Reform zamanı!
HÜLYA GENÇ SERTKAYA / Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), bütçe maratonunun ardından yoğun bir yasama dönemine girecek. Turizm ve vakıflarla ilgili düzenlemeleri içeren kanun teklifinin TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilmesinin ardından, geçen hafta vergiye yönelik düzenlemeleri de içeren Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 631 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin tümü üzerinde görüşmelere başlandı. Milyonları ilgilendiren bu düzenlemeye, TBMM Genel Kurulu'ndaki görüşmeleri sırasında önergeyle "rayiç bedel" adı altında astronomik emlak vergisi alınmasının önüne geçecek "tavan oran" düzenlemesinin de eklenmesi bekleniyor. 11. Yargı Paketi'nin de önümüzdeki günlerde TBMM'ye sunulacağı ifade ediliyor. Yasama gündeminde öncelikli düzenlemeler arasında yine ekonomiye ilişkin paketlerin olması bekleniyor. Kamu İhale Reformu, KİT Yönetişim Reformu, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemine ilişkin düzenlemeler başta olmak üzere birçok düzenleme gündemde…
2026 REFORM YILI OLACAK
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2026 yılını ekonomide reform yılı olarak gördüklerini her fırsatta dile getiriyor. Erdoğan, son olarak 1 Ekim'de TBMM'nin yeni yasama yılı açılışında yaptığı konuşmada, sanayiden teknolojiye, tarımdan enerjiye, ekonominin tüm alanlarında büyük bir dönüşüm başlattıklarını kaydetmişti. 2026 yılı reform sürecinin TBMM'de devam eden bütçe görüşmelerinin ardından başlaması bekleniyor. Hatırlanacağı üzere 2026-2028 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program'da (OVP) öncelikli reform alanlarına yönelik düzenlemelere yer verilmişti. Öncelikli reform alanları, "büyüme ve ticaret, istihdam, fiyat istikrarı ve finansal istikrar, kamu maliyesi, iş ve yatırım ortamı" başlıkları altında toplanmıştı.
ÖNCELİK EKONOMİDE
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Ekonomi İşleri Başkanı Nihat Zeybekci, reform gündemi oluşturulurken, AK Parti Ekonomi İşleri Başkanlığı olarak aralarında TOBB, TİM, MÜSİAD ve TÜSİAD olmak üzere 27 sivil toplum kuruluşuyla (STK), defalarca bir araya geldiklerini belirterek, STK'ların eleştirilerini, taleplerini, beklentilerini, çözüm önerilerini dinlediklerini kaydetti. Bu görüşmeler sonrasında 3 bin sayfa civarında bir belgenin ortaya çıktığını dile getiren Zeybekci, bunu özetleyerek 200 sayfaya indirdiklerini, çalışmalara kamu kurum ve kuruluşlarıyla devam ettiklerini aktardı. Zeybekci, bu çalışmanın son halini Cumhurbaşkanlığına arz ettiklerini anımsatan Zeybekci, TBMM'de bütçe maratonu biter bitmez, 2026 yılı reform sürecinin başlayacağını kaydetti. Zeybekci, "Orta Vadeli Program'da da görüldüğü üzere ekonomide birinci önceliğimiz enflasyonla mücadele olacak" ifadelerini kullandı.
Kamuoyu araştırmalarında vatandaşa birinci önceliklerinin ne olduğu sorulduğunda, orada da "ekonomi" cevabı aldıklarını belirten Zeybekci, "İkinci sırada adalet, yani hukuk yer alıyor. Yargı sistemleri, süreçleri ve hızlarıyla ilgili çözüm beklentileri var. Üçüncüsü ise insan hakları ve özgürlükler" diye konuştu.
KAYIT DIŞINA ÇIKMA SEBEPLERİ ORTADAN KALDIRILACAK
Ekonomi İşleri Başkanlığı olarak kayıt dışılıkla mücadelede alınan ve alınacak tedbirleri desteklediklerini söyleyen Zeybekci, ancak kayıt dışına çıkma sebeplerini ortadan kaldırmadan kayıt dışılıkla mücadelelerden sonuç alacağını düşünmediklerini ifade etti. Zeybekci, kayıt dışıyla mücadeleye yönelik kapsamlı bir reform paketinde, vatandaşın kayıt dışına çıkma ihtiyacını ortadan kaldırıcı, vatandaşın talebi ve ihtiyacını karşılayıcı önlemlerin de alınması gerektiğinin altını çizdi. Önümüzdeki dönemde bu çerçevede düzenlemelerin gündeme geleceğini dile getirdi.
Özel sektörün ve sivil toplum kuruluşlarının iki yıldır uygulanan enflasyon muhasebende bazı düzenleme talepleri olduğunu dile getiren Zeybekci, "Bunları, ortak akılla, tarafların tamamının istişaresiyle yapmamız lazım. Gerekli düzeltmeleri yaparak, enflasyon muhasebesini hiçbir ödün ve taviz vermeden uygulamaya devam etmemiz lazım" diye konuştu.
"KAMU MALİYESİNE İLİŞKİN ÜÇ REFORM TASLAĞI HAZIR"
Şimdi de gündemdeki düzenlemelere bir bakalım. Kamu maliyesine ilişkin üç alanda reform taslağı hazırlandı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Bakanlığı'nın bütçe sunumunda kamu maliyesine ilişkin üç alanda reform taslağını hazırladıklarını belirterek, bunları Kamu İhale Reformu, KİT Yönetişim Reformu ile mahalli idarelerin mevcut mali kurallarının daha işlevsel olmasını sağlayacak reform önerileri olarak sıralamıştı.
OVP'ye göre, Kamu İhale Kanunu, uluslararası norm ve standartlara uyumlu olacak şekilde dijitalleşmeyi, yenilikçiliği ve sürdürülebilirliği destekleyen ve önceleyen satın alma yaklaşımıyla güncellenecek. Sektörel kamu alımları düzenlemesi hayata geçirilecek. 2026'da, kamu alımlarına yönelik harcamaların rasyonelleştirilmesi anlayışıyla tasarruf odaklı merkezi kamu alım politikaları, kapsamı genişletilerek sürdürülecek. 2026 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na göre, merkezi olarak tedarikinde kamu faydası yüksek olarak tespit edilen ürünlere yönelik merkezi alım modelleri uygulamaya konulacak. Hizmet araçlarında ihtiyaç duyulan akaryakıt, Devlet Malzeme Ofisi'nin (DMO) sözleşme yaptığı tedarikçinin istasyonunun bulunduğu yerde daha yüksek indirim oranı elde edilmediği sürece DMO üzerinden tedarik edilecek. Öte yandan Sanayide Yeşil Dönüşüm Belgesinin yeşil finansmana erişim imkanlarının artırılması hedefiyle kamu ihalelerinde önceliklendirilmesine ilişkin çalışmalar yürütülecek.
KİT YÖNETİŞİM REFORMU
OVP'de KİT Yönetişim Reformu 2026 yılı üçüncü çeyrek olarak takvimlendirildi. KİT'lerin faaliyetlerini makroekonomik, sektörel, sosyal politikalarla uyum içerisinde ve kamu maliyesinde sürdürülebilirliği destekleyen bir anlayışıyla etkin ve verimli bir şekilde sürdürmesi sağlanacak. KİT yönetişim reformuna yönelik düzenlemeler hayata geçirilecek. Performansa dayalı ölçüm yöntemleri kullanılarak kamu işletmelerinin ve yönetim kurullarının hesap verilebilirliği artırılacak. Faaliyetleri nedeniyle sektörel, idari ve mali alanlarda birbirleri ile etkileşim içerisinde olan kamu işletmeleri arasında eşgüdümü sağlayacak mekanizmalar kurulacak ve kurumsal düzenlemeler hayata geçirilecek. 2026 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na göre, KİT'lerin üst yönetiminde kurumsal yönetim anlayışının güçlendirilmesi, kamu işletmelerinin ve yönetim kurullarının hesap verilebilirliğinin artırılması amacıyla KİT'lerin statü ve konumlarının yeniden belirlenmesi de gelecek yıl atılacak adımlar arasında yer aldı. Nitelikli personel istihdamı konusunda özel sektörle rekabet halinde olan, ileri teknoloji, Ar-Ge ve bilgi birikimi gerektiren faaliyet alanlarında çalışan KİT'lerde nitelikli personel istihdamını kolaylaştırmaya yönelik esnek ve rekabet edici ücret düzenlemeleri ile istihdam süreçlerine ilişkin düzenlemeler hayata geçirilecek.
İCRA VE İFLAS MEVZUATI GÜNCELLENECEK
2026 yılında icra ve iflas mevzuatı günümüz şartları göz önüne alınmak suretiyle güncellenecek. OVP'de bu düzenleme, 2026 yılı ikinci çeyrek olarak takvimlendirildi. Bilindiği üzere Adalet Bakanlığı, İcra ve İflas Kanunu Bilim Komisyonu'nca hazırlanan Cebri İcra Kanunu Taslağı'nı, sosyal paydaşların görüşü alınmak üzere 31 Ocak 2026'ya kadar görüş ve önerilere açmıştı. Gelen görüşler, Bilim Komisyonu'nca dikkate alınarak taslak metne son şekli verilecek. Taslak ile icra takibinde değişikliklere gidiliyor. Yeni Cebri İcra Kanunu ile artık senet, resmi sözleşme ve onaylanmış fatura haricinde bir evrak ile icra takibi başlatılamayacak. Sözleşmenin icra takibine konulabilmesi için resmi şekilde yapılmış olması şartı geliyor. Taslakla, arabuluculuğun icra kabiliyeti daha güçlü hale getiriliyor.
ALACAKLILAR KURULU OLUŞTURULUYOR
Taslakla, konkordatoya yönelik önemli düzenlemelere de gidiliyor. 2018 sonrası sistemde konkordato reddedilirse tekrar başvuru mümkündü. Taslak düzenlemeye göre, konkordato talebi mahkemece reddedildikten sonra, borcun ödenmesine sağlayacak olan kaynaklarda önemli bir değişiklik gerçekleşmedikçe veya ileri yönelik olarak bölme bir değişikliğin gerçekleşeceği somut olarak ortaya konmadıkça, aynı tür konkordato için yeniden başvuru yapılamayacak. Bu düzenlemenin, konkordatoyu kötüye kullanarak sürekli zaman kazanma girişimlerini engellemesi bekleniyor. Taslağa göre, konkordato talebinde bulunanlar, "konkordato gider avansı tarifesinde" belirlenecek tutarı, başvuruda bulunurken yatırmak zorunda olacak. Bu düzenlemenin, prosedürü başlatıp, geri çekilme riskini azaltması bekleniyor. Alacaklı borçlu hakkında konkordato istediğinde konkordato talebine, "gerekçeli dilekçe" sunmak zorundaydı. Artık bu prosedür kalkıyor alacaklı yalnızca borçlu hakkında iflas isteme yetkisinin olduğuna dair beyanla başvurabilecek. Alacaklılar Kurulu devreye girecek. Alacaklılar kurulu her ay en az bir kere toplanacak ve hazır bulunanların oy çokluğuyla karar alacak. Alacaklılar kurulu, komiserin faaliyetlerine nezaret edecek; komiserin işlemlerine karşı şikayet yoluna başvurabilecek; komisere tavsiyelerde bulunabilecek. Gereken hallerde mahkemeye görüş bildirecek. Alacaklılar kurulu komiserin faaliyetlerini yeterli bulmazsa, mahkemeden komiserin değiştirilmesini gerekçeli bir raporla isteyebilecek. Komiser artık hem alacaklılar kurulu tarafından hem mahkeme tarafından hem de devlet tarafından mali olarak denetlenecek.
BÜTÇE MARATONU DEVAM EDİYOR
Bu arada, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, 2026 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi görüşmeleri devam ediyor. Bu hafta, Tarım ve Orman Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı bütçeleri Komisyon'da görüşülecek. Açıklanan takvime göre, 2026 Yılı Bütçe Kanunu Teklifi ile 2024 Yılı Kesin Hesap Kanunu Teklifi'nin maddeleri de Cumhurbaşkanlığı bütçesinin ardından 1 Aralık Pazartesi günü ele alınacak.
Geçen hafta, TBMM Genel Kurulu'nda bütçe takvimine ilişkin Danışma Kurulu önerisi kabul edildi. Buna göre, bütçe görüşmeleri, Genel Kurulda 8 Aralık Pazartesi günü saat 12.00'de başlayacak ve bitimine kadar devam edecek.
EKONOMİ PAKETİ GENEL KURUL'DA
Geçen hafta, TBMM Genel Kurulu'nda turizm ve vakıflarla ilgili düzenlemeler içeren Vakıflar Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi kabul edildi. Düzenlemenin, önümüzdeki günlerde Cumhurbaşkanı'nın onayının ardından Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmesi bekleniyor.
TBMM Genel Kurulu, bu hafta vergiye yönelik düzenlemeleri de içeren Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 631 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin görüşmelerine devam edecek. Daha önce PARA Dergisi'nde haberleştirdiğimiz kanun teklifi, milyonları ilgilendiren düzenlemeler getiriyor. Teklife göre, işveren prim teşviği imalat hariç 4 puandan 2 puana indiriliyor. Prime esas kazanç tavanı asgari ücretin 7.5 katından 9 katına çıkarılıyor. Emeklilik prim oranı işveren hissesi 1 puan artırılıyor. Gelir ve aylık bağlanmış olanlarda prim borçlarının, gelir ya da aylıklardan kesilmesi sağlanıyor. Doğum hariç borçlanma primi oranı yüzde 32'den yüzde 45'e, Bağ-Kur primlerinin ödenmemesi nedeniyle durdurulan sigortalılık sürelerinin ihya prim oranı yüzde 45'e çıkarılıyor. Araç satışlarına asgari bin liradan az olmamak üzere binde 2 harç geliyor. Harçlar Kanunu'nda yer alan bazı ruhsatlar, yıllık harç kapsamına alınıyor ile bazı yeni ruhsatlar harca tabii tutuluyor. Kira istisnası sınırlandırılıyor.
Bu düzenlemeye, TBMM Genel Kurulu'ndaki görüşmeleri sırasında önergeyle "rayiç bedel" adı altında astronomik emlak vergisi alınmasının önüne geçecek "tavan oran" düzenlemesinin de eklenmesi bekleniyor.
DAR GELİRLİ AİLELERE "VATANDAŞLIK MAAŞI"
Gelir seviyesi asgari hayat standardının altındaki hanelere yönelik, "Vatandaşlık Maaşı" gündemde. Aile sosyal Destek Programı (ASDEP) ile uyumu gözetilerek, hanelerin belirli bir gelir düzeyini garanti altına alan "Gelir Tamamlayıcı Aile destek Sistemi'nin" hayata geçirilmesi, AK Parti 2023 Seçim Beyannamesi'nde yer almıştı. Beyannamede, "Farklı kanunlar ve mevzuatlarla düzenlenmiş ve birden fazla kurum/kuruluş tarafından gerçekleştirilen sosyal yardımları bütüncül bir şekilde tek bir mevzuat çatısı altında toplayarak aile bazlı 'Vatandaşlık Maaşı' ödeyeceğiz" ifadeleri kullanılmıştı.
Edinilen bilgiye göre, "Vatandaşlık Maaşı" uygulamasına yönelik çalışmalar, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından yapılıyor. Uygulamanın pilot illerde başlatılması, ardından Türkiye geneline yaygınlaştırılması bekleniyor. Önceliğin deprem bölgesi ve yoksulluk oranı yüksek illere verileceği ifade ediliyor.
Prof. Dr. Abdulkadir DEVELİ / Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi
"Hane halkının asgari refah düzeyi devlet tarafından korunacak"
Öncelikli reform alanları, barınma, gıda ve sabit gelirliler olmalı. Barınma sorununun çözümü, hatta enflasyonla mücadelenin desteklenmesi noktasında 'sosyal konut' adımı atıldı. Gıdada fiyat artışlarını kontrol altına alacak, üretimi artıracak adımlar atılabilir. Sabit gelirlileri koruyacak, dar gelirlileri destekleyecek uygulamalar hayata geçirilebilir. Örneğin; vatandaşlık maaşı gibi uygulamalar yapılabilir.
Ailenin korunması ve desteklenmesi noktasında gündeme gelen vatandaşlık maaşı uygulamasında temel motivasyon, hane halkının asgari refah düzeyinin devlet tarafından korunması ve desteklenmesi. Bu bağlamda belirli bir gelir sınırının altında olan haneler desteklenecek. Bu sınır henüz netleşmedi. Asgari ücret olarak belirlenebilir ya da çalışmalar sonrası farklı bir rakam ortaya çıkabilir. Eğer hanede biri işe girer veya hanenin geliri belirlenen sınırı aşarsa vatandaşlık desteği kesilir. Uygulamada yaş sınırı olması öngörülmüyor. Pilot uygulamanın 2026 yılında, özellikle yoksul kentlerde ve deprem bölgelerinde başlaması bekleniyor.
Tamamlayıcı emeklilik sistemi kurulacak
2026 yılında fiyat istikrarı ve finansal istikrara yönelik reformlar hayata geçirilecek. Sermaye piyasası uyuşmazlıklarında tahkimin etkinleştirilmesi için gerekli mevzuat çalışmaları yapılacak. Sigortacılık ve özel emeklilik sektörünün geliştirilmesine yönelik düzenlemeler yapılacak. Piyasa disiplininin, dayanıklılığının ve güven ortamının devamlılığını sağlamak amacıyla ilgili sigortacılık ve sigortacılık mevzuatını iyileştirmeye yönelik çalışma yapılacak. Otomatik katılım sisteminin (OKS) işveren katkısını da içeren ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği tamamlayıcı emeklilik sistemi (TES) kurulacak. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından oluşturulan TES modeline yönelik ilgili kamu ve özel sektör paydaşlarının görüşleri alınacak. Üzerinde uzlaşılan modele yönelik gerekli mevzuat çalışmalarına başlanacak. OVP'de TES'e ilişkin takvim 2026 yılı ikinci çeyrek olarak açıklandı.
OVP'ye göre, yeni nesil çalışma modellerinde yaşanan gelişmeler doğrultusunda işgücü piyasasının ihtiyaçları ve iş yaşam dengesi gözetilerek sosyal taraflarla diyalog halinde mevzuat düzenlemeleri hayata geçirilecek ve güvenceli esneklik sağlanacak. Kamu, özel sektör, siyaset dahil tüm karar alma mekanizmalarında ve yönetimin her kademesinde nüfusun yarısını oluşturan kadınların temsili ve katılımının artırılması hedefiyle, aşamalı bir geçiş için çalışmalar yapılacak.