4.4 milyar dolar bütçeli 4 yeni çağrı
HÜLYA GENÇ SERTKAYA/ HIT-30 Programı kapsamında toplam 4.4 milyar dolar bütçeli 4 yeni çağrı açıldı. Yüksek teknoloji yatırımlarına 2030 yılına kadar toplam 30 milyar doların üzerinde destek sağlanması öngörülen HIT-30 Programı kapsamında, 1.5 milyar dolar toplam destek bütçeli asgari 30 MW'lık bilgi teknolojileri kapasitesine sahip veri merkezlerinin kurulmasını destekleyecek HIT-Veri Merkezi, 1.6 milyar dolar toplam destek bütçeli yapay zeka hizmeti de sunan büyük ölçekli bulut bilişim yatırımlarını destekleyecek HIT-Yapay Zeka, 300 milyon dolar toplam destek bütçeli kuantum hesaplama hizmeti sunan yatırımları destekleyecek HIT-Kuantum ile 1 milyar dolar toplam destek bütçeli Ar-Ge merkezine sahip ve sürdürülebilir inovasyon üreten yatırımları destekleyen HIT-Endüsriyel Robot çağrıları ilan edildi.
VERİ MERKEZİ KAPASİTESİ 1 GW'A YÜKSELECEK
Şimdi de çağrıların detaylarına bir göz atalım. Türkiye'yi yüksek teknoloji üretim üssü haline getirecek yatırımları destekleyen çağrılardan ilki HIT-Veri Merkezi Çağrısı. Bu çağrı ile yüksek kapasiteli, güvenli ve enerji verimli yatırımlarla Türkiye'ye yeni veri merkezleri kazandırılacak. Türkiye'nin veri merkezi kapasitesinin 250 MW düzeyinden, 2030 yılında 1 GW'a yükseltilmesi hedefleniyor. Çağrı duyurusuna göre, Türkiye'nin kamu hizmetlerinden sanayiye, finanstan sağlığa kadar her alanda dijital dönüşümünü uzun vadede de hız kesmeden devam ettirebilmesi için, yüksek kapasiteli ve güvenlikli veri merkezlerinin kurulmasına, yapay zeka iş yüklerini destekleyebilecek donanım ve altyapıların yaygınlaştırılmasına, bilişim sektörüne yönelik donanım yatırımlarında atıl kapasite oluşmasını engellemeye ve verimliliği artırmaya yardımcı olacak bir ekosisteme ihtiyacı bulunuyor. Çağrı kapsamında asgari 30 MW'lık bilgi teknolojileri kapasitesine sahip veri merkezleri, yapay zeka donanımları ile uyumlu asgari yüzde 50 kapasite, azami PuE değeri 1.4, büyük bulut bilişim veya yapay zeka hizmet merkezleri entegre yatırımlar desteklenecek. 1.5 milyar dolar toplam destek bütçeli çağrı kapsamında yüzde 50'ye varan vergi teşviği, yatırımın yüzde 10'una kadar enerji desteği ve istihdam destekleri verilecek.
ASGARİ 100 MİLYON DOLARLIK YATIRIMLARA DESTEK VAR
HIT-Yapay Zekâ Çağrısı ile sanayiden sağlığa, finanstan kamu hizmetlerine kadar tüm alanlarda yapay zekâ temelli dijital dönüşümü hızlandırılacak yatırımlar desteklenecek. Duyuruya göre, bu çağrı ile ülkede, yapay zekâ odaklı iş yüklerini de karşılayabilecek kapasite ve yetkinlikte yeni nesil bulut altyapılarının geliştirilmesi; bu altyapılar üzerinde sunulacak yapay zekâ ve diğer bulut hizmetlerinin, start-up'lardan büyük sanayi kuruluşlarına, finans kurumlarından kamuya kadar geniş bir yelpazede kullanıcıya erişmesinin sağlanması amaçlanıyor. 1.6 milyar dolar HIT-Yapay Zeka çağrısında, yapay zeka hizmeti de sunan büyük ölçekli bulut bilişim yatırımları, yönetilen ve self servis bulut hizmet yatırımları (IaaS, PaaS, SaaS vb.) ile asgari 100 milyon dolar yapay zeka yatırımı desteklenecek.
