ZEYNEP CANDAN AKTAŞ Yapılan araştırmalar gösteriyor ki; insanlar yatırım kararlarında duygusal davranıyor, bazen yatırımına bağlanıyor, bazı yatırım araçlarına küsüyor, şansının yaver gitmediğini düşünüyor ya da öğrenmek için çabalamak yerine, kendisine tüyo verecek 'gurular' peşinde koşuyor. Piyasaların giderek daha agresif olması ve volatilitenin artması; tahminleri, öngörüleri boşa çıkarırken, kayıpların rasyonel olmayan insan davranışının sonucu oluştuğu inancı, robo-danışmanlara olan ilgiyi artırıyor. Biz de piyasalardaki bu duygusal davranışların yarattığı olumsuz sonuçlardan kaçınmak için okuyucularımıza sunduğumuz 'Örnek Portföyleri' robo-danışman aracılığıyla nasıl sunabiliriz sorusuna yanıt aradık ve Riskolog iş birliğiyle BEFAS'ta işlem gören fonlar üzerinden 'Örnek Portföyler' hazırladık.
EMEKLİLİK PLANININ İZİN VERDİĞİ FONLAR
Her ne kadar BES katılımcıları BEFAS'tan fon seçebiliyorlarsa da kendi emeklilik planı kapsamında, izin verilen fonları seçebiliyorlar. Örneğin, belli bir risk grubuna dahil olan emeklilik planlarına kendi risk yapısına uygun fonlar sunuluyor. Bu nedenle fon dağılım değişikliği yapılmadan önce katılımcıların kendi emeklilik planı dahilindeki fon seçeneklerini incelemesinde yarar var. Ayrıca bu çalışmanın konusu olan 'Örnek Portföy'ler gönüllü bireysel emeklilik tarafındaki fonlar üzerinden hazırlanıyor. OKS katılımcıları gönüllü BES tarafındaki fonlardan tercihte bulunamıyor.
ÖRNEK PORTFÖY ÇALIŞMALARI
Daha önce üç aylık dönemler sonunda hazırladığımız 'Örnek Portföy' çalışmalarını, fon dağılım değişikliği hakkının yılda 12'ye çıkmasıyla aylık olarak yapmaya başlıyoruz. Ama bir farkla bu kez modeller, bir robo-danışmandan geliyor. Finnet'in robo-danışman uygulaması olan Riskolog, Para Dergisi okuyucuları için her ay beş farklı grupta 'Örnek Portföy' hazırlayacak. Bu 'Örnek Portföy'ler faizli tarafta üç adet, faizsiz tarafta iki adet olmak üzere toplam beş modelden oluşacak. Tabloda da görüleceği gibi risk grupları yaş bazlı belirleniyor. Ancak katılımcılar burada verilen yaş gruplarına uymak zorunda değil. Kendi risk algılarına ve gelir durumlarına göre daha yüksek riskli veya daha düşük riskli portföylerden seçim yapabilirler.
YÜKSEK RİSKLİ/KATILIM YÜKSEK RİSKLİ PORTFÖY
0-25 yaş aralığına uygun olarak tasarlanan Yüksek Riskli Portföyler'in tercih listesini faizli/faizsiz olması durumuna göre; kıymetli madenler fonları, dış borçlanma araçları fonları/kamu kira sertifikaları, hisse senedi/katılım hisse senedi fonları, endeks fonlar, değişken fonlar/katılım değişken fonlar ve fon sepeti fonları oluşturuyor. Uzun vadeli düşünen, kayba katlanabilen ve risk kapasitesi yüksek katılımcılara uygun.
ORTA RİSKLİ PORTFÖY-KATILIM ORTA RİSKLİ PORTFÖY
Riskli portföylerdeki fon türlerine ek olarak faizli/faizsiz tercihe göre; borçlanma araçları fonları/kira sertifikası fonları, standart/katılım standart fonlarının da seçeneklere eklendiği Orta Riskli Portföyler 26-50 yaş aralığı için. Daha az volatilite ile daha düzenli getiri sağlamak isteyenlere uygun.
DÜŞÜK RİSKLİ PORTFÖY
Borçlanma araçları fonları, standart fonlar ve muhafazakar/temkinli değişken fonların seçenek listesinde yer aldığı Düşük Riskli Portföy 50 yaş ve üzerindeki katılımcılar için uygun. Risksiz getiri isteyenler için ideal. Ancak bu portföyde hisse senedi ve kıymetli maden fonları gibi riskli fonların bulunmayışı getirinin de düşük olmasına neden olacaktır. (Katılım düşük riskli portföy için fon seçeneği çok az olduğundan Örnek Portföylere dahil edilmedi.)
"MODERN PORTFÖY TEORİSİ'NİN YENİ NESİL TÜREVLERİNİ TEMEL ALIYORUZ"
MURAT GEYLANİ AKTAŞ / FİNNET Yönetim Kurulu Başkanı
Riskolog, FİNNET'in 28 yıllık tecrübesinin ürünü olan bir robo-danışman model, dizayn ve uygulama aracıdır. Klasik robo-danışmanların ortak özelliği olan yatırım otomatizasyonu sürecini barındırmakla birlikte, çok daha önemli bir özelliği olan robo quant model dizayn aracına sahiptir. Varlık seçimi odaklı olmak yerine, Modern Portföy Teorisi'nin yeni nesil türevlerini temel alarak varlık dağılımı üretiyor. Yani kullanıcı neye yatırım yapmak istediğine karar verirken RİSKOLOG, bunlara yapılacak yatırım düzeylerini belirleyerek kullanıcıya en uygun seçeneği oluşturur. Para Dergisi okuyucuları için hazırladığımız 'Örnek Portföy'lerde aşağıdaki metadolojiyi uyguluyoruz:
1-Tüm portföylerde fonların portföyde yer alabileceği maksimum ağırlık yüzde 25 olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, dağılımda yüzde 5'in altında yer alan fonlar, portföyden çıkarılıyor ve yüzde değerleri diğer fonlara portföye giriş oranlarına göre dağıtılıyor. Bu sebeple bazı portföylerde yüzde 25'in üstünde değerler görülebilir.
2- Yüksek riskli model ve katılım yüksek riskli portföyde getiri ortalamalarında momentum, volatilite hesaplamalarında ise GARCH yöntemi kullanılıyor. Orta riskli portföyde ise getiri ortalamalarında momentum, volatilite hesaplamalarında ise ARMA yöntemi kullanılıyor. Böylece fiyat hareketlerinde gerçekleşebilecek dönemsel değişiklikler portföye yansıtılabiliyor.
3- Düşük riskli modelde ve katılım orta riskli modelde getiri ortalamalarında ve volatilite hesaplamalarında üssel hareketli ortalamalar yaklaşımı benimseniyor. Böylece fiyat hareketlerinin yakın dönemli hareketleri portföy dağılımına yansıtılarak kısa vadede getiri, uzun vadede volatilite stabilizasyonu sağlanıyor.
4- Portföy dağılımları her ayın son işgününe ait fiyat verisi üzerinden 150 iş gününü içeren veri ile hesaplanıyor.
5- Düşük riskli dağılımlarda yüzde 0-5, orta risklilerde yüzde 5-15, yüksek risklilerde ise yüzde 15 üstü volatilite limitlerinde kalınması hedefleniyor.
Uyarılar: Fonların valör tarihlerine göre alım emri ile alımın gerçekleşme günü arasında farklar oluşuyor. Bu da yatırımcının emir verdiği güne göre getirisinde sapmalara yol açabilir.
