PARA ARAŞTIRMA/ ÜRÜN DİRİER Ani bir kararla Türkiye'deki operasyonlarını Temmuz ayında durduracağını belirten eBay, online pazar yerlerinin en eskilerinden Gittigidiyor'u kapatacağını açıkladı. Son yıllarda hem eBay'in global pazarlardaki pasta payının küçülmesi hem de Türkiye'deki e-ticaret rekabetinin kıran kırana hale gelmesi, bu çekilmenin sebepleri arasında gösteriliyor. Peki, şimdi ne olacak? Ekosistem bu karardan ne kazanacak ne kaybedecek?
Gittigidiyor'un bu şekilde pazardan çıkması, on binlerce satıcı ve bu ekosistemden para kazanan birçok kişinin mağdur olması anlamına geldi. Özellikle bütün operasyonunu bu pazar yerine bağlamış satıcılar arasında, karar büyük panik yarattı. Yüzde 70 erkek müşterilerin ağırlıkta olduğu ve özellikle elektronik ürün satıcılarının aktif bulunduğu platformda, bu kategorideki satıcıların daha fazla etkilenmesi bekleniyor. Çünkü bu satıcılar, sadece Gittigidiyor'da satış yapıyor ve diğer platformlarda yoklar. Öte yandan sadece satıcılar değil, influencer'ların da bu durumdan olumsuz etkileyeceği belirtiliyor. Çünkü Gittigidiyor, pazarlama bütçesinden önemli bir bölümünü sosyal mecralara ayırıyordu. Bu ani kapanma kararı, satıcılar için bir ders oldu. Sektörün önde gelen isimleri, bu gibi durumlarda satıcıların mağduriyet yaşamaması için bütün yumurtaları tek sepete koymamaları gerektiğini söylüyor. Buna göre bir satıcı, ürünlerini sadece tek bir platformda değil, birden çok pazar yerinde listelemeli, kendine ait satış kanalı ve internet sitesi bulunmalı, ayrıca diğer pazar yeri platformlarında var olmalı. Bunlara ek olarak da sınır ötesi e-ticaret pazar yeri platformlarında var olarak pazarını çeşitlendirmeliler.
Ancak farklı bir yönüyle de e-ticaret yapan KOBİ'ler ve yeni markaların bu işten karlı çıkması bekleniyor. Gittigidiyor bünyesinde 300'den fazla genel müdürlük ve 100'e yakın da saha çalışanı bulunuyordu. Son yıllarda artan e-ticaret nedeniyle KOBİ düzeyinde birçok perakende markası ortaya çıktığı, bu nitelikli insan kaynağının Gittigidiyor bünyesinden ayrılıp söz konusu KOBİ ve yeni markalarda pozisyon alabileceği belirtiliyor. Bu durumun da kısa sürede yeni devasa pazar yerleri ortaya çıkabileceğine işaret ediliyor.