Çağrı kapsamında yüzde 60'a varan vergi teşviği, yatırımın yüzde 40'ına varan hibe desteği, yatırımın yüzde 70'ine kadar avantajlı finansman imkanı, istihdam destekleri, yatırımın yüzde 20'sine kadar pazar geliştirme desteği ile yapay zeka donanım yatırımlarına yüzde 20'ye kadar hibe desteği verilecek.
KUANTUM EKOSİSTEMİ GÜÇLENDİRİLİYOR
HIT-Kuantum Çağrısı ile klasik hesaplamaların ötesine geçen kuantum teknolojileri ülkeye kazandırılacak. Türkiye'nin önümüzdeki dönemde kuantum alanında küresel seviyede söz sahibi olabilmesi için: kuantum hesaplama hizmetleri sunabilecek yüksek kapasiteli altyapılara, araştırma merkezleri, üniversiteler ve özel sektörün erişimine açık, ölçeklenebilir kuantum donanımı ve yazılım ekosistemine, bu altyapılar üzerinde geliştirilecek katma değerli çözümler ve yetkin insan kaynağına ihtiyacı bulunuyor. Bu çağrı ile amaçlanan; Türkiye'nin kuantum ekosistemini güçlendirmek, ulusal araştırma kapasitesini ileriye taşımak ve Türkiye'yi kuantum teknolojilerinde bölgesinde öncü bir konuma getirmek. 300 milyon dolar toplam destek bütçeli çağrıyla, kuantum hesaplama hizmeti sunan, asgari 50 milyon dolarlık yatırımlar desteklenecek. Çağrı kapsamında yüzde 60'a varan vergi teşviği, yatırımın yüzde 40'ına varan hibe desteği, yatırımın yüzde 70'ine kadar avantajlı finansman imkanı, istihdam destekleri verilecek. Ayrıca, yatırımın yüzde 20'sine kadar Pazar geliştirme desteği, kuantum donanım yatırımlarına yüzde 20'ye kadar hibe desteği sağlanacak.
KRİTİK BİLEŞENLERDE YERLİLEŞME
HIT-Endüstriyel Robot Çağrısı ile robot teknolojilerini sadece kullanan değil; geliştiren, üreten ve dünyaya ihraç eden bir ülke olunması hedefleniyor. 2030 yılında 200 bin endüstriyel robotun kullanılmasına yönelik yatırımları hızlandırılırken; bu ihtiyacın yerli üretimle karşılanmasına yönelik destekler sunuluyor. Türkiye; güçlü sanayi altyapısı, genç ve dinamik iş gücü, stratejik coğrafi konumu ve hızla artan otomasyon ihtiyacıyla endüstriyel robot yatırımları için önemli bir cazibe merkezi konumunda. Ülkenin endüstriyel robot talebi artan dijital dönüşüm uygulamalarına paralel olarak istikrarlı bir büyüme trendinde; 2023 yılı itibarıyla aktif endüstriyel robot sayısı yıllık yüzde 15 artışla yaklaşık 26 bin 413'e ulaştı. Türkiye'nin sanayide dijital dönüşümü sürdürülebilir biçimde derinleştirebilmesi için: yerli olarak geliştirilecek ve ekosistemi besleyecek kritik endüstriyel robot bileşenlerine (servomotor, redüktör, servo sürücü vb.), yüksek üretim kapasitesine sahip robot imalat altyapılarına, bu altyapılar üzerinde katma değer üretecek Ar-Ge merkezlerine ve nitelikli insan kaynağına ihtiyaç duyuluyor. 1 milyar dolar toplam destek bütçeli bu çağrı ile, ülkede endüstriyel robot ekosisteminin güçlendirilmesi, kritik bileşenlerde yerlileşmenin sağlanması ve ülkemize yıllık asgari 5 bin adetlik üretim kapasitesine sahip üreticiler kazandırılması hedefleniyor. HIT-Endüstriyel Robot çağrısı ile Ar-Ge merkezine sahip ve sürdürülebilir inovasyon üreten yatırımlar, robot ekosistemini besleyecek kritik endüstriyel robot bileşenlerinin yerli üretimine yönelik (servomotor, redüktör, servo sürücü vb.) yatırımlar desteklenecek. Yılda en 5 bin adet endüstriyel robot üretim kapasitesi hedefleniyor. Endüstriyel robotlar; otomotik kontrol edilen, yeniden programlanabilir, çok amaçlı manipülatörler olarak ifade ediliyor. Üç veya daha fazla eksende programlanabilirler ve endüstriyel ortamlarda otomasyon uygulamaları için sabit ya da hareketli biçimde kullanabilirler. Bu tanım endüstriyel üretim ortamı dışında görev yapan servis robotların kapsamıyor.
Başvuruya açık diğer çağrılar
HIT-30 kapsamında, açık çağrılar arasında 5 milyar dolar toplam destek bütçeli HIT-Elektrikli Araç çağrısı, 4.5 milyar dolar toplam destek bütçeli HIT-Batarya Çağrısı, 5 milyar dolar toplam destek bütçeli HIT-Çip çağrısı, 1.7 milyar dolar toplam destek bütçeli HIT-Rüzgar Çağrısı ili 1 milyar dolar toplam destek bütçeli HIT-Ar-Ge çağrıları da açık bulunuyor. Açık çağrıların yanı sıra HIT-30 kapsamında yarı iletkenler, mobilite, yeşil enerji, ileri imalat, sağlıklı yaşam, dijital teknolojiler, haberleşme ve uzay ile değer zincirini tamamlayıcı yatırımlar olmak üzere 8 öncelikli yatırım alanlarında, 30+ öncelikli yatırım konusunda da başvuru yapılabiliyor. HIT-30 Programı kapsamında desteklenecek projelerde yeni teknolojileri odağa alan bir yatırım olması, rekabet için gerekli ekonomik ölçeğe sahip bulunması, teknik yetkinlik ve mali yeterliliğin olması, teknolojik kazanım boyutu içermesi, stratejik katma değer sağlaması niteliklerinden bir kısmına veya tamamına sahip olması bekleniyor.
Bu arada, 2.5 milyar dolar toplam destek bütçeli HIT-Güneş çağrısı kapandı. Bilindiği üzere Türkiye, panel üretim kapasitesiyle Avrupa'da birinci, dünyada ise dördüncü sırada yer alıyor. Güneş enerjisi teknolojisinde değer zincirinin ilk ve en yüksek katma değerli halkalarına yönelik yatırımlarla Türkiye'nin bu alandaki rekabetçiliğinin ve küresel ölçekteki konumunun geliştirilmesi amaçlanıyor. HIT-Güneş çağrısıyla, Türkiye'nin panel üretim endüstrisinin hücre üretimi yetkinliklerinin geliştirilmesi hedeflendi. Çağrıyla, yüksek yerli katkı ve Ar-Ge merkezi yatırımlarını da içeren bir hücre üretim kapasite oluşturulmak istendi. Çağrı kapsamında, hücre üretimine ingot aşamasından başlayarak odaklanan yıllık asgari 5GW üretim kapasiteli yatırımlar desteklendi.
HIT-30 için sağlanacak destekler
HIT-30 Programı kapsamında desteklenmesi planlanan proje sayısı ve büyüklüğü, üretim kapasitesi ve niteliği gibi hususlar, yatırım konusu özelinde farklılaşıyor. Yatırımların 2030 yılına kadar tamamlanması amaçlanıyor. HIT-30 kapsamında tanımlanan özel teşvik paketlerinden yararlanma süresi yatırımın konusuna göre 2030-2032 yıllarında son bulacak. Her bir yatırım konusu için yatırımlar gerçekleştikçe, hedeflere ulaşılma seviyesine göre özel ayrıcalıklar kademeli olarak azaltılacak ve sonlandırılacak. HIT-30 kapsamında proje bazlı yatırım teşvikleri veriliyor. Proje bazlı teşvikler, projenin stratejik değeri, katma değer potansiyeli ve karakteristiği dikkate alınarak, proje bazında özel olarak oluşturuluyor. Farklı destek kalemlerinde sağlanacak toplam destek miktarı, sabit yatırım tutarının yüzde 100'üne kadar ulaşabiliyor. Program kapsamında Kurumlar Vergisi indirimi, faiz/kar payı desteği, sigorta primi ile nitelikli personel olmak üzere istihdam destekleri veriliyor. Destek kalemleri arasında enerji desteği, diğer hibe desteği, gümrük vergisi muafiyeti ile KDV istisnası olmak üzere diğer vergi teşvikleri, kamu alım garantisi, gümrük vergisi muafiyeti, ilgili mevzuatlarda muafiyetler olmak üzere pazar geliştirme destekleri, yatırım yeri imkanları ve finansman desteği sunuluyor.