştürücü teknolojilerinden biri olmaya aday.
Peki Agentic AI işlerimize el atınca kimler işsiz kalacak? Cora'ya göre, şu anda küresel ölçekte bir paradigma değişiminin tam ortasındayız. Bu dönüşüm, yapay zekadaki hızlı ilerlemeler ve Generative AI'ın dünya genelinde hızla benimsenmesiyle gerçekleşiyor.
Kasım 2022'de piyasaya sürülmesinden bu yana ChatGPT, birçok insanın günlük iş akışının ayrılmaz bir parçası haline geldi. Aynı zamanda, insanların yapay zeka destekli asistanlardan yardım alma fikrine alışmalarına öncülük etti. Bu yüzden hem işletmeler hem de çalışanlar, AI asistanlarının güçlü bir iş aracı olmasını ve herkesin erişimine sunulmasını doğal olarak bekliyor. İşte tam da bu yüzden Agentic AI'ın işleri ortadan kaldırmadığını, aksine iş süreçlerini tamamladığını ifade eden Cora, sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Tarih boyunca benzer teknolojik dönüşümlere şahit olduk. Matbaanın icadı yazıcıları, elektrikli makineler manuel emeği, bilgisayarlar ise daktiloları değiştirdi. Ancak tüm bu değişimler sırasında insanlar işsiz kalmadı. Bazı işler ortadan kalkarken daha fazla yeni iş ortaya çıktı. Tabii ki her yeni teknoloji gibi Agentic AI da bazı endişeleri beraberinde getiriyor. Şirketlerin en büyük kaygıları IT güvenliği riskleri, uygulama maliyetleri ve mevcut sistemlerle entegrasyon zorlukları. Ancak geçmişteki her büyük teknolojik dönüşümde olduğu gibi, bu endişelerin zamanla yerini güvene bırakacağından eminim.
Dünya Ekonomik Forumu'nun tahminine göre, 2025'e kadar 85 milyon iş kaybolacak ama 97 milyon yeni iş doğacak. Ortaya çıkacak bu yeni işleri yapabilmek için iş gücünün yüzde 50'sine yeni beceriler kazandırılması gerekecek. Zaten kritik nokta da bu. Rutin ve manuel işler azalırken, yaratıcı, stratejik ve analitik yetkinlik gerektiren işler öne çıkacak. Örneğin, süreç yönetimi, veri analizi, AI modellerinin eğitimi gibi alanlarda ciddi bir iş gücü ihtiyacı olacak. Yani iş gücü küçülmeyecek; dönüşecek. Gelecek, yapay zekâ çağına kendini adapte eden ve yeni beceriler kazananların olacak."
BİRÇOK SEKTÖRDE KÖKLÜ DEĞİŞİMLERE YOL AÇACAK
Softtech Genel Müdürü M. Bülent Özçengel'e göre, üretken yapay zeka metin, görüntü, ses, video veya kod gibi yeni içerikler üretebilen bir teknoloji olarak dikkat çekerken, Agentic AI çok daha ileri bir adımı temsil ediyor. Agentic AI, yalnızca veri üretmekle kalmayıp, otonom kararlar alabilen, çevresini algılayarak uyum sağlayabilen ve hedeflerine ulaşmak için bağımsız aksiyonlar alabilen bir sistem. Bu yapay zeka türü dört temel aşamada çalışıyor: Algılama, Akıl Yürütme, Eylem ve Öğrenme. Yani çevresinden veri toplar, bu verileri analiz ederek anlam çıkarır, elde ettiği sonuçlara göre hareket eder ve zaman içinde kendini geliştirerek daha iyi kararlar almayı öğrenir. İş dünyasında, özellikle müşteri etkileşiminden operasyonel verimliliğe kadar birçok noktada Agentic AI'ın önemli bir dönüşüm yaratacağını ifade eden Özçengel, "Agentic AI'nin potansiyeli, birçok sektörde köklü değişimlere yol