Yatırım dostu “eylem planı”
HÜLYA GENÇ SERTKAYA / Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) 2025 Yılı Eylem Planı yayınlandı. 2024 yılında elde edilen çıktılar ve reform sürecinde kaydedilen ilerlemeler de dikkate alınarak şekillendirilen 2025 Yılı YOİKK Eylem Planı; 12. Kalkınma Planı, Orta Vadeli Program ve "Türkiye Yüzyılı" vizyonu başta olmak üzere üst politika ve strateji belgeleriyle uyum gözetilerek ve özel sektörün yatırım ortamına ilişkin talep ve ihtiyaçları esas alınarak oluşturuldu. 10 Temmuz'da yayımlanarak yürürlüğe giren Eylem Planı, sanayide dönüşümden yeşil enerji ve iklime, dijital ekonomi düzenlemelerinden, teknogirişim ekosistemine kadar yatırım ortamını doğrudan etkileyen ve ülkenin ekonomik büyümesine, istihdamına ve sürdürülebilir kalkınmasına önemli katkılar sağlayacak 39 eylemden oluştu. Türkiye'nin yatırım ortamını daha öngörülebilir, rekabetçi ve yatırımcı dostu yapıya kavuşturmayı hedefleyen eylemlerden öne çıkanları derledik.
NİTELİKLİ YATIRIMLAR İÇİN YENİ PAKET
Nitelikli yatırımlar için yatırım ortamını iyileştiren bir düzenleme paketi hazırlanacak. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın sorumluluğunda olan bu eylem çerçevesinde; nitelikli yatırımlar açısından öngörülebilirliğin artırılması amacıyla muhtemel riskleri telefi edici tedbirlere yönelik bir düzenleme için çalışma yapılacak. Yatırım süreci işlemlerini kolaylaştıracak "tek durak" mekanizması oluşturulacak. İdari yargıda yatırım uyuşmazlıkları hakkında ivedi yargılama usulünün uygulanmasına yönelik düzenleme üzerinde çalışılacak. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın sorumluluğunda yürütülecek diğer eylemlere de kısaca bir göz atalım.
Ulusal Sanayi Alanları Master Planı doğrultusunda sanayi alanları genişletilecek. Yeni OSB'ler ve endüstri bölgeleri ilan edilecek. Enerji ihtisas endüstri bölgeleri faaliyete geçirilecek. 2030 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi rehberliğinde öncelikli sanayi sektörleri yol haritaları hazırlanacak.
HİDROJEN EYLEM PLANI
Yeşil Hidrojen ekosisteminin geliştirilmesine yönelik politikalar hayata geçirilecek. YOİKK Eylem Planı'na göre, Türkiye'de hidrojen ekosisteminin geliştirilmesi amacıyla hidrojen konusunda mevzuat altyapısı, piyasa oluşturulması, düzenleme, güvenlik unsurları ve uygulamayı içeren, hidrojenin tüm değer zincirine yönelik ülkede atılacak adımlar ve eylemleri tanımlayacak Türkiye Hidrojen Eylem Planı hazırlanacak.
Yeşil hidrojen ekosistemini harekete geçirmek için elektrolizör ve yakıt hücresi gibi teknolojilerde Ar-Ge faaliyetlerine yönelik destekler artırılacak.
HIT-30 Yüksek Teknoloji Yatırım Programı kapsamında öncelikli sektörler arasında yer alan yeşil hidrojen üretimi için gerekli altyapı teşvik edilecek.
ULUSAL YAPAY ZEKA STRATEJİSİ GÜNCELLENECEK
2025 yılı eylemlerinden bir diğeri ise Ulusal Veri ve Bulut Bilişim Stratejileri oluşturulması ve veri yerelleştirmesine yönelik mevzuatın gözden geçirilmesi. Yine Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın sorumluluğunda; Ulusal Bulut Bilişim Strateji ve Ulusal Veri Stratejisi yayımlanacak. Yürürlükteki veri yerelleştirmesine yönelik mevzuat özellikle bulut bilişimi teşvik edecek şekilde gözden geçirilecek.
Ulusal Yapay Zeka Stratejisi'nin güncellenmesi de 2025 yılında hayata geçirilecek eylemlerden biri olacak. Ülkenin yapay zeka alanında küresel rekabet gücünü artırmak ve teknoloji üreten bir Türkiye vizyonunu pekiştirmek üzere, yapay zeka alanındaki teknolojik ve etik gelişmeler dikkate alınarak 2026-2030 yıllarını kapsayan Yapay Zekâ Strateji Belgesi ve Eylem Planı hazırlanacak ve hayata geçirilecek.
OSB'lerde yer alan Meslek Yüksekokulu (MYO) sayısı artırılacak. Yeni oluşturulacak tüm OSB'lerde MYO kurulması için yer tahsis edilecek. Sanayinin ihtiyaç duyacağı mesleklere yönelik Meslek Yüksekokulu programları geliştirilecek.
KOBİ tanımı, güncel ekonomik koşullar dikkate alınarak gözden geçirilecek. KOSGEB'in sorumlu kurum olarak belirlendiği Plan'da, YOİKK üyesi STK'lar çalışmaların bir parçasını oluşturacak.
FİNANSMANA ERİŞİM KOLAYLAŞTIRILACAK
Sanayinin finansmana erişimi kolaylaştırılacak. Eylem planına göre, Kredi Garanti Fonu aracılığıyla KOBİ'lerin işletme kredileri için sağlanan kefalet hacmi artırılacak ve bu kapsamda kullandırılacak ticari krediler TCMB tarafından belirlenen kredi büyüme sınırlarından istisna tutulacak.
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı ihracat finansmanını güçlendirecek adım atacak. Tedarikçi finansman uygulaması yaygınlaştırılacak. Küresel Tedarik Zinciri Desteği'nin ihracat performansına dayalı olarak kapsamı genişletilecek. Türk Eximbank alıcı kredilerinin yaygınlaştırılması için yeni destek modeli geliştirilecek.
Ticaret Bakanlığı'nın sorumluluğunda, AB Ticari Sır Direktifine ulusal mevzuat uyumunun sağlanmasına yönelik teknik hazırlık çalışmaları tamamlanacak. AB dijital ekonomi düzenlemelerine yönelik olarak belirlenen yol haritası doğrultusunda ulusal mevzuat geliştirilecek. Ticaret Bakanlığı ile Sanayi Bakanlığı'nın eşgüdümüyle, yenilikçi yeni girişimlerin kurulmasını teşvik etmek üzere, şirket kuruluş kolaylığı ve başlangıç aşaması muafiyetleri sağlayan, yenilikçi, dijital bir uygulama hayata geçirilecek. Ticaret Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı sorumluluğunda, elektronik imza uygulamasının etkinliğinin artırılacak.
KAMU İHALE KANUNU'NDA DEĞİŞİKLİK
Kalkınma bankacılığı yeniden yapılandırılacak ve etkinliği artırılacak. Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarından (GSYF) yatırım alan girişim şirketlerinin paylarının Merkezi Kayıt Kuruluşu nezdinde takip edilmesi ve bu hakların elektronik olarak kullanılabilmesine imkan sağlayan Tebliğ değişikliği yapılacak.
Banka teminat mektuplarının tazminine ilişkin sistemin, uluslararası finans sistemi ve standartlarına uygun hale getirilmesine yönelik gerekli çalışmalar yapılacak. Transit ticaretin desteklenmesi amacıyla mevzuat gözden geçirilecek. Kamu ihale mevzuatı, uluslararası norm ve standartlara uyumlu olacak şekilde, dijitalleşmeyi, yenilikçiliği, rekabetçiliği ve sürdürülebilirliği destekleyen ve önceleyen satın alma yaklaşımıyla güncellenecek. Ekonomik açıdan önem arz eden ve ihalelerde sektöre özel düzenlemelere ihtiyaç duyan enerji, ulaştırma ve posta sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların yapacakları alımların düzenlenmesi amacıyla sektörel kamu alımları düzenlemesi hayata geçirilecek. Elektronik kamu alımları platformu güncellenecek. SPK Kurumsal Yönetim İlkelerinin güncellenmesine yönelik çalışmalar yapılacak. Tüm bu eylemler de Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın sorumluluğunda yürütülecek.
Arabuluculuk uygulamasının kapsamı genişletilecek
Yargıda bilirkişilik sistemi güçlendirilecek. Özel hukuk tüzel kişi bilirkişiliği uygulaması yaygınlaştırılacak. Hukuk uyuşmazlıklarında alternatif çözüm yöntemleri geliştirilecek. Dava şartı arabuluculuk uygulamasının kapsamı genişletilecek.
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'nun AB Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) başta olmak üzere ilgili AB müktesebatına uyum sürecine yönelik teknik hazırlık çalışmaları tamamlanacak. Bilindiği üzere Adalet Bakanlığı koordinasyonunda Bilim Komisyonu çalışmaları sürdürülüyordu. Tüm bu eylemler, Adalet Bakanlığı'nın sorumluluğunda yürütülecek.
Güvenceli yeni çalışma modelleri geliştirilecek
Yatırım ortamının iyileştirilmesi noktasında bu yıl atılacak adımlardan biri güvenceli yeni çalışma modellerinin geliştirilmesi olacak. Kadın, gençler, engelliler başta olmak üzere çalışabilir nüfusun çalışma hayatına kalıcı katılımını sağlamayı teminen yeni çalışma modelleriyle uyumlu mevzuat düzenlemesi yapılacak. Şirketlerin insan kaynaklarıyla ilgili süreç ve operasyonlarında dijital uygulamaların kullanılmasına ilişkin hukuki güvence sağlanacak. Mevzuat çalışması yapılacak. Bu iki eylem Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın sorumluluğunda yürütülecek.
Türkiye Yeşil Taksonomosi hazırlanacak
Eylem Planı'nda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın sorumluluğunda yürütülecek birçok eylem yer alıyor. Plana göre; AB Taksonomisi ile beraber çalışılabilen Taksonomi Yönetmeliği'nin ve sera gazı emisyonlarının azaltımı, iklim değişikliğine uyum, su ve deniz kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve korunması, döngüsel ekonomiye geçiş kirliliğin önlenmesi ve kontrolü, biyoçeşitliliğin ve ekosistemlerin korunması ve restorasyonu olmak üzere 6 çevresel hedeften oluşan teknik tarama kriterleri hazırlanacak. Türkiye Karbon Denkleştirme Sistemi kurulacak. TSE tarafından emisyon azaltım ve giderim ile ilgili metodolojiler geliştirilecek. Sistem kapsamında ilgili standartlar geliştirilecek ve bir kayıt sistemi oluşturulacak. TÜRKAK tarafından geçerli kılma ve doğrulayıcı kuruluşların akredite edilmesi sağlanacak. İklim Değişikliği Başkanlığı'nda kurulacak olan Karbon Denkleştirme Komitesi, sistemin genel politikalarını belirleyecek.
Döngüsel ekonomi sertifikaları teşvik edilecek, bu sertifikaların kamu ihalelerinde kullanılmasına yönelik çalışma yapılacak. Temiz enerji, geri dönüşüm, atık yönetimi ve su kullanımı gibi alanlarda alınan sertifikaların finansman imkanları artırılması amacıyla kullanımına yönelik çalışma raporu oluşturulacak. Bu eylem, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın sorumluluğunda olacak.
5G yetkilendirme çalışmaları yapılacak
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın sorumluluğunda olan eylemlerden biri lojistik merkezlerin ve iltisak hatlarının işletme, yapım ve yönetim modellerinin geliştirilmesine yönelik yönetmeliğin hayata geçirilmesi. Ayrıca, fiber altyapıların yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak ve fiber altyapılarının ticari olarak yaygınlaşmasının zor olduğu bölgelere yönelik finansal destekleme modeli oluşturulacak. 5G yetkilendirme çalışmaları yapılacak ve yerli ve milli ürün kullanımına ilişkin yükümlülükler belirlenecek.
Somut adımlar hayata geçirildi
2024 yılı boyunca YOİKK Eylem Planı çerçevesinde yürütülen çalışmalar katılımcı bir yaklaşımla ilerledi ve çeşitli alanlarda önemli çıktılarla sonuçlandı. Toplam 57 eylemin yer aldığı 2024 Yılı Eylem Planı'nda 37 eylem tamamlandı, kalan eylemlerden 17'sinde ise yüzde 60'ın üzerinde bir tamamlanma oranı sağlandı. Bu süreçte; sanayide dönüşüm, yeşil enerji ve iklim, dijital ekonomi düzenlemeleri, lojistik ve iletişim altyapısı, teknogirişim ekosistemi, nitelikli iş gücü ile yatırım kolaylığı ve öngörülebilirliği eksenlerinde yatırım ortamını doğrudan etkileyen somut adımlar hayata geçirildi.