"PAZAR PAYI KAYBEDİYORUM, MESAJINI VERMİŞTİ"
E-Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Yönetim Kurulu Başkanı Emre Ekmekçi, eBay'in Gittigidiyor'u satın almasının üzerinden 10 yıl geçtiğini ifade ederek, "Gittigidiyor Türkiye'deki en eski e-ticaret sitelerinden biri. Satın almanın gerçekleştiği döneme bakıldığında sektör açısından çok önemli bir gelişmeydi. Bu satın almayla birlikte Türkiye dünya genelinde e-ticaret temsilcilerinin radarına girmişti. O dönemden bugüne Türkiye'deki e-ticaret pazarı çok değişti. Türkiye'de pazardaki rekabet her geçen gün artıyor" dedi. Alibaba geldi, Trendyol'u büyük ortak olarak satın aldı, Delivery Hero geldi Yemeksepeti'ni aldı, Hepsiburada ABD borsası Nasdaq'ta halka açıldı. Dolayısıyla Türkiye pazarının olduğu yerde durmadığına işaret eden Ekmekçi, "Ama baktığımızda Gittigidiyor'un iş modeli dünyada da bir noktada gerilemeye başladı. Bence bu karar sadece Türkiye pazarı için geçerli değil, eBay'in globaldeki gerilemesiyle de alakalı bir durum. Çünkü Türkiye pazarı geçen yıl yüzde 65 büyüdü, ama eBay'in açıklamasına bakarsanız Türkiye'deki büyümesi yüzde 35 gerçekleşti. Zaten 'pazar payı kaybediyorum' mesajını vermişti. Benim tahminin globaldeki bir stratejiden dolayı çok dağıldık, biraz geriye çekilelim ve stratejimize tekrar bakalım bakış açısıyla Türkiye'yi kapatma kararı alındı. Çünkü Türkiye'de eBay, zamanında e-ticaret pazarında ikinci oyuncuydu. Hepsiburada ve Gittigidiyor konuşulurdu, daha sonra Trendyol, Yemeksepeti ve Getir geldi" diye konuştu. Bu gelişmelerle iş modellerinin de değiştiğine dikkat çeken Ekmekçi, şu bilgileri aktardı: "Hızlı teslimatlar, kurye servisleri çıktı. Gittigidiyor, bu noktada iş modelinde bu dönüşümü Türkiye'de yaşatamadığı için gerilemek zorunda kaldı. eBay'in rakipleri marketleri, esnafı işin içine dahil etti, hızlı teslimat için yatırımlar yaptı. Ama eBay muhtemelen bu yatırımları Türkiye'de yapmak istemediği için çekildi. Zaten daha önce de 'büyümeye değil kârlılığa yöneliyoruz' temalı açıklamaları vardı. Bu beklenmedik bir durum değil, ancak elbette sektör olarak bir anda pazardan çıkış kararını da beklemiyorduk. Ama diğer taraftan da sektöre, tedarikçilerine, çalışanlarına ve iş ortaklarına büyük bir darbe vurmadan iş ahlakına uygun olarak işimizi kapatıyoruz ve gidiyoruz dediler."
"BÜTÜN YUMURTALAR AYNI SEPETE KONMAMALI"
TOBB E-ticaret Meclis Üyesi, Ticimax E-ticaret Sistemleri Kurucu CEO'su Cenk Çiğdemli satıcıların bütün yumurtaları aynı sepete koymamaları gerektiğine dikkat çekerek şunları aktardı:
"Gittigidiyor'un kapatılma kararı, bütün operasyonlarını bu pazar yerine bağlamış satıcılar açısından bir panik yarattı. Aslında bu önemli bir ders oldu. Bütün yumurtaları aynı sepete koymamak gerektiği anlaşıldı. Bir satıcı ürünlerini sadece tek bir platformda değil, birden çok pazar yerinde listelemeli, ayrıca kendi web sitesini de mutlaka açmalı. Küçük satıcılar için sadece pazar yerlerinde satış yapmak bir nebze mantıklı olabilir, ancak işler büyüdüğünde bu karlı bir operasyon olmayacaktır. Normalde bir web sitesinin aylık sosyal medya reklam harcaması cirosunun yüzde 10'u kadarıdır. Fakat pazar yerlerinde satıcı platforma hem yüzde 20 komisyon ödemesi yapıyor hem de öne çıkabilmek için reklam vermeye de devam ediyor. Üstelik reklam verdiğinde reklamı tıklayarak sayfasına gelen müşterinin kendisinden alışveriş yapacağı garantisi de yok. Pazar yerini arama motoru olarak kullanan tüketici, daha uygun fiyata aynı ürünü seçenek olarak sunabiliyor. Bu da yapılan reklam harcamasının ve marka oluşturma maliyetlerinin çoğu zaman çöp olması anlamına geliyor. Oysa reklamı kendi web sitesi için verse alıcı müşteri alışverişi bu web sitesinden yapıyor direkt.
"ARTIK FİYAT ODAKLI OLMAKTAN ÇIKMAK GEREK"
IdeaSoft CEO'su Seyhun Özkara, sektörün fiyat odaklı olmaktan çıkması gerektiğini ifade ederek, "Satıcılar, olabildiğince fazla pazar yerinde yer alarak riski minimize etmeli. Yer aldıkları pazar yerlerini; kendi marka ve e-ticaret sitelerini güçlendirmek, bilinirliklerini artırmak için kullanabilirler. Bu sayede bu gibi pazar yerlerinin pazardan çekilmesi durumlarında, kendi e- ticaret sitelerinden satışa devam edebilirler. Ayrıca satıcılar, artık ürünlerini yalnızca fiyat odaklı olmaktan çıkartmalı, hizmet ve ürünlerinde farklılaşmaya gitmeli. Bu sayede sadık bir müşteri kitlesi oluşturabilir ve daha rekabetçi bir pozisyona gelebilirler" açıklamasında bulundu.
"KIRAN KIRANA REKABET YAŞANIYOR"
E-Ticaret Altyapı Sağlayıcıları Derneği (EDER) Sözcüsü, Projesoft CEO'su Yüksel Eminoğlu ise, B2C pazarının Ticaret Bakanlığı ETBİS verilerine göre her ay büyümeye devam ettiğini hatırlatarak, "Bu da B2C süreçlerinin birçok firma için perakendeden de önemli bir pazar olarak görülmesine sebep oluyor. Son rakamlara göre 350 binin üstünde firma, e-ticaret veya online portallar üstünden ürün satıyor ve bunların çok büyük bir kısmı online pazar yerlerinden ürün satışı gerçekleştiriyorlar. Çünkü gerek altyapı, gerek reklam hizmeti gerekse de kargo veya POS çözümleri olarak pazar yerleri çok daha avantajlı bir görünüm sergiliyor. Ülkemizde farklı ölçeklerde 10'un üzerinde online pazar yeri mevcut ve bunların arasında deyim yerindeyse kıran kırana bir rekabet yaşanıyor. Bu yoğun rekabet ortamında birçok firma bizlere veda etti, en son Gittigidiyor da bunlara dahil oldu" dedi.
Burada satıcılar için asıl söz konusu olanın maddi kayıptan çok, uzun süreler burada ürün satmalarına bağlı olarak oluşturdukları müşteri portföyleri ve sağladıkları müşteri memnuniyetini kaybetmeleri olduğuna işaret eden Eminoğlu şu bilgileri verdi: "En önemlisi de ürünleri için aldıkları yorumların ortadan kalkmış olmasıdır ki bu tarz platformlarda en önemli detay, müşteri memnuniyetini sağlamaktır. Bu platformlar size doğrudan müşteriye ulaşma yetkisi vermez. Bu yüzden platformlar herhangi bir nedenle kapanınca, satıcı olarak verdiğiniz emek ve müşterileriniz de gider. Satıcıların böyle olumsuz durumlara karşı yapması gereken hamleler olarak öncelikle B2B ve B2C platformlarını kurmalarını öneririm. Bu sayede en önemli data olan müşterileri hep ellerinde olur ki uzun ömürlü firmalara baktığımızda hemen hepsinin kendi B2B veya B2C platformlarını kurduklarını ve bunu geliştirdiklerini görüyoruz. Kendi online satış altyapılarını kuran işletmeler, bu sayede başka firmaların yaşadıkları krizlerden de en az şekilde etkileniyorlar."
"YENİ PAZAR YERLERİNİN ORTAYA ÇIKMASI TETİKLENEBİLİR"
Brendfoni İş Geliştirme Direktörü Nicat Ahmadov, "Gittigidiyor yüzde 70 erkek müşterilerin ağırlıkta olduğu ve özellikle de elektronik kategorisindeki satıcıların aktif olduğu bir platform olmasından dolayı bu kategorideki satıcıların daha fazla etkileneceğini öngörüyorum. Burada özellikle sadece Gittigidiyor'da satış yapan ve başka hiçbir platformda satışları bulunmayan bir kesim satıcı da var ki bunlar, karardan en çok etkilenen kesim olacaktır. Bu noktada ilerleyen dönemlerde bu ve benzeri mağduriyetlerin tekrarlanmaması adına en çok önceliklendirilmesi gereken konunun, kanal çeşitlendirilmesi olduğu kanaatindeyim" dedi. Satıcıların özellikle kendilerine ait satış kanalları, kendi internet satış siteleri, ayrıca diğer pazar yeri platformlarında var olması, buna ek olarak sınır ötesi e-ticaret pazar yeri platformlarında var olarak pazar çeşitlendirmesi yapmaları gerektiğini değerlendiren Ahmadov, şunları aktardı: "Şirket bünyesinde 300'ün üzerinde genel müdürlük ve 100'e yakın saha çalışanı bulunuyor ki bu arkadaşlarımızın da ani bir iş kaybına uğruyor olması sektörümüz adına üzücü. Fakat şu da dikkate değerdir ki, son yıllarda e-ticaretin hızla büyümesi, sayısız yeni internet markalarının oluşumunu ve KOBİ düzeyinde birçok perakende markasının hızla e-ticaret satışlarını artırmasını sağladı. Bu bağlamda, günümüz rekabet koşullarında "entelektüel sermaye" olarak da adlandırılan nitelikli insan kaynağının Gittigidiyor bünyesinden ayrılarak mevzubahis KOBİ ve yeni markalarda pozisyon alması, kısa bir süre zarfında sektör içi bilgi transferini en üst düzeye çıkartarak yeni devasa pazar yerlerinin ortaya çıkmasını tetikleyebilir."
"ASIL INFLUENCER'LAR KAYBEDECEK"
Güçlü KAYRAL / Avantajix Kurucu Ortağı
E-ticaret pazar yerlerinde işlerini sadece tek platformda yapan satıcı sayısı, yok denecek kadar az. Bu iş modelinin doğası gereği neredeyse tüm satıcıların büyük platformların hepsinde dükkanları bulunuyor. Her platform, rekabette kalabilmek için kendi komisyonundan harcayarak kullanıcıya düzenli olarak havuç dağıtmakta. Burada asıl gelir kaybına uğrayacak olan, sosyal mecralardan viral reklam yapan bireysel girişimciler yani influencer'lar. Çünkü Gittigidiyor pazarlama bütçesinden önemli bir bölümü bu kanala harcamaktaydı. Gittigidiyor kapanma kararı alınca bu kişilerin gelirleri kesilmiş oldu.
MÜŞTERİ HİZMETLERİ 30 EYLÜL'E KADAR DESTEK VERECEK
Gittigidiyor sitesi üzerinden yaptığı açıklamada, "eBay'in Türkiye'de süregelen rekabet dinamikleri doğrultusunda aldığı kararla, GittiGidiyor olarak faaliyetlerimizi durdurarak platformumuzu kapatacağımızı üzülerek bildiriyoruz. Bu zor kararın tüm süreçlerinde önceliğimiz her zaman çalışma arkadaşlarımız, satıcılarımız ve alıcılarımız için güvenilir bir süreç yönetimi gerçekleştirmek olacak. 18 Temmuz 2022 tarihine kadar alışverişe açık olacak platformumuz, 20 Haziran 2022'den itibaren yeni ürün listelemeye kapatıldı. Site üzerindeki Hesabım bölümü, tüm alıcı ve satıcılarımızın tamamlanmamış işlemleri için 5 Eylül 2022 tarihine kadar açık kalacak. Müşteri hizmetlerimiz ise 30 Eylül 2022 tarihine kadar kullanıcılarımıza destek vermeye devam edecek" ifadelerine yer verdi.