açacak kadar büyük. Öncelikle otomasyon ve operasyonel verimlilik konusunda bu teknoloji, rutin ve tekrarlayan işleri üstlenerek çalışanların daha stratejik ve yaratıcı süreçlere odaklanmasını sağlayacak. Örneğin, müşteri hizmetlerinde yapay zekâ destekli asistanlar, müşteri taleplerini hızla karşılayarak memnuniyeti artırırken, çağrı merkezi çalışanlarının yükünü önemli ölçüde hafifletebiliyor. Finans sektöründe, büyük veri analizi yapabilen Agentic AI çözümleri, piyasa hareketlerini öngörme, yatırım stratejileri geliştirme ve dolandırıcılığı tespit etme gibi kritik alanlarda devrim yaratabilir. Benzer şekilde, eğitim sektöründe öğrencilerin öğrenme hızına göre uyarlanan kişiselleştirilmiş içerikler sunabilir, yazılım dünyasında ise otomatik kod yazma ve test süreçlerini yöneterek geliştiricilere destek olabilir. Özetle Agentic AI; müşteri deneyiminden finansal analizlere, kişiselleştirilmiş eğitimden yazılım geliştirmeye kadar birçok sektörde verimliliği artıracak ve daha akıllı sistemlerin önünü açacak. Softtech olarak Silikon Vadisi'ndeki iştirakimiz Maxitech aracılığıyla küresel teknoloji trendlerini yerinde takip ederken yapay zeka ve dijital dönüşüm alanındaki yetkinliğimizle, Agentic AI gibi yenilikçi teknolojileri hem geliştiriyor hem de ihtiyaç duyan şirketlerin kullanımına sunuyoruz" diyor.
2025 yılı itibarıyla bu teknolojinin çok daha belirgin bir şekilde hayatımıza gireceğini belirten Özçengel'in aktardıklarına göre, özellikle iş dünyasında, yalnızca yanıt veren değil, görevleri bağımsız olarak tamamlayan, adaptif öğrenme mekanizmalarıyla kendini geliştiren AI çözümlerini görmeye başlayacağız. Büyük şirketler, bu alana ciddi yatırımlar yapıyor ve önümüzdeki dönemde üretkenlik araçları, otonom iş yönetimi ve AI destekli karar mekanizmalarının daha yaygın hale gelmesi bekleniyor. Agentic AI'ın iş süreçlerini daha akıllı ve etkin hale getirmesi, işletmelere rekabet avantajı sağlayacak ve müşteri deneyimini önemli ölçüde iyileştirecek.
Her teknolojik dönüşümde olduğu gibi Agentic AI'ın yükselişinin de iş dünyasında belirli değişimlere yol açacağının altını çizen Özçengel, "Ancak, bu süreç yalnızca bazı işlerin ortadan kalkması anlamına gelmiyor; aynı zamanda yeni mesleklerin ve beceri gereksinimlerinin doğmasına da neden oluyor. Agentic AI özellikle tekrarlayan ve yapılandırılmış görevleri yerine getiren meslekleri etkileyebilir. Örneğin, müşteri hizmetleri temsilcileri, veri giriş uzmanları, muhasebeciler ve finans analistleri gibi görevler, AI sistemleri tarafından daha verimli bir şekilde yürütülebilir. Orta düzey yönetici rolleri, proje yöneticileri ve lojistik planlamacılar gibi meslekler de AI destekli sistemler tarafından optimize edilebilir. Bununla birlikte, hukuk, sağlık ve yazılım geliştirme gibi yüksek beceri gerektiren alanlarda da AI'nin etkisi hissedilecek. Hukuk asistanları, tıbbi teşhis uzmanları ve yatırım analistleri gibi işler, yapay zekânın sunduğu veri analizi ve karar destek mekanizmalarıyla dönüşebilir" diye konuşuyor.
SİSTEMLERLE DOĞRUDAN ETKİLEŞİME GİRECEĞİZ
Ekmob CEO'Su Sunay Şener de Agentic AI'ın bağımsız karar alma, karmaşık görevleri planlama ve insan etkileşimlerini anlamlandırma yeteneğine sahip bir yapay zeka sistemi olduğunu belirterek, "Üretken yapay zekadan farklı olarak, sadece içerik üretmekle kalmaz, uzun vadeli hedefler doğrultusunda plan yapar ve bağımsız olarak aksiyon alabilir. Algılama, akıl yürütme, eyleme geçme ve öğrenme aşamalarından oluşan bir süreçle çalışan Agentic AI, veri analizi yaparak problem çözme kabiliyetini sürekli geliştirir. Üretken yapay zeka, kullanıcının girdilerine dayalı olarak içerik üreten ancak bağımsız karar alma ve uzun vadeli planlama yeteneği olmayan sistemlerdir. Örneğin, üretken yapay zeka bir satış görüşmesini özetlerken, Agentic AI bu görüşmelerden veri çıkararak en uygun müşteri segmentine nasıl yaklaşılması gerektiğini proaktif olarak önerebilir. Agentic AI, üretken yapay zekayı karar alma, problem çözme, öğrenme ve çoklu ajan sistemleri koordine etme gibi süreçlerde destekleyici bir araç olarak kullanabilir. Fakat her Agentic AI sistemi üretken yapay zekadan faydalanmayabilir" diyor.
Büyük veri analitiği, makine öğrenmesi ve doğal dil işleme (NLP) gibi alanlarda yaşanan köklü değişimlerle beraber kullanıcıların manuel giriş gereksinimi duymadan, sistemlerle doğrudan etkileşime girebildiği bir döneme girmekte olduğumuzun altını çizen Şener, "Bunun en somut göstergelerinden biri, yazılımların geleneksel grafik kullanıcı arayüzlerinden uzaklaşarak, ses tabanlı ve sezgisel etkileşim modellerine doğru evrilmesidir. Geleneksel çözümler, bilgi giriş yükünün fazla olması, kullanım karmaşıklığı ve entegrasyon zorlukları nedeniyle verimsiz hale gelebilmektedir. Ancak, agentic AI sistemleri bu bariyerleri ortadan kaldırarak kullanıcı etkileşimini kökten değiştirme potansiyeline sahiptir" diye konuşuyor.
Şener'in aktardığı bilgilere göre, Agentic AI'ın getirdiği yıkıcı yapıcı dönüşümler çoktan günlük yaşantımıza girmeye başladı bile. Satış süreçlerinde, müşteriyle yapılan görüşmelerin içeriğini analiz ederek gerçek zamanlı öneriler sunabilen, satış temsilcilerine kişiselleştirilmiş yönlendirmeler yapabilen ve müşteri taleplerini öngörerek proaktif çözümler üretebilen sistemler, öncü şirketler tarafından benimsenmeye başlandı. Yakın gelecekte, yapay zeka ajanları birbirleriyle etkileşim kurarak otonom karar alma mekanizmalarını geliştirecek ve kurumsal verimliliği daha da artıracaklar. Örneğin, satış asistanı bir ajan, satış düşüşünü analiz edip nedenini belirleyerek, bu bilgiyi satış koçluğu yapan bir ajan ile paylaşabilir ve eğitim programlarının revize edilmesini sağlayabilir.
Agentic AI'ın doğrudan iş gücünü ortadan kaldırmaktan ziyade, belirli mesleklerde doğal dönüşümlere yol açarak iş yapış şekillerini yeniden şekillendireceğini belirten Şener, sözlerini şöyle tamamlıyor:
"Tarih boyunca her büyük teknolojik sıçrama, bazı mesleklerin azalmasına sebep olurken, aynı zamanda yeni uzmanlık alanlarının doğmasını sağlamıştır. Örneğin, geçmişte derinlemesine araştırma yapmak saatler süren bir kütüphane çalışmasını gerektirirken, Google bu süreci dakikalar seviyesine indirmiştir. Bu dönüşüm, kütüphanecilik mesleğinin azalmasına neden olmuş olsa da, SEO uzmanlığı, veri analistliği ve yapay zeka eğitmenliği gibi yeni meslek dallarının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bununla beraber, yapay zeka destekli sistemlerin karar alma süreçlerinde artan rolü göz önünde bulundurulduğunda, geleceğin liderleri için en kritik yetkinliklerden biri, Agentic AI'ın bir sonuca nasıl ulaştığını anlayabilmek ve bu süreçleri etkin bir şekilde yönetebilmek olacaktır."
Barış ÖZİSTEK/ Boğaziçi Ventures CEO'su
"Öncelik, istihdam sorununa nasıl çözümler bulunacağı olmalı"
Agentic AI dendiğinde makinaların bağımsız hareket etmesini konuşuyoruz. Dolayısıyla otomotivden tekstile birçok sektörde otomasyon hızlanacak. Robot kullanımı yaygınlaşacak. Banka, eTicaret gibi yüksek sayıda müşteriye hizmet veren sektörlerde Agentic AI çözümlerinin hızla yaygınlaştığını göreceğiz. Agentic AI ile operatörlere gerek duymayan robotlar fabrikalardan lojistik merkezlerine birok alana yayılacaklar. BV Portföy'ün Uzay ve Robotik teknolojiler fonunu da tamamen bu beklentiler üzerine açmıştık, bu alandaki gelişmelerin pozitif etkileyeceği direkt yapay zeka alanında olmayan bir çok sektör ve şirket olacaktır. Kişisel asistanların da herkesin hayatına yoğun şekilde girdiğini göreceğiz. Şu an komutlara cevap veren AI Asistanları, pek yakında randevu organize eden, uçak biletini alan bir yapıya geçecekler. 2025 yılında bunları görmeye başlayacağız. Aslında bu alanda gelişmeler var ve bazı şirketler farklı dil modelleri ile AI ajanlarını birbirine bağlayarak aktif çalışan çözümler üretmeye başladılar. 2025 bitmeden mutlaka daha somut çıktılar göreceğiz. İstihdamdaki dönüşüme bakacak olursak, tekrarlanan işlerde insana ihtiyaç çok azalacak. Üretimdeki birçok pozisyondan, çağrı merkezlerine yüksek istihdam sağlanan bazı alanların öncelikli etkileneceğini söyleyebiliriz. Yapay zeka teknolojilerinin hukuksal altyapısı ve etik konuları çok önemli olsa da bence birinci öncelik yaklaşan istihdam sorununa nasıl çözümler bulunacağıdır. Bu sefer biten bir iş yerine başka işler açılacaktır demenin abartılı pozitif bir yaklaşım olacağını düşünüyorum.
Halil AKSU/ Türkiye Yapay Zeka İnisiyatifi (TRAI) Kurucusu
"İş dünyasında yeni bir dönüşüm dalgası yaşanacak"
2025 yılı ve sonrasında yapay zeka teknolojilerinin iş süreçlerinde standart hale gelmesi bekleniyor. Ayrıca, şirketlerin çalışanlarını YZ teknolojilerine uyumlu hale getirmek için yeniden beceri kazandırma programlarına yatırım yapması bekleniyor. Bu dönüşüm, şirketlerin rekabet gücünü artırırken aynı zamanda iş yapış biçimlerini köklü şekilde değiştirecek. Yapay zekanın yaygınlaşmasıyla, çalışanların daha yaratıcı ve stratejik rollerde yer alması öngörülüyor. Agentic AI olarak bilinen, otonom karar alma ve eylem yeteneği gelişmiş sistemlerin devreye girmesiyle, daha karmaşık iş süreçlerinin insan müdahalesi olmadan yönetilmesi mümkün hale gelecek. İş dünyasında yeni bir dönüşüm dalgası yaşanacak. Üretken yapay zeka ise bu süreçlere yaratıcı çözümler ve veri destekli içgörüler sunarak eşlik edecek. Ayrıca, "Edge AI" uygulamaları sayesinde yapay zeka karar mekanizmaları merkezi sistemlerden uç cihazlara kayacak. Bu değişim, daha hızlı yanıt süreleri ve veri güvenliği açısından büyük avantajlar sağlayacak. Aynı zamanda, güvenlik ve etik konuların önemi artacak. Yapay zeka, yalnızca bir teknoloji değil, geleceği şekillendiren bir güç olarak etik, güvenli ve sürdürülebilir bir şekilde kullanılmalıdır. Bu sorumluluk, teknoloji geliştirenlerden toplumun tüm kesimlerine kadar hepimizin ortak paydasıdır